Վերածնունդ հուշահամալիր (Ապարան)

Վերածնունդ հուշահամալիր (Ապարան);
	«Վերածնունդ» հուշահամալիրը Ապարանում
Տեսակ	մշակութային ժառանգություն, memory space?, հուշահամալիր և հուշարձան
Ճարտարապետ	Ռաֆայել Իսրայելյան
Երկիր	Հայաստան
Բնակավայր	Ապարան
Գտնվելու վայր	Ապարանի զինվորական պանթեոն, Խաչքար՝ Սպիտակի 1988 թ. երկրաշարժի զոհերին և Դրաստամատ Կանայանի գերեզման
Հիմնական թեմա	Հայոց ցեղասպանություն
Ներկա վիճակ	Կանգուն
ՀՀ ՊՄԱՀ	2.2/7
	Monumental Complex in Aparan Վիքիպահեստում

«Վերածնունդ» հուշահամալիր, Բաշ-Ապարանի հերոսամարտի հուշակոթող, հուշահամալիր Հայաստանի Արագածոտնի մարզի Ապարան քաղաքի մերձակայքում։ Ընդգրկված է Ապարանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում։

Պատմություն

Հուշահամալիրը կառուցվել է ի հիշատակ Մեծ եղեռնի, Ապարանի հերոսամարտի և Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածների^[2]^[3]։ Հուշահամալիրը բաղկացած է երեք առանձին հուշակոթողներից՝

1915 Մեծ Եղեռնի նահատակներին
1918 Ապարանի ճակատամարտի հերոսներին
1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված ապարանցիներին

Հուշարձանը կառուցված է սև տուֆից։

1994 թվականին հուշահամալիրի սկզբնամասում՝ անտառի մեջ, հիմնադրվել է զինվորական պանթեոն, որտեղ գտնվում են 1991-1994 թվականներին տեղի ունեցած Արցախյան ազատամարտի, հետագա տարիներին հայ-ադրբեջանական շփման գծում տեղի ունեցած սահմանային բախումների և 2020 թվականին տեղի ունեցած հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ զոհված հայ ազատամարտիկների, զինծառայողների գերեզմանները։

2000 թվականի մայիսի 28-ին «Վերածնունդ» հուշահամալիրի արևմտյան եզրաթմբի վրա հուղարկավորվել է Ապարանի հերոսամարտի ղեկավար Դրոյի՝ Դրաստամատ Կանայանի աճյունը։ Դրաստամատ Կանայանի գերեզմանն ունի բազալտե բրգի տեսք և ընդգրկված է Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում։