«Ինտերնացիոնալիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

21:31, 23 Հոկտեմբերի 2021-ի տարբերակ

Ինտերնացիոնալիզմ (լատին․՝ inter - «միջև» և natio - «ժողովուրդ») - ազգերի միջև բարեկամությունը և համագործակցությունը քարոզող գաղափարախոսություն^[1]:

Կան ինտերնացիոնալիզմի մի շարք տարատեսակներ, որոնցից առանձնանում է պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմը: Այն մարքսիզմի ուսմունքում ցույց է տալիս տարբեր երկրների պրոլետարների միասնական պայքարը աշխատանքի շահագործման դեմ: Մեր օրերում այս եզրույթով բնորոշվում է նաև ձախ գաղափարախոսությունը, որը փորձում է հանդես գալ գլոբալացման այլընտրանքային տարբերակով: Հասկացությունը հակադրվում է ազգայնականացմանը:

Խորհրդային գաղափարախոսության մեջ պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմը մի կողմից հակադրվում էր «բուրժուական ազգայնականացմանը», որը հասկացվում է որպես ազգայնականության գաղափարախոսություն և շովինիզմ, մյուս կողմից` «բուրժուական աշխարհաքաղաքացիությանը», որը քարոզում է սեփական ժողովրդի արժեքների համար պայքարից հրաժարումը:

Ինտերնացիոնալիզմը մարքսիզմի մեջ

Մարքսիզմի գաղափարախոսության մեջ «պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմ» հասկացությունը ուղղակիորեն առնչվում է իմպերիալիստական պետությունների և պրոլետարիատի միջև հակասություններին: Կապիտալիզմի ժամանակ ինտերնացիոնալիզմն քարոզում էր համամարդկային համերաշխություն՝ պայքարելով իմպերիալիստների կողմից սկսած պատերազմներում: Ինտերնացիոնալիստները պայքարում էին ազգայնականության և շովինիզմի դեմ՝ նպատակ ունենալով հաստատել համամարդկային արժեքներ: Սոցիալիստական հեղափոխության հաղթանակից հետո ինտերնացիոնալիզմը պիտի դառնար նոր հասարակության գաղափարախոսության մի մասը, որը կտանի դեպի կոմունիզմ` սոցիալ-տնտեսական կարգի հաստատումը:

Այդ նպատակով, մարքսիստները մինչև 1914 թվականը ստեղծել են սոցիալիստների (սոցիալ -դեմոկրատներ) համերաշխության երկու միջազգային կազմակերպություն` Առաջին Ինտերնացիոնալը (1864 - 1876), այնուհետև Երկրորդ Ինտերնացիոնալը (1889 - 1914):

1914 թվականին սոցիալ-դեմոկրատների մեծ մասը (այդ թվում` Երկրորդ Ինտերնացիոնալը) աջակցել է իրենց կառավարություններին Առաջին համաշխարհային պատերազմում և պաշտպանել ազգայնական դիրքորոշումներ. փոքրամասնությունը մերժել է «իմպերիալիստական պատերազմը»` այն դիտարկելով որպես բախում իմպերիալիստների միջև, որը կախված չէ աշխատավորների շահերից, ինչպես նաև հարմար առիթ («Ավստրիայի և Ռուսաստանի միջև պատերազմն օգտակար կլիներ»` Լենին) հեղափոխություն կազմակերպելու և պրոլետարիատի դիկտատուրա հաստատելու համար: Հետագայում այս գծի կողմնակիցները (1917 թվականի հոկտեմբերին Ռուսաստանում իշխանության են եկել) սկսեցին են իրենց անվանել ոչ թե սոցիալ-դեմոկրատներ, այլ կոմունիստներ և 1919 թվականին հիմնադրեցին Երրորդ Ինտերնացիոնալը, որը լուծարվել է 1943 թվականին:

Սոցիալ-դեմոկրատիայի հետևորդները 1951 թվականին ստեղծել են Սոցիալիստական ինտերնացիոնալը, որը Երկրորդ Ինտերնացիոնալի իրավահաջորդն է: Տրոցկին ստեղծել է Չորրորդ ինտերնացիոնալը (1938 թվական) որպես ստալինիզմի հակակշիռ, սակայն Տրոցկու սպանությունից անմիջապես հետո (1940 թվական) այն բաժանվել է մի քանի խմբի. հետագա պառակտումներն ու միությունները հանգեցրել են նրան, որ այժմ կան մի քանի տրոցկիստական կազմակերպություններ, որոնք հավակնում են Չորրորդ ինտերնացիոնալի իրավահաջորդությանը:

Ինտերնացիոնալիզմը 1917-1991 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում կոմունիստական միակուսակցական պետություններում եղել է հիմնական սկզբունքներից մեկը, չնայած գործնականում դրանից զգալիորեն խուսափել են (հատկապես Ստալինի իշխանության գալով. նա հռչակել է «սոցիալիզմ մեկ երկրում» սկզբունքը, իսկ հետո իրականացրել է մի շարք ազգայնական գաղափարախոսական արշավներ)։ Մի կողմից 1920-ական թվականների սկզբին տեղի ունեցան «արմատականացման» արշավներ, այսինքն` տվյալ հանրապետությունների «տիտղոսային» լեզուների և մշակույթների բռնի ներդրում, իսկ մյուս կողմից` 1930-1940-ական թվականներին մշակութային սահմանափակումներ և ազգային հատկանիշով ռեպրեսիվ ակցիաներ։

Ինտերնացիոնալիզմ և գլոբալիզացիա

Շուկայի ժամանակակից գլոբալացումը, ինչպես պնդում են նրա քննադատները, միջազգայնագիտական երևույթ չէ, քանի որ կապված է միայն տնտեսական ինտեգրման հետ, իսկ քաղաքական և հասարակական ասպեկտները մնում են ստվերում: Բացի այդ, գլոբալիզացիայի արդյունքում սահմանվող տնտեսական համակարգը տարբերվում է ինտերնացիոնալիստների իդեալից: Ժամանակակից ձախ հակագլոբալիզացիան, որի արտահայտիչն են, մասնավորապես, համաշխարհային ֆեդերալիստական շարժման անդամները, լինելով ինտերնացիոնալիստ, քարոզում են «սոցիալական համերաշխության գլոբալիզացիան». հաճախ առաջ է քաշվում «գլոբալիզացիայի այլընտրանք» (ալտերգլոբալացման) գաղափարը:

Համաշխարհային կառավարության հարցը

Մի շարք ինտերնացիոնալիստներ աջակցում են ՄԱԿ-ի նման համակարգվող համաշխարհային կազմակերպությունների ստեղծմանը և խիստ կողմ են Մոնդիալիզմին: Մյուս կողմից, շատ ինտերնացիոնալիստներ կարծում են, որ նման կառավարական ուժը կարող է շատ վտանգավոր լինել, եթե այն կառավարվի բռնապետի կողմից, և այստեղ նրանք ավելի շուտ սատարում են պետությունների համադաշնության գաղափարը:

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ Интернационализм // БСЭ, 1972, т. 10, стр. 330—331

Արտաքին հղումներ

[1] Интернационализм // БСЭ, 1972, т. 10, стр. 330—331

[1]

@@ Տող 3. / Տող 3. @@
 '''Ինտերնացիոնալիզմ''' ({{lang-la|inter}} - «միջև» և ''natio'' - «ժողովուրդ») - ազգերի միջև բարեկամությունը և համագործակցությունը քարոզող գաղափարախոսություն<ref>Интернационализм // БСЭ, 1972, т. 10, стр. 330—331</ref>:
-Կան ինտերնացիոնալիզմի մի շարք տարբերակներ, որոնցից առանձնանում է [[Պրոլետար|պրոլետարական]] ինտերնացիոնալիզմը: Այն [[մարքսիզմ |մարքսիզմ]]ի ուսմունքում ցույց է տալիս տարբեր երկրների պրոլետարների միասնական պայքարը [[աշխատանքի շահագործում|աշխատանքի շահագործման]] դեմ. Մեր օրերում այս եզրույթով բնորոշվում է նաև ձախ գաղափարախոսությունը, որը փորձում է հանդես գալ գլոբալացման այլընտրանքային տարբերակով: Հասկացությունը հակադրվում է ազգայնականացմանը:
+Կան ինտերնացիոնալիզմի մի շարք տարատեսակներ, որոնցից առանձնանում է [[Պրոլետար|պրոլետարական]] ինտերնացիոնալիզմը: Այն [[մարքսիզմ |մարքսիզմ]]ի ուսմունքում ցույց է տալիս տարբեր երկրների պրոլետարների միասնական պայքարը [[աշխատանքի շահագործում|աշխատանքի շահագործման]] դեմ: Մեր օրերում այս եզրույթով բնորոշվում է նաև ձախ գաղափարախոսությունը, որը փորձում է հանդես գալ գլոբալացման այլընտրանքային տարբերակով: Հասկացությունը հակադրվում է ազգայնականացմանը:
-Խորհրդային գաղափարախոսության մեջ պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմը մի կողմից հակադրվում էր «բուրժուական ազգայնականցմանը», որը հասկացվում է որպես ազգայնականության գաղափարախոսություն և [[շովինիզմ |շովինիզմ]], մյուս կողմից` «բուրժուական [[Աշխարհաքաղաքացիություն|աշխարհաքաղաքացիության]]ը», որը քարոզում է սեփական ժողովրդի արժեքների համար պայքարից հրաժարումը:
+Խորհրդային գաղափարախոսության մեջ պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմը մի կողմից հակադրվում էր «բուրժուական ազգայնականացմանը», որը հասկացվում է որպես ազգայնականության գաղափարախոսություն և [[շովինիզմ |շովինիզմ]], մյուս կողմից` «բուրժուական [[Աշխարհաքաղաքացիություն|աշխարհաքաղաքացիության]]ը», որը քարոզում է սեփական ժողովրդի արժեքների համար պայքարից հրաժարումը:
 == Ինտերնացիոնալիզմը մարքսիզմի մեջ ==
-Մարքսիզմի գաղափարախոսության մեջ «պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմ» հասկացությունը կապված է իմպերիալիստական պետությունների և պրոլետարիատի միջև հակասությունների հետ: Կապիտալիզմի ժամանակ ինտերնացիոնալիզմն արտահայտվում է պատերազմների դեմ աշխատավորների միջազգային համերաշխությամբ, որոնք վարում են իմպերիալիստները, ազգայնականության և շովինիզմի դեմ, ինչպես նաև համամարդկային արժեքների պաշտպանությամբ: Սոցիալիստական հեղափոխության հաղթանակից հետո ինտերնացիոնալիզմը պետք է դառնա նոր հասարակության գաղափարախոսության մի մասը, որը տանում է դեպի կոմունիզմ` ոչ դասական հանրություն և (ազգային) պետության մահացում:
+Մարքսիզմի գաղափարախոսության մեջ «պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմ» հասկացությունը ուղղակիորեն առնչվում է [[Իմպերիալիզմ|իմպերիալիստ]]ական պետությունների և [[պրոլետարիատ |պրոլետարիատ]]ի միջև հակասություններին: [[Կապիտալիզմ |Կապիտալիզմ]]ի ժամանակ ինտերնացիոնալիզմն քարոզում էր համամարդկային համերաշխություն՝ պայքարելով իմպերիալիստների կողմից սկսած պատերազմներում: Ինտերնացիոնալիստները պայքարում էին ազգայնականության և շովինիզմի դեմ՝ նպատակ ունենալով հաստատել համամարդկային արժեքներ: Սոցիալիստական հեղափոխության հաղթանակից հետո ինտերնացիոնալիզմը պիտի դառնար նոր հասարակության գաղափարախոսության մի մասը, որը կտանի դեպի կոմունիզմ` սոցիալ-տնտեսական կարգի հաստատումը:
-Այդ նպատակով, մարքսիստները 1914 թվականից առաջ ստեղծել են սոցիալիստների (սոցիալ -դեմոկրատներ) համերաշխության երկու միջազգային կազմակերպություններ` Առաջին Ինտերնացիոնալը (1864 - 1876), այնուհետև Երկրորդ Ինտերնացիոնալը (1889 - 1914):
+Այդ նպատակով, մարքսիստները մինչև 1914 թվականը ստեղծել են [[Սոցիալիզմ|սոցիալիստ]]ների (սոցիալ -դեմոկրատներ) համերաշխության երկու միջազգային կազմակերպություն` Առաջին Ինտերնացիոնալը (1864 - 1876), այնուհետև Երկրորդ Ինտերնացիոնալը (1889 - 1914):
-թվականին սոցիալ-դեմոկրատների մեծ մասը (այդ թվում`  Երկրորդ Ինտերնացիոնալը) աջակցել է իր կառավարություններին Առաջին համաշխարհային պատերազմում և պաշտպանել ազգայնական դիրքորոշումներ, փոքրամասնությունը մերժել է «իմպերիալիստական պատերազմը»` այն դիտարկելով, որպես բախում իմպերիալիստների միջև, որը կախված չէ աշխատավորների շահերից, ինչպես նաև հարմար առիթ («Ավստրիայի և Ռուսաստանի միջև պատերազմն օգտակար կլիներ»` Լենին) հեղափոխության և պրոլետարիատի դիկտատուրայի հաստատման համար: Հետագայում այս գծի կողմնակիցները (1917 թվականի հոկտեմբերին Ռուսաստանում իշխանության են եկել) սկսում են իրենց անվանել ոչ թե սոցիալ-դեմոկրատներ, այլ կոմունիստներ և 1919 թվականին հիմնադրում են Երրորդ Ինտերնացիոնալը, որը լուծարվել է 1943 թվականին:
+թվականին սոցիալ-դեմոկրատների մեծ մասը (այդ թվում` Երկրորդ Ինտերնացիոնալը) աջակցել է իրենց կառավարություններին [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ |Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ում և պաշտպանել ազգայնական դիրքորոշումներ. փոքրամասնությունը մերժել է «իմպերիալիստական պատերազմը»` այն դիտարկելով որպես բախում իմպերիալիստների միջև, որը կախված չէ աշխատավորների շահերից, ինչպես նաև հարմար առիթ («Ավստրիայի և Ռուսաստանի միջև պատերազմն օգտակար կլիներ»` Լենին) հեղափոխություն կազմակերպելու և պրոլետարիատի դիկտատուրա հաստատելու համար: Հետագայում այս գծի կողմնակիցները (1917 թվականի հոկտեմբերին Ռուսաստանում իշխանության են եկել) սկսեցին են իրենց անվանել ոչ թե սոցիալ-դեմոկրատներ, այլ կոմունիստներ և 1919 թվականին հիմնադրեցին Երրորդ Ինտերնացիոնալը, որը լուծարվել է 1943 թվականին:
-Սոցիալ - դեմոկրատիայի հետևորդները 1951 թվականին ստեղծել են Սոցիալիստական ինտերնացիոնալը, որը Երկրորդ Ինտերնացիոնալի իրավահաջորդն է: Տրոցկին ստեղծել է Չորրորդ ինտերնացիոնալը (1938 թվական) որպես ստալինիզմի հակակշիռ, սակայն Տրոցկու սպանությունից անմիջապես հետո (1940 թվական) այն բաժանվել է մի քանի խմբի. հետագա պառակտումներն ու միությունները հանգեցրել են այն բանին, որ այժմ կան մի քանի տրոցկիստական կազմակերպություններ, որոնք հավակնում են Չորրորդ ինտերնացիոնալի իրավահաջորդությանը:
+Սոցիալ-դեմոկրատիայի հետևորդները 1951 թվականին ստեղծել են Սոցիալիստական ինտերնացիոնալը, որը Երկրորդ Ինտերնացիոնալի իրավահաջորդն է: Տրոցկին ստեղծել է Չորրորդ ինտերնացիոնալը (1938 թվական) որպես ստալինիզմի հակակշիռ, սակայն Տրոցկու սպանությունից անմիջապես հետո (1940 թվական) այն բաժանվել է մի քանի խմբի. հետագա պառակտումներն ու միությունները հանգեցրել են նրան, որ այժմ կան մի քանի տրոցկիստական կազմակերպություններ, որոնք հավակնում են Չորրորդ ինտերնացիոնալի իրավահաջորդությանը:
-Ինտերնացիոնալիզմը 1917-1991 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում կոմունիստական միակուսակցական պետություններում եղել է հիմնական սկզբունքներից մեկը, չնայած գործնականում դրանից զգալի նահանջներ են եղել (հատկապես Ստալինի իշխանությունից սկսած, որը հռչակել է «սոցիալիզմի մի երկրում» սկզբունքը, իսկ հետո իրականացրել է մի շարք ազգայնական գաղափարախոսական արշավներ)։ Մի կողմից, 1920-ական թվականների սկզբին տեղի ունեցան «արմատականացման» արշավներ, այսինքն` տվյալ հանրապետությունների «տիտղոսային» լեզուների և մշակույթների բռնի ներդրում, իսկ մյուս կողմից` 1930-1940-ական թվականներին մշակութային սահմանափակումներ և ազգային հատկանիշով ռեպրեսիվ ակցիաներ։
+Ինտերնացիոնալիզմը 1917-1991 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում կոմունիստական միակուսակցական պետություններում եղել է հիմնական սկզբունքներից մեկը, չնայած գործնականում դրանից զգալիորեն խուսափել են (հատկապես Ստալինի իշխանության գալով. նա հռչակել է «սոցիալիզմ մեկ երկրում» սկզբունքը, իսկ հետո իրականացրել է մի շարք ազգայնական գաղափարախոսական արշավներ)։ Մի կողմից 1920-ական թվականների սկզբին տեղի ունեցան «արմատականացման» արշավներ, այսինքն` տվյալ հանրապետությունների «տիտղոսային» լեզուների և մշակույթների բռնի ներդրում, իսկ մյուս կողմից` 1930-1940-ական թվականներին մշակութային սահմանափակումներ և ազգային հատկանիշով ռեպրեսիվ ակցիաներ։
-== Միջազգայնականություն և գլոբալիզացիա ==
+== Ինտերնացիոնալիզմ և գլոբալիզացիա ==
 Շուկայի ժամանակակից գլոբալացումը, ինչպես պնդում են նրա քննադատները, միջազգայնագիտական երևույթ չէ, քանի որ կապված է միայն տնտեսական ինտեգրման հետ, իսկ քաղաքական և հասարակական ասպեկտները մնում են ստվերում: Բացի այդ, գլոբալիզացիայի արդյունքում սահմանվող տնտեսական համակարգը տարբերվում է ինտերնացիոնալիստների իդեալից: Ժամանակակից ձախ հակագլոբալիզացիան, որի արտահայտիչն են, մասնավորապես, համաշխարհային ֆեդերալիստական շարժման անդամները, լինելով ինտերնացիոնալիստ, քարոզում են «սոցիալական համերաշխության գլոբալիզացիան». հաճախ առաջ է քաշվում «գլոբալիզացիայի այլընտրանք» (ալտերգլոբալացման) գաղափարը:
 == Համաշխարհային կառավարության հարցը ==
-Մի շարք ինտերնացիոնալիստներ աջակցում են [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|ՄԱԿ-ի]] նման համակարգվող համաշխարհային կազմակերպությունների ստեղծմանը և կողմ են ուժող Մոնդիալիզմին: Մյուս կողմից, շատ ինտերնացիոնալիստներ կարծում են, որ նման կառավարական ուժը կարող է շատ վտանգավոր լինել, եթե այն կառավարվի բռնապետի կողմից, և այստեղ նրանք ավելի շուտ սատարում են պետությունների համադաշնության գաղափարը:
+Մի շարք ինտերնացիոնալիստներ աջակցում են [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|ՄԱԿ-ի]] նման համակարգվող համաշխարհային կազմակերպությունների ստեղծմանը և խիստ կողմ են [[Մոնդիալիզմ |Մոնդիալիզմ]]ին: Մյուս կողմից, շատ ինտերնացիոնալիստներ կարծում են, որ նման կառավարական ուժը կարող է շատ վտանգավոր լինել, եթե այն կառավարվի բռնապետի կողմից, և այստեղ նրանք ավելի շուտ սատարում են պետությունների համադաշնության գաղափարը:
 == Տես նաև ==