«Սարայ Բերկե»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

12:01, 13 Ապրիլի 2021-ի տարբերակ

Սարայ Բերկե (Սարայ ալ-Ջեդիդ), միջնադարյան քաղաք, 14-րդ դարի սկզբից՝ Ոսկե հորդայի մայրաքաղաք։

Պատմություն

Ըստ Ալեքսանդր Յակուբովսկու^[1], Սարայ Բերկեն հիմնադրել է Ոսկե հորդայի տիրակալ Բերկեն (շուրջ 1260 թվական)^[2]), և Ուզբեկ-խանի օրոք պետության մայրաքաղաքն այնտեղ է տեղափոխվել Սարայ Բաթու քաղաքից, և քաղաքը հայտնի դարձավ Սարայ Ալ-Ջեդիդ (Նոր Սարայ) անունով։

Սարայ Բերկեի (Սարայ ալ-Ջեդիդ) զարգացման գագաթնակետը թվագրվում է 14-րդ դարի առաջին կեսով։ 1361 թվականից հետո՝ «Մեծ զեմյատնյայի» ժամանակաշրջանում, քաղաքը ձեռքից ձեռք է անցել տարբեր հարձակվողների կողմից, որոնք հավակնում էին խանի գահին, իսկ 1395-ին այն քանդվել է Լենկթեմուրի կողմից Թոքթամըշի հետ պատերազմի ժամանակ։

1402-ին Սարայ ալ-Ջեդիդը վերականգնվեց, բայց այլևս չկարողացավ հասնել իր նախկին շքեղությանն ու փայլին։

Մոտ 1469 թվականին քաղաք է այցելել Աֆանասի Նիկիտինը, որն այն նշել է իր «Ճանապարհորդություն երեք ծովերից այն կողմ» ճանապարհորդական գրառումներում^[3]։

1471 թվականին Սարայ Բերկեն գրավեցին և թալանեցին Վյատկայի ուշկույնիկները (նովգորոդյան ծովահենները)։

Քաղաքը վերջնականապես ավերվեց 1480-ին իշխան Վասիլի Նոզդրովատի-Զվենգորոդսկիի ավերելուց և նրան հաջորդած Ղրիմի խան Մենգլլի Գերայի կողմից 1502 թվականին նվաճելուց հետո։

Վադիմ Եգորովը, Յակուբովսկու տեսակետը համարելով անապացույց, նշում է, որ հնագիտական տվյալները և գրավոր աղբյուրները վկայում են Սարայ Ալ-Ջեդիդի հիմնադրման ավելի ուշ շրջանի մասին՝ 1330-ական թվականներին^[4]։ Ըստ Իբն Արաբշահի, քաղաքը գոյություն է ունեցել 63 տարի, ուստի այն հիմնադրվել է 1332 թվականին։

Իբն Բատուտան, որը Ոսկե հորդա է այցելել 1334 թվականին, Սարայ Բերկե անվանումը կապում է Բաթուի հիմնադրած քաղաքի հետ։ Եգորովը ենթադրում է, որ Սարայ Բերկեն Սարայ Բաթուի այլ անունն է։

Գտնվելու վայր

Համաձայն վարկածներց մեկի՝ Սարայ Բերկեն տեղակայված էր Ախտուբայի ձախ ափին,Վոլգայի թև, ժամանակակից Վոլգոգրադի մարզի Լենինսկի շրջանի Ցարև գյուղի մոտ, բայց կա վարկած, որ Ցարևյան քաղաքատեղը Գյուլիստան քաղաքի ավերակներն է և կապված չէ Սարայ Ալ-Ջեդիդի հետ^[5]^[6]։

Ըստ Ա. Վ. Պաչկալովի հետազոտության, որը կատարվել է XXI դարի սկզբին, Սարայ Բերկեն Սելիտրեննոյե քաղաքատեղն է Աստրախանի մարզի Խարաբալինսկի շրջանի Սելիտրեննոյե գյուղի մոտակայքում, քանի որ քաղաքատեղում բացակայում են 13-14-րդ դարերի մետաղադրամների գտածոները^[7]^[8]^[9]։

Ծանոթագրություններ

↑ Греков Б. Д., Якубовский А. Ю. Золотая Орда и её падение. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1950.
↑ Сарай-Берке // Ремень — Сафи. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 22).
↑ Хожение за три моря Афанасия Никитина. — Л., 1986. — 57 с.
↑ Егоров В. Л. Историческая география Золотой Орды в XIII−XIV вв / Отв. редактор В. И. Буганов. — М.: Наука, 1985. — С. 111−112. — 11 000 экз.
↑ Евстратов И. В. О золотоордынских городах, находившихся на местах Селитренного и Царёвского городищ (опыт использования монетного материала для локализации средневековых городов Поволжья) // Эпоха бронзы и ранний железный век в истории древних племён южнорусских степей. Ч. 2. —Саратов, 1997.
↑ Пачкалов А. В. Следы монетного производства на средневековых памятниках Нижнего Поволжья // Проблемы археологии Нижнего Поволжья. —Волгоград, 2007.
↑ О местоположении Сарая (первой столицы Золотой Орды) // Археологія та етнологія Східноi Эвропи. Матеріали i дослідження. Т. III. Одесса, 2002
↑ Пачкалов А. В. Очерк по истории Старого и Нового Сараев — столиц Золотой Орды // Azerbaijan and Azerbaijanis. Азербайджан и азербайджанцы. —Баку, 2009. — Т. 103—104. — № 1—2.
↑ Пачкалов А. В. К вопросу о местоположении Старого Сарая // Золотоордынская цивилизация. —Казань, 2011. — В. 4.

Գրականություն

Сарай-Берке // Ремень — Сафи. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 22).
Баллод Ф. В. Старый и Новый Сарай, столицы Золотой Орды: Результаты археологических работ летом 1922 года. — Казань, 1923. — 62 с.

[1] Греков Б. Д., Якубовский А. Ю. Золотая Орда и её падение. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1950.

[2] Сарай-Берке // Ремень — Сафи. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 22).

[3] Хожение за три моря Афанасия Никитина. — Л., 1986. — 57 с.

[4] Егоров В. Л. Историческая география Золотой Орды в XIII−XIV вв / Отв. редактор В. И. Буганов. — М.: Наука, 1985. — С. 111−112. — 11 000 экз.

[5] Евстратов И. В. О золотоордынских городах, находившихся на местах Селитренного и Царёвского городищ (опыт использования монетного материала для локализации средневековых городов Поволжья) // Эпоха бронзы и ранний железный век в истории древних племён южнорусских степей. Ч. 2. —Саратов, 1997.

[6] Пачкалов А. В. Следы монетного производства на средневековых памятниках Нижнего Поволжья // Проблемы археологии Нижнего Поволжья. —Волгоград, 2007.

[7] О местоположении Сарая (первой столицы Золотой Орды) // Археологія та етнологія Східноi Эвропи. Матеріали i дослідження. Т. III. Одесса, 2002

[8] Пачкалов А. В. Очерк по истории Старого и Нового Сараев — столиц Золотой Орды // Azerbaijan and Azerbaijanis. Азербайджан и азербайджанцы. —Баку, 2009. — Т. 103—104. — № 1—2.

[9] Пачкалов А. В. К вопросу о местоположении Старого Сарая // Золотоордынская цивилизация. —Казань, 2011. — В. 4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ Տող 46. / Տող 46. @@
 *{{Книга|автор=Баллод Ф. В. |заглавие=Старый и Новый Сарай, столицы Золотой Орды: Результаты археологических работ летом 1922 года |ответственный= |издание= |место=Казань |издательство= |год=1923 |страницы= |страниц=62 |isbn= |isbn2= |ссылка=http://elib.shpl.ru/ru/nodes/23185-ballod-f-v-staryy-i-novyy-saray-stolitsy-zolotoy-ordy-rezultaty-arheologicheskih-rabot-letom-1922-goda-kazan-1923}}
-{{Կատեգորիա չկա}}
+[[Կատեգորիա:Ոսկե Հորդա]]
+[[Կատեգորիա:Նախկին մայրաքաղաքներ]]
+[[Կատեգորիա:Անհետացած քաղաքներ]]
+[[Կատեգորիա:Ռուսաստանի պատմություն]]
+[[Կատեգորիա:Մոնղոլական կայսրություն]]