«Ազգանունների հայկականացում»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «'''Ազգանունների հայկականացում''', հայկական ազգանվան Անվանափոխություն|ընդուն...»: |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Ազգանունների հայկականացում''', [[Հայկական ազգանուն|հայկական ազգանվան]] [[Անվանափոխություն|ընդունման]] ակտ: Առ այսօր հայերի ազգանունների զգալի մասը ծագում են թուրքական, հրեական, պարսկական կամ արաբական բառարմատներից, սակայն պատմության ընթացքում եղել են դեպքեր, երբ մասնավոր անձինք սեփական նախաձեռնությամբ [[Հայկականացում|հայկականացրել]] ազգանունները (ի տարբերություն, օրինակ, Իսրայելի, որտեղ գործում է [[Ազգանունների եբրայնականացում|ազգանունների եբրայականացման]] պետական ծրագիր): |
'''Ազգանունների հայկականացում''', [[Հայկական ազգանուն|հայկական ազգանվան]] [[Անվանափոխություն|ընդունման]] ակտ: Առ այսօր հայերի ազգանունների զգալի մասը ծագում են թուրքական, հրեական, պարսկական կամ արաբական բառարմատներից, սակայն պատմության ընթացքում եղել են դեպքեր, երբ մասնավոր անձինք սեփական նախաձեռնությամբ [[Հայկականացում|հայկականացրել]] ազգանունները (ի տարբերություն, օրինակ, Իսրայելի, որտեղ գործում է [[Ազգանունների եբրայնականացում|ազգանունների եբրայականացման]] պետական ծրագիր)<ref name=Սիմոնյան>[http://armarlur.com/63726-2/?utm_campaign=shareaholic&utm_medium=facebook&utm_source=socialnetwork Մաքրենք մեր ազգանունները թյուրք-թաթարական հետքերից]</ref>: |
||
== Պատմություն == |
== Պատմություն == |
||
Պատմաբան Անժելա Տերյանի վկայությամբ, հայերի մոտ տարածված են ոչ հայկական ծագմամբ՝ ''ամիրա'', ''բեկ'', ''ռաշիդ'', ''հասան'', ''ջավադ'', ''խան'', ''սուլթան'', ''փաշա'' ինչպես նաև չոփուռ (ծաղկատար), թոփալ (կաղ), չոլախ (կռնատ), բիշար (անխոհեմ), խզմալ (անզուսպ), չոփիկ (կեղտոտ), յալանդուզ (ստախոս), ղաթրջի (ջորեպան), ղամազ (բանսարկու) արմատներով ազգանունները: Տարածված թուրքածին ազգանունների թվում են. Ալավերդյան, Աղաբաբյան, Բաբուխանյան, Կարաքեշիշյան, Ամիրզադյանները, Փալանդուզյան, Իսագուլյան և այլն: Բազմաթիվ ազգանուններ կրում են նաև արհամարհական կամ վիրավորական նշանակություն՝ Էլօղլյան (օտարի տղա), Ղասաբօղլյան (մսագործի որդի), Ղուլյան ու Ղուլանյան (ստրուկ, ծառա), Եորդակյան (բադ), Գյոդակյան (կարճլիկ), էքմեքչյան (հացագործ), Թերլեմեզյան (չքրտնող), Չեքիջյան (կշռավար), Խզմալյան (անզուսպ), Նավալյան (ապուշ), Գավուկյան (խաբեբա), Համալմազյան (իրավազուրկ), Ղարաջյան (բամբասող): |
Պատմաբան Անժելա Տերյանի վկայությամբ, հայերի մոտ տարածված են ոչ հայկական ծագմամբ՝ ''ամիրա'', ''բեկ'', ''ռաշիդ'', ''հասան'', ''ջավադ'', ''խան'', ''սուլթան'', ''փաշա'' ինչպես նաև չոփուռ (ծաղկատար), թոփալ (կաղ), չոլախ (կռնատ), բիշար (անխոհեմ), խզմալ (անզուսպ), չոփիկ (կեղտոտ), յալանդուզ (ստախոս), ղաթրջի (ջորեպան), ղամազ (բանսարկու) արմատներով ազգանունները<ref name="Սիմոնյան" />: Տարածված թուրքածին ազգանունների թվում են. Ալավերդյան, Աղաբաբյան, Բաբուխանյան, Կարաքեշիշյան, Ամիրզադյանները, Փալանդուզյան, Իսագուլյան և այլն: Բազմաթիվ ազգանուններ կրում են նաև արհամարհական կամ վիրավորական նշանակություն՝ Էլօղլյան (օտարի տղա), Ղասաբօղլյան (մսագործի որդի), Ղուլյան ու Ղուլանյան (ստրուկ, ծառա), Եորդակյան (բադ), Գյոդակյան (կարճլիկ), էքմեքչյան (հացագործ), Թերլեմեզյան (չքրտնող), Չեքիջյան (կշռավար), Խզմալյան (անզուսպ), Նավալյան (ապուշ), Գավուկյան (խաբեբա), Համալմազյան (իրավազուրկ), Ղարաջյան (բամբասող)<ref name="Սիմոնյան" />: |
||
Ազգանունների հայկականացման ջատագովներից [[Անահիտ Տերյան]]ի վկայությամբ, ժամանակին հայ անվանի գործիչներին, «որոնք, բարձր գնահատելով հայ մարդու համար հայեցի անուն-ազգանուն ունենալու կարևորությունն ու խորհուրդը», սեփական օրինակով են հայկականացրել իրենց անուն-ազգանունը. Արամ Մանուկյանն է հրաժարվել իր նախկին Սերգեյ Հովհաննիսյան անուն-ազգանունից, Հովհաննես Քաջազնունին` Իգիթխանյանից, հայ մեծահարուստ Գալուստ Գյուլբենկյանը հաճախ հանդես է եկել Վարդ Պատրիկ անունով, և այլն: |
Ազգանունների հայկականացման ջատագովներից [[Անահիտ Տերյան]]ի վկայությամբ, ժամանակին հայ անվանի գործիչներին, «որոնք, բարձր գնահատելով հայ մարդու համար հայեցի անուն-ազգանուն ունենալու կարևորությունն ու խորհուրդը», սեփական օրինակով են հայկականացրել իրենց անուն-ազգանունը. Արամ Մանուկյանն է հրաժարվել իր նախկին Սերգեյ Հովհաննիսյան անուն-ազգանունից, Հովհաննես Քաջազնունին` Իգիթխանյանից, հայ մեծահարուստ Գալուստ Գյուլբենկյանը հաճախ հանդես է եկել Վարդ Պատրիկ անունով, և այլն<ref name="Սիմոնյան" />: |
||
== Հայկականացման օրինակներ == |
== Հայկականացման օրինակներ == |
||
Պատմաբան Անահիտ Տերյանը ազգանունների հայկականացման մի քանի ճանապարհ է առաջարկում. |
Պատմաբան Անահիտ Տերյանը ազգանունների հայկականացման մի քանի ճանապարհ է առաջարկում<ref name="Սիմոնյան" />. |
||
* ազգանունը թարգմանել, եթե հնարավոր է, |
* ազգանունը թարգմանել, եթե հնարավոր է, |
||
* նախնիներից մեկի հայեցի անունը դարձնել ազգանուն, |
* նախնիներից մեկի հայեցի անունը դարձնել ազգանուն, |
||
* թարգմանել երեխաների ազգանունը՝ ծնողի ազգանվան ինչ-ինչ պատճառներից ելնելով ազգանվան թարգմանության անհնարինության դեպքում: |
* թարգմանել երեխաների ազգանունը՝ ծնողի ազգանվան ինչ-ինչ պատճառներից ելնելով ազգանվան թարգմանության անհնարինության դեպքում: |
||
Որոշ ազգանուններ ուղիղ թարգմանվում են հայերեն. |
Որոշ ազգանուններ ուղիղ թարգմանվում են հայերեն<ref name="Սիմոնյան" />. |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
| Տող 31. | Տող 31. | ||
|} |
|} |
||
Այլ ազգանունները թարգմանվում են ազգանվան հիմք հանդիսացող նախնու անվան թարգմանությամբ. |
Այլ ազգանունները թարգմանվում են ազգանվան հիմք հանդիսացող նախնու անվան թարգմանությամբ<ref name="Սիմոնյան" />. |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
| Տող 41. | Տող 41. | ||
|} |
|} |
||
Այլ ազգանուններ հանդիսանում օսմանյան պաշտոնյաների կողմից հայերին տրված թուրքերեն անբարեհնչյուն բառերից կազմված ազգանուններ. |
Այլ ազգանուններ հանդիսանում օսմանյան պաշտոնյաների կողմից հայերին տրված թուրքերեն անբարեհնչյուն բառերից կազմված ազգանուններ<ref name="Սիմոնյան" />. |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
| Տող 81. | Տող 81. | ||
|} --> |
|} --> |
||
== Օտարածին հայկական ազգանունները՝ մանիպուլյացիաների առարկա == |
== Օտարածին հայկական ազգանունները՝ մանիպուլյացիաների առարկա == |
||
Այժմ բազմաթիվ հայերի թուրքական ծագմամբ ազգանունների առկայությունը հակահայկական մանիպուլյացիաների գործիք է դարձել: Այդպես, օրինակ, Ադրբեջանի ԳԱԱ ֆոլկլորի ինստիտուտը «Թուրքական ծագմամբ հայկական ազգանուններ» անվանմամբ գիրք է հրատարակել, որից ադրբեջանցիները հետևյալ հետևությունն են անում. «Սա լույս է սփռում հայերի գենետիկ ծագման վրա, այդ էթնոսի լեզվի, գիտակցության, մշակույթի վրա ադրբեջանա-թուրքական մշակութային շրջապատի ազդեցության, լեզվային առնչությունների եւ այլ հարցերի վրա»: Գրքի մեջ բերվում է թուրք-ադրբեջանական ծագմամբ ավելի քան 400 հայկական ազգանուն: |
Այժմ բազմաթիվ հայերի թուրքական ծագմամբ ազգանունների առկայությունը հակահայկական մանիպուլյացիաների գործիք է դարձել: Այդպես, օրինակ, Ադրբեջանի ԳԱԱ ֆոլկլորի ինստիտուտը «Թուրքական ծագմամբ հայկական ազգանուններ» անվանմամբ գիրք է հրատարակել, որից ադրբեջանցիները հետևյալ հետևությունն են անում. «Սա լույս է սփռում հայերի գենետիկ ծագման վրա, այդ էթնոսի լեզվի, գիտակցության, մշակույթի վրա ադրբեջանա-թուրքական մշակութային շրջապատի ազդեցության, լեզվային առնչությունների եւ այլ հարցերի վրա»: Գրքի մեջ բերվում է թուրք-ադրբեջանական ծագմամբ ավելի քան 400 հայկական ազգանուն<ref name="Սիմոնյան" />: |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
||
| Տող 95. | Տող 98. | ||
[[Կատեգորիա:Հայկական ծագման ազգանուններ| ]] |
[[Կատեգորիա:Հայկական ծագման ազգանուններ| ]] |
||
[[Կատեգորիա:Մշակութային ձուլում]] |
[[Կատեգորիա:Մշակութային ձուլում]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
12:57, 4 Մարտի 2018-ի տարբերակ
Ազգանունների հայկականացում, հայկական ազգանվան ընդունման ակտ: Առ այսօր հայերի ազգանունների զգալի մասը ծագում են թուրքական, հրեական, պարսկական կամ արաբական բառարմատներից, սակայն պատմության ընթացքում եղել են դեպքեր, երբ մասնավոր անձինք սեփական նախաձեռնությամբ հայկականացրել ազգանունները (ի տարբերություն, օրինակ, Իսրայելի, որտեղ գործում է ազգանունների եբրայականացման պետական ծրագիր)[1]:
Պատմություն
Պատմաբան Անժելա Տերյանի վկայությամբ, հայերի մոտ տարածված են ոչ հայկական ծագմամբ՝ ամիրա, բեկ, ռաշիդ, հասան, ջավադ, խան, սուլթան, փաշա ինչպես նաև չոփուռ (ծաղկատար), թոփալ (կաղ), չոլախ (կռնատ), բիշար (անխոհեմ), խզմալ (անզուսպ), չոփիկ (կեղտոտ), յալանդուզ (ստախոս), ղաթրջի (ջորեպան), ղամազ (բանսարկու) արմատներով ազգանունները[1]: Տարածված թուրքածին ազգանունների թվում են. Ալավերդյան, Աղաբաբյան, Բաբուխանյան, Կարաքեշիշյան, Ամիրզադյանները, Փալանդուզյան, Իսագուլյան և այլն: Բազմաթիվ ազգանուններ կրում են նաև արհամարհական կամ վիրավորական նշանակություն՝ Էլօղլյան (օտարի տղա), Ղասաբօղլյան (մսագործի որդի), Ղուլյան ու Ղուլանյան (ստրուկ, ծառա), Եորդակյան (բադ), Գյոդակյան (կարճլիկ), էքմեքչյան (հացագործ), Թերլեմեզյան (չքրտնող), Չեքիջյան (կշռավար), Խզմալյան (անզուսպ), Նավալյան (ապուշ), Գավուկյան (խաբեբա), Համալմազյան (իրավազուրկ), Ղարաջյան (բամբասող)[1]:
Ազգանունների հայկականացման ջատագովներից Անահիտ Տերյանի վկայությամբ, ժամանակին հայ անվանի գործիչներին, «որոնք, բարձր գնահատելով հայ մարդու համար հայեցի անուն-ազգանուն ունենալու կարևորությունն ու խորհուրդը», սեփական օրինակով են հայկականացրել իրենց անուն-ազգանունը. Արամ Մանուկյանն է հրաժարվել իր նախկին Սերգեյ Հովհաննիսյան անուն-ազգանունից, Հովհաննես Քաջազնունին` Իգիթխանյանից, հայ մեծահարուստ Գալուստ Գյուլբենկյանը հաճախ հանդես է եկել Վարդ Պատրիկ անունով, և այլն[1]:
Հայկականացման օրինակներ
Պատմաբան Անահիտ Տերյանը ազգանունների հայկականացման մի քանի ճանապարհ է առաջարկում[1].
- ազգանունը թարգմանել, եթե հնարավոր է,
- նախնիներից մեկի հայեցի անունը դարձնել ազգանուն,
- թարգմանել երեխաների ազգանունը՝ ծնողի ազգանվան ինչ-ինչ պատճառներից ելնելով ազգանվան թարգմանության անհնարինության դեպքում:
Որոշ ազգանուններ ուղիղ թարգմանվում են հայերեն[1].
| Հին | Նոր |
|---|---|
| Ղասաբօղլյան/Ղասաբյան | Մսագործյան |
| Ղաթրջյան | Ջորեպանյան |
| էքմեքչյան | Հացագործյան |
| Չեքիջյան | Կշռավարյան |
Այլ ազգանունները թարգմանվում են ազգանվան հիմք հանդիսացող նախնու անվան թարգմանությամբ[1].
| Հին | Նոր |
|---|---|
| Իգիթխանյան | Քաջազնունի |
Այլ ազգանուններ հանդիսանում օսմանյան պաշտոնյաների կողմից հայերին տրված թուրքերեն անբարեհնչյուն բառերից կազմված ազգանուններ[1].
| Հին | Նոր |
|---|---|
| Էլօղլյան (օտարի տղա) | |
| Ղասաբօղլյան (մսագործի տղա) | |
| Ղուլյան/Ղուլանյան (ստրուկ, ծառա) | |
| Եորդակյան (բադ) | |
| Գյոդակյան (կարճլիկ) | |
| Թերլեմեզյան (չքրտնող) | |
| Խզմալյան (անզուսպ) | |
| Նավալյան (ապուշ) | |
| Գավուկյան (խաբեբա) | |
| Համալմազյան (իրավազուրկ) | |
| Համալմազյան (բամբասող) |
Օտարածին հայկական ազգանունները՝ մանիպուլյացիաների առարկա
Այժմ բազմաթիվ հայերի թուրքական ծագմամբ ազգանունների առկայությունը հակահայկական մանիպուլյացիաների գործիք է դարձել: Այդպես, օրինակ, Ադրբեջանի ԳԱԱ ֆոլկլորի ինստիտուտը «Թուրքական ծագմամբ հայկական ազգանուններ» անվանմամբ գիրք է հրատարակել, որից ադրբեջանցիները հետևյալ հետևությունն են անում. «Սա լույս է սփռում հայերի գենետիկ ծագման վրա, այդ էթնոսի լեզվի, գիտակցության, մշակույթի վրա ադրբեջանա-թուրքական մշակութային շրջապատի ազդեցության, լեզվային առնչությունների եւ այլ հարցերի վրա»: Գրքի մեջ բերվում է թուրք-ադրբեջանական ծագմամբ ավելի քան 400 հայկական ազգանուն[1]:
