«Արտազատական համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

10:22, 27 Հունիսի 2014-ի տարբերակ

Արտազատման նշանակությունը

Օրգանիզմի կենսագործունեության ընթացքում յուրաքանչյուր բջիջում առաջանում են նյութափոխանակության արգասիքները ( միզանյութ,ֆոսֆորական և ծծմբական թթվի աղեր, ջուր, ածխաթթու գազ և այլն)։

Այդ նյութերի կուտակումն օրգանիզմում կարող է բերել կենսագործունեության զանազան խանգարումների ընդհուպ մինչև մահվան:Օրվա ընթացքում առաաջացած 600-700 լ ածխաթթու գազը և որոշ քանակությամբ ջուր հեռացվում են թոքերի միջոցով:Արտազատման գլխավոր օրգանները երիկամներն են,որոնք մեզի հետ հեռացնում են միզանյութը,միզաթթուն,հանքային աղերի և ջրի ավելցուկը:Դրանով պահպանվում է ջրաաղային փոխանակության կայուն մակարդակը:Այդ նյութերն աննշան չափով հեռանում են նաև մաշկի միջոցով:Այսպիսով՝ թոքերը,երիկամները, մաշկը այն օրգաններն են,որոնցմիջոցով հեռանում են նյութափոխանակության արգասիքները և պահպանվում օրգանիզմի ներքին միջավայրի կայունությունը:Ի դեպ, հաստ աղին նույնպես ունի արտազատման գործառույթ,սակայն նյութափոխանակության հեղուկ արգասիքները հիմնականում հեռացվում են երիկամների միջոցով:

Արտազատման օրգաններ և դրանց դերը

Արտազատական համակարգի օրգաններն են երիկամները և միզուղիները՝ միզածորանները,միզապարկը, միզուկը:Երիկամները զույգ են՝ տեղակայված են որովայնի խոռոչում,ողնաշարի աջ և ձախ կողմերում,գոտկատեղի մակարդակում: Աջ երիկամը կես ողի չափով ցածր է ձախից:Երիկամն ունի դրսային՝ կոր և միջային՝ գոգ եզրեր:Միջային մասում գտնվում է երիկամի դրունքը,որով մտնում են զարկերակը,նյարդերը,դուրս են գալիս միզածորանը,երակը,ավշային անոթները:Երիկամներն արտաքինից ծածկված են շարակցական հյուսվածքից կազմված պատյանով,որը նրանց պահում է անշարժ վիճակում:Երիկամները լոբաձև են,նրանց երկարությունը 10-12 սմ է,իսկ լայնությունը՝ 5-6 սմ,զանգվածը ոչ ավելի,քան 200 գ:Երիկամների ներս ընկած կողմից դուրս են գալիս միզածորանները,որոնք կոնքի խոռոչում մտնում են հաստ մկանապատերով օրգանի՝ մեջ:

Երիկամ է մտնում երիկամային զարկերակը և դուրս գալիս համանուն երակը:

Երիկամների կտրվածքի վրա առանձնացնում է 2 շերտ,որոնցից արտաքինն ավելի մուգ է և կոչվում է կեղևային,իսկ ներքին շերտը բաց գունավորում ունի,ավելի լայն է և կոչվում է միջուկային շերտ:Միջուկային շերտը կազմված է բրգաձև կազմավորումներից:Յուրաքանչյուր բուրգի լայն մասը (հիմքը) ուղղված է դեպի կեղևային շերտը,իսկ նեղ մասը (բուրգի գագաթը) ուղղված է դեպի երիկամային կենտրոնում գտնվող ավազանը:Երիկամի կառուցվածքային և գործառական միավորը նեֆրոնն է:Յուրաքանչյուր երիկամում կա մինչև մեկ միլիոն նեֆրոն:

Նեֆրոնները կազմված են երիկամի կեղևային շերտում տեղակայված՝ գավաթի տեսք ունեցող պատիճներից և մեզը հավաքող ոլորուն խողովակներից:Յուրաքանչյուր պատիճի պատը կազմված է էպիթելային հյուսվածքի երկու շերտից,իսկ ներսում գտնվում է մազանոթային կծիկը:Պատիճի երկշերտ պատից սկսվում է ոլորուն խողովակը,իջնում է միջուկային շերտ,որտեղից կրկին ծնկաձև ոլորվում և բարձրանում է կեղևային շերտ:Այստեղ այն բացվում է,այսպես կոչված,մեզը հավաքող խողովակի մեջ:Վերջինս,միանալով նման խողովակների հետ,ընդհանուր ծորանով բացվում է բուրգի գագաթային մաս,իսկ այնտեղից՝ երիկամային ավազան:

Միզուղիները

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+[[Պատկեր:Urinary system 00000.gif|մինի|աջից|Արտազատական համակարգի օրգանները]]
 == Արտազատման նշանակությունը ==
@@ Տող 7. / Տող 9. @@
 նյութափոխանակության հեղուկ արգասիքները հիմնականում հեռացվում են երիկամների միջոցով:
+== Արտազատման օրգաններ և դրանց դերը ==
-Արտազատական [[համակարգ]]ի [[օրգան]]ներն են [[երիկամներ]]ը և միզուղիները՝ [[միզածորան]]ները, միզապարկ, միզուկ։
+Արտազատական [[համակարգ]]ի [[օրգան]]ներն են  [[երիկամներ]]ը    և    միզուղիները՝ [[միզածորան]]ները,միզապարկը, միզուկը:[[Երիկամներ]]ը զույգ են՝ տեղակայված են որովայնի խոռոչում,ողնաշարի աջ և ձախ կողմերում,գոտկատեղի մակարդակում: Աջ երիկամը կես ողի չափով ցածր է ձախից:Երիկամն ունի  դրսային՝ կոր     և     միջային՝ գոգ եզրեր:Միջային մասում գտնվում է երիկամի դրունքը,որով մտնում են զարկերակը,նյարդերը,դուրս    են   գալիս միզածորանը,երակը,ավշային անոթները:Երիկամներն արտաքինից ծածկված են շարակցական [[հյուսվածք]]ից   կազմված պատյանով,որը նրանց պահում է անշարժ վիճակում:Երիկամները լոբաձև են,նրանց  երկարությունը   10-12 սմ   է,իսկ լայնությունը՝ 5-6 սմ,զանգվածը ոչ ավելի,քան 200 գ:Երիկամների ներս ընկած կողմից     դուրս     են     գալիս միզածորանները,որոնք կոնքի խոռոչում մտնում են հաստ մկանապատերով [[օրգան]]ի՝ մեջ:
-[[Պատկեր:Urinary system 00000.gif|մինի|աջից|Արտազատական համակարգի օրգանները]]
+Երիկամ է մտնում երիկամային զարկերակը և դուրս գալիս համանուն երակը:
-== Երիկամներ ==
-[[Երիկամներ]]՝ [[զույգ]] են, գտնվում են [[որովայնի խոռոչ]]ում, [[ողնաշար]]ի ձախ և աջ կողմում գոտկատեղի մակարդակի վրա։ Դրանք լոբաձև են, երկարությունը հասնում է՝ [[10]]-[[12]] սմ է, իսկ լայնությունը [[5]]-[[6]] սմ, [[զանգված]]ը [[200]] գրամից ոչ ավել։
+Երիկամների կտրվածքի վրա առանձնացնում է 2 շերտ,որոնցից արտաքինն ավելի մուգ է և կոչվում է կեղևային,իսկ ներքին շերտը բաց գունավորում ունի,ավելի լայն է և կոչվում է միջուկային շերտ:Միջուկային շերտը կազմված է բրգաձև կազմավորումներից:Յուրաքանչյուր բուրգի լայն մասը (հիմքը) ուղղված է դեպի կեղևային շերտը,իսկ նեղ
+մասը (բուրգի գագաթը) ուղղված է դեպի երիկամային կենտրոնում գտնվող ավազանը:Երիկամի կառուցվածքային և գործառական միավորը նեֆրոնն է:Յուրաքանչյուր երիկամում կա մինչև մեկ միլիոն նեֆրոն:
+Նեֆրոնները կազմված են երիկամի կեղևային շերտում տեղակայված՝ գավաթի տեսք ունեցող պատիճներից և մեզը հավաքող ոլորուն խողովակներից:Յուրաքանչյուր պատիճի պատը կազմված է էպիթելային հյուսվածքի երկու շերտից,իսկ ներսում գտնվում է մազանոթային կծիկը:Պատիճի երկշերտ պատից սկսվում է ոլորուն խողովակը,իջնում
+է միջուկային շերտ,որտեղից կրկին ծնկաձև ոլորվում և բարձրանում է կեղևային շերտ:Այստեղ այն բացվում է,այսպես կոչված,մեզը հավաքող խողովակի մեջ:Վերջինս,միանալով նման խողովակների հետ,ընդհանուր ծորանով բացվում է բուրգի գագաթային մաս,իսկ այնտեղից՝ երիկամային ավազան:
 == Միզուղիները ==
 [[Պատկեր:Urinary system.svg|մինի|ձախից|1. Արտազատական [[համակարգ]]ի [[օրգան]]ների [[կառուցվածք]]ը, 2.[[երիկամներ]], 4. [[միզածորաններ]], 5. [[միզապարկ]], 6. [[միզատար խողովակ]], 7. վերին [[երիկամ]], 8. [[երիկամ]]ային երակ և [[զարկերակ]], 9. ստորին սիներակ, 10. որովայնային զարկերակ, 12. [[լյարդ]], 13. [[հաստ աղիք]], 14. [[կոնք]]]]
-* [[միզածորան]]. [[երիկամներ]]ի ներս ընկած կողմից դուրս են գալիս [[միզածորաններ]]ը, որոնք [[կոնք]]ի խոռոչում մտնում են հաստ պատերով [[մկան]]ապատերով [[օրգան]]ի՝ [[միզապարկ]]ի մեջ
-* [[միզապարկ]]ում [[մեզ]]ի կուտակման որոշ քանակի դեպքում ([[200]]-[[300]] մլ) դեպքում նրա պատերի [[ընկալիչներ]]ն ընկալում են [[ճնշում]]ը, մկանաշերտի կծկումների շնորհիվ տեղի է ունենում միզարձակում
-* միզուկով մեզը հեռանում է [[օրգանիզմ]]ից։
 [[Կատեգորիա:Ներզատական համակարգ]]