«Բնական միջավայր»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ clean up, replaced: ''' — → ''', oգտվելով ԱՎԲ |
չ Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q3191265 (translate me) |
||
Տող 19. | Տող 19. | ||
[[it:Habitat]] |
[[it:Habitat]] |
||
[[ja:生息地]] |
[[ja:生息地]] |
||
[[ru:Среда обитания]] |
|||
[[uk:Навколишнє середовище]] |
[[uk:Навколишнє середовище]] |
22:36, 28 Մարտի 2013-ի տարբերակ
Բնական միջավայրը, բնության այն մասն է, որ շրջապատում է կենդանի օրգանիզմներին և նրանց վրա ունենում է ուղղակի կամ անուղղակի ազդեցություն: Շրջակա միջավայրից մարմինները ստանում են կյանքի համար բոլոր անհրաժեշտությունները, և այնտեղ էլ արտազատում են նյութափոխանակության արդյունքները: Յուրաքանչյուր օրգանիզմի միջավայրը բաղկացած է բազմաթիվ անօրգանական և օրգանական բնույթի տարրերից, որոնք ներկայացվում են մարդու և նրա արտադրական գործունեության հետևանքով: Ընդ որում, որոշ տարրերի նկատմամբ մարմինները կարող են մասամբ կամ ամբողջովին անտարբեր մնալ, մինչդեռ մյուսները հարկավոր են, իսկ մյուսները կրում են բացասական ազդեցություն:
Առանձնացնում են բնական և արհեստական (մարդու կողմից ստեղծված) բնական միջավայր: Օրգանիզմների վրա ազդող անհատական հատկությունները և շրջակա միջավայրի տարրերը, կոչվում են էկոլոգիական գործոններ: Բոլոր էկոլոգիական գործոնները կարելի է բաժանել երեք մեծ խմբի`
- Աբիոտիկ գործոններ — անօրգանական միջավայրի պայմանների համալիր, որը ազդում է մարմնի վրա (լույս, ջերմաստիճան, քամի, օդ, ճնշում և այլն):
- Բիոտիկ գործոններ — մի օրգանիզմի մյուսի վրա ազդեցությունների համալիր (բույսերի և կենդանիների ազդեցությունը էկոհամակարգի մյուս անդամների վրա):
- Անթրոպոգեն ազդեցություն — մարդկային հասարակության գործունեության բոլոր ձևերը, որոնք փոփոխում են բնությունը որպես կենդանի օրգանիզմների ապրելավայրեր կամ էլ ուղղակիորեն ազդում են դրանց կյանքի վրա: Մարդկային գործոնների մեկուսացումը առանձին խմբում պայմանավորված է նրանով, որ ներկայումս Երկրի հողային ծածկույթի և առկա օրգանիզմների բոլոր տեսակների ճակատագիրը գործնականում գտնվում է մարդկային հասարակության ձեռքում:
Հնարավոր է նաև առանձնացնել շրջակա միջավայրի հետևյալ տարրերը` շրջակա միջավայրի բնական մարմիններ, հիդրոմիջավայր, օդային տարածություն, մարդածին մարմիններ, ճառագայթային դաշտ և շրջակա միջավայրի ձգողականություն: ՄԱԿ –ը ստեղծել է հատուկ կազմակերպություն` ՄԱԿ-ի շրջակա միջավայրի մասին ծրագիր (UNEP): Շրջակա միջավայրի խնդիրների նկատմամբ ուշադրություն գրավելու նպատակով ՄԱԿ-ը սահմանել է Շրջակա միջավայրի համաշխարհային օր:
Գրականություն
Афанасьев В. Г. Мир живого. Системность, эволюция и управление. — М: Изд. полит. л-ры, 1986.