Ռայի աչք

Ռայի աչք, այն իրենից ներկայացնում է եգիպտական դիցաբանության արևի աստված Ռայի կանացի տարբերակը^[1]։

Ռայի աչքը իրեն էր ենթարկում Ռա աստծո թշնամիներին։ Այն ընդլայնում էր Ռայի հնարավորությունները և նման էր արևային սկավառակի։ Սակայն Ռայի աչքը կարող էր իրեն պահել նաև որպես անկախ մարմին և ընդունել ցանկացած եգիպտական աստվածուհու կերպար, այդ թվում՝ Հաթորի, Սեհմետի, Բաստետի, Ուաջիթի և Մուտի։ Ռայի աչքը կարող էր հանդես գալ արևի աստծո մոր, քրոջ, ամուսնու կամ էլ դստեր կերպարներում։ Ռայի աչքը մասնակցել է Ռայի ստեղծման շրջանին, որտեղ նա ծնունդ է տալիս լուսաբացին ծնված իր նոր ձևին։ Աչքի կատաղի բնույթը պաշտպանում էր Ռային անկարգություններ հրահրողներից, որոնք մշտապես սպառնում էին խլել Ռայի իշխանությանը։ Աստվածուհու այս վտանգավոր կողմը հաճախ ներկայացվում է առյուծի, ուրեյի կամ կոբրայի պատկերով, որոնք իրենց կողմից ներկայացրել են պաշտպանության և թագավորական իշխանության խորհրդանիշները։ Որպես իշխանության պահապան՝ Ռայի աչքը հաճախ նույնացրել են Ուաջետների հետ, որոնք այլ դեպքերում ունեցել են առանձին հասկացություն^[1]։

Ռայի աչքը մասնակիցն է եղել հին եգիպտական կրոնի բազմաթիվ ոլորտներում, այդ թվում՝ շատ աստվածուհիների պաշտամունքներում, որոնք գրեթե հավասարվել են դրան։ Այն կյանք տվող զորություն էր, որով եկեղեցում ծեսեր էին կատարվում։ Նրա վտանգավոր կողմը կոչված էր պաշտպանելու փարավոնին, սրբազան վայրերը, հասարակ մարդկանց և նրանց տները^[1]։

«Ռայի աչք» առասպելի բովանդակություն

Ռան համարվում էր նախաստեղծ քաոս Նունի որդին և մինչ աշխարհը նրա մեջ էր՝ տարերքի աստվածությունների հետ միասին։ Բացի դա, նա, ով «ավելի մեծ է, քան այն, ինչ նա արել է, ավելի հին է, քան նրանք, ովքեր ծնել են նրան», դուրս է եկել իր հոր օվկիանոսից։ Իսկզբանե Ռայի կողքին չեն եղել կանացի աստավություններ. նա արարում էր ինքն իրեն։ Ստեղծելով աշխարհը՝ Ռան թագավորել է դրա վրա Փարավոնի նման, իսկ այդ ժամանակ Ոսկե դար էր։ Ռան ամեն ինչ իր ձեռքում էր պահում իր խորհրդավոր անվան մոգական ուժի շնորհիվ։ Երբ տեղի է ունեցել մարդկանց անհնազանդությունը, իր հոր խորհրդով, Ռան որոշել է ոչնչացնել մարդկային ցեղը՝ նրա վրա դնելով իր «աչքը»՝ տիրուհի Հաթորը (Գատոր)՝ էգ առյուծ Սեհմետի կերպարով, որը սարսափելի ծեծի է ենթարկել։ Մարդիկ սկսել էին խեղդվել սեփական արյան մեջ։ Ռան սեղմել և մյուս օրը փրկել է ողջ մնացած մարդկանց՝ խմելով Հաթոր-Սեհմետ դոպյանին։ Սակայն մարդկանց անշնորհակալությունը տխրեցրել է Ռային, և նա որոշել է հեռանալ նրանցից և հաստատվել երկնքում^[2]։

Տես նաև

Ուաջետ

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Darnell 1997, pp. 35-37
↑ Тураев, Борис Александрович (1890–1907). «Ра, в мифологии». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Գրականություն

Darnell, John Coleman (1995). «Hathor Returns to Medamûd». Studien zur Altägyptischen Kultur 22. JSTOR 25152711.
Darnell, John Coleman (1997). «The Apotropaic Goddess in the Eye». Studien zur Altägyptischen Kultur 24. JSTOR 25152728.
Goebs, Katja (2008). Crowns in Egyptian Funerary Literature: Royalty, Rebirth, and Destruction. Griffith Institute. ISBN 978-0900416-87-3.
(1997) (in German). Der ägyptische Mythos von der Himmelskuh, 2d ed. Vandehoeck & Ruprecht. ISBN 3-525-53737-9.
Lesko, Leonard H. (1991). «Ancient Egyptian Cosmogonies and Cosmology». In Shafer, Byron E. Religion in Ancient Egypt: Gods, Myths, and Personal Practice. Cornell University Press. ISBN 0-8014-2550-6.
(2004). Egyptian Mythology: A Guide to the Gods, Goddesses, and Traditions of Ancient Egypt. Oxford University Press. ISBN 0-19-517024-5.
Ritner, Robert K. (1990). «O. Gardiner 363: A Spell Against Night Terrors». Journal of the American Research Center in Egypt 27. JSTOR 40000071.
Szpakowska, Kasia (2003). «Playing with Fire: Initial Observations on the Religious Uses of Clay Cobras from Amarna». Journal of the American Research Center in Egypt 40. JSTOR 40000294.
Troy, Lana (1986). Patterns of Queenship in Ancient Egyptian Myth and History. Acta Universitatis Upsaliensis. ISBN 91-554-1919-4.
Troy, Lana (1997). «Mut Enthroned». In van Dijk, Jacobus. Essays on Ancient Egypt in Honor of Herman Te Velde. Styx Publications. ISBN 90-5693-014-1.
(2003). The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt. Thames & Hudson. ISBN 0-500-05120-8.
de Cenival, Françoise (1988) (in French). Le Mythe de l’oeil du soleil. Sommerhausen. ISBN 3-924151-02-4.

Արտաքին հղումներ

Ռայի աչք (անգ․)
Ռայի աչք Արխիվացված 2012-08-22 Wayback Machine (անգ․)
բնօրինակը՝ Ռայի աչք (անգ․)

[Darnell_35-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Darnell 1997, pp. 35-37

[2] Тураев, Борис Александрович (1890–1907). «Ра, в мифологии». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[1]

[2]