Jump to content

Չաբրադի ամրոց

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Չաբրադի ամրոց
Նկարագրություն
Տեսակդղյակի ավերակներ
Վարչական միավորČabradský Vrbovok?
Երկիր Սլովակիա[1]
Կառուցված13-րդ դար
Քարտեզ
Քարտեզ
 Čabraď Castle Վիքիպահեստում

Չաբրադի ամրոց (սլովակ.՝ Čabradský hrad, հունգ.՝ Csábrág), պաշտպանական շինություն Սլովակիայում։ Գտնվում է Բանսկա Բիստրիցայի մարզում՝ Չաբրադի գյուղի մոտ, Կրուպինայի հարավ-արևելքում։ Մարզկենտրոնից հեռավորությունը կազմում է 75 կմ, իսկ Հունգարիայի հետ պետական սահմանից՝ 30 կմ։ Այն շրջապատված է Չաբրադի բնական արգելոցով։

Ամրոցն այժմ ավերակ վիճակում է, մուտքի տոմսեր այցելուների համար չեն պահանջվում։ Ամենահեշտ հասանելիությունը Չաբրադսկի Վրբովոկի համայնքի Կոնսկե բնակավայրի ավտոկայանատեղից է դաշտային և արշավային արահետներով։ Որպես այլընտրանք, այն կարելի է հասնել Սերինա հանգույցով՝ Պլաշովցեի և Վեկկի Կրտիշի միջև։

Առաջին անգամ հիշատակվել է 1276 թվականին, Լիտավա ամրոցը[2], ինչպես կոչվում էր այն ժամանակ՝ շնորհիվ Լիտավա հովտի հանդեպ ունեցած գերիշխող դիրքի[3]։ Այն այլ (պահապան) ամրոցների հետ միասին կառուցվել է պաշտպանելու ճանապարհները, որոնք ճանապարհորդում էին տարածքով դեպի հյուսիսային հունգարական հանքեր (այժմ՝ կենտրոնական Սլովակիայում[4]), որոնք այդ ժամանակ բարգավաճում էին։ Ամրոցը եղել է Հանթ-Պոզնանի դերերի նստավայրը, որոնք նշված են որպես այդ տարածքում 1256 թվականից։

Այս սկզբնապես պահակային ամրոցը, որն առաջին անգամ հիշատակվել է 1276 թվականին, կառուցվել է հյուսիսային Հունգարիայի հանքարդյունաբերական քաղաքներ տանող ճանապարհը պահպանելու համար։ 14-րդ դարում ամրոցը գրանցվում է որպես Մաթիաս Չակի նստավայրը, մոտ 1342 թվականին ամրոցը սկսեց ընդլայնվել և վերածվել ավելի հարմար ամրության, քան նախորդ ժամանակներում։ Յան Յիսկրան, ով արշավում էր իր հուսյան զորքերի հետ, գրավեց Չաբրադը։ Հունգարիայի թագավոր Մաթիաս Կորվինուսը եկավ և վերահանձնեց ամրոցը 1462 թվականին[5]։ 16-րդ դարում այն ​​վերակառուցվել է որպես հակաթուրքական ամրոց, որը հաջողությամբ դիմակայել է թուրքական բոլոր արշավանքներին։ Կոհարի ընտանիքը ամրոցը ձեռք է բերել 17-րդ դարում։ Նրանք ավելի ուշ տեղափոխվեցին Սվատի Անտոնի ավելի հարմարավետ կալվածք և այրեցին ամրոցը 1812 թվականին։ Այդ ժամանակվանից ամրոցը քայքայվում է[6]։

Տերերի և ավազակների պալատ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

16-րդ դարի սկզբին կարդինալ Թամաս Բակոչը վերցրեց ամրոցը և ներդրումներ կատարեց դրա վերանորոգման և հետագա ընդլայնման համար։ Նա Հունգարիայի ամենահարուստ մարդկանցից էր և այդ ժամանակ երկրի բարձրագույն հոգևոր պաշտոնյան[3]։ Ամբողջ աշխատանքը տեղի է ունեցել մոտ 1520 թվականին։ Նրա եղբորորդին` Պետեր Բակոչը, ժառանգել է ամրոցը հորեղբոր մահից հետո, հարստության հետ մեկտեղ, երբ Բակոչը նստել են նրա քույրն ու եղբորը։ 1547 թվականին ամրոցը գրավեց ասպետ Մելիխար Բալասան և նրա ավազակային շքախումբը, մինչև որ թագավորը նրան դուրս հանեց մեկ տարի անց՝ 48 թվականին[3]։

Իտալական ճարտարագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1585 թվականին երկրում մեծանում էր օսմանյան առաջխաղացման վախը, և սկսվեցին հսկայական ամրացման աշխատանքներ՝ իտալացի ամրոցի ճարտարապետ Գ. Ֆերարիի գլխավորությամբ։ Հավանաբար, սա է պատճառը, որ օսմանյան բանակը ձախողվեց 1585 և 1602 թվականներին իր երկու փորձերում[3]։

Այս իրադարձություններից հետո ամրոցը դարձավ թագավորի ֆիդայիների մի մասը, որը նա 1622 թվականին պարգևատրեց ազնվական Պյոտր Կոհարիին՝ օսմանցիների դեմ պայքարում նրա ակնառու գործողությունների և ջանքերի համար[3]։ 17-րդ դարը համեմատաբար խաղաղ ժամանակ էր Չաբրադի ամրոցի համար, որն անցնում էր հակահաբսբուրգյան ապստամբությունների միջով առանց մեծ իրադարձությունների կամ խնդիրների։ Բայց նաև այս ժամանակաշրջանում այն ​​ճանապարհը, որն ամրոցի հիմնավորումն էր, սկսեց կորցնել իր կարևորությունը։

ամրոցի տեսքը վերևից

1750 թվականին Կոհարիների ընտանիքը հրաժարվեց Չաբրադի ամրոցից՝ որպես իրենց բնակավայր։ Ընտանիքը որոշ ժամանակ պահել է այն որպես ամառանոց, մինչև Ֆերենց Յոզեֆ Կոհարի դե Կսաբրագը 1812 թվականին այրեց ամրոցը[3]։ Այդ ժամանակից ի վեր այն մնացել է այն ավերակը, որն այսօր է, կամաց-կամաց վերադարձվելով շրջակա անտառների կողմից։ 1848 թվականի իրադարձություններից, մասնավորապես հունգարական հեղափոխությունից հետո ամրոցը վերջնականապես լքվեց։

Չեխոսլովակիայի գոյության տարիներին՝ 20-րդ դարի ընթացքում ամրոցը լքված էր և գերաճած էր բուսականությամբ։ 1967 թվականին ամրոցի բլուրը և շրջակա տարածքը հայտարարվել են «Չաբրադի ազգային արգելոց»։ Պաշտպանության օբյեկտը հիմնականում սողունների տեսակների մեծ բազմազանությունն է[7]։ Սլովակիայի անկախացումից հետո՝ 1990-ական թվականներին առաջին պահպանության միջոցառումներից հետո 2000 թվականին հիմնադրվեց Ռոնդելի ասոցիացիան, որն աստիճանաբար պահպանում է ամրոցի համալիրի մնացած մասերը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. GeoNames — 2005.
  2. «Čabraď, castle (ruin)». castles.sk. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 «EXCURSIONS : Historical monuments». www.diamant.sk. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  4. «The Čabraď Castle». www.slovakia.travel. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  5. «History of castle». www.rondel.sk. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.(չաշխատող հղում)
  6. «The Čabraď Castle». Slovakia. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  7. Príroda In: rondel.sk, abgerufen am 23. Mai 2023 (slowakisch).

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Daniel Kollár, Jaroslav Nešpor: Castles – Most Beautiful Ruins. 1. Auflage. DAJAMA, 2007, ISBN 978-80-89226-42-9, S. 84–87 (Lemma Čabraď Castle).

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չաբրադի ամրոց» հոդվածին։