Jump to content

Շետլանդական պոնի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Շետլանդական պոնի

Շետլանդական պոնի, ձիերի ցեղատեսակ, պոնի։ Ցեղատեսակը ձևավորվել է Շետլանդյան կղզիներում (Շոտլանդիա

Շետլանդական պոնին ձիերի ամենատարածված ցեղատեսակներից մեկն է և պոնիներից ամենատարածվածը[1]։

Ցեղատեսակի պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցեղատեսակի ստույգ ծագումը հայտնի չէ։ Ենթադրվում է, որ Շետլանդական պոնիները ծագել են փոքրիկ տնային ձիերից, որոնք մոտ 2500 տարի առաջ բերվել են Շետլանդյան կղզիներ մայրցամաքային Եվրոպայից[2]։

Տվյալ տարածաշրջանի անբարենպաստ կլիմայական պայմանները և պոպուլյացիայի մեկուսացումը հանգեցրել են անասունների չափերի փոքրացմանը։ Անբարենպաստ կլիմայական պայմանները, որոնցում ձևավորվել է ցեղատեսակը, հիմք են հանդիսացել այդ ձիերի բարձր դիմացկունության զարգացման համար[2][3]

Ցեղատեսակի առաջին ցեղային պաշտոնական գիրքն ստեղծվել է 1890 թվականին Շետլանդյան կղզիների կազմում ընդգրկված Մեյնլենդ կղզում[2]

Նկարագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շետլանդական պոնին փոքրիկ, բայց ամուր կազմվածքով ձի է, որը ընդհանուր կերպարով հիշեցնում է ծանրաքաշ ձիու[1]։ Նրանք առանձնանում են իրենց խիտ մազածածկույթով, ունեն երկար մազերով պոչ և բաշ[2]։

Այս տեսակի ձին ունենում է 65-110 սանտիմետր հասակ[3], իսկ նրանց միջին քաշը 150-180 կիլոգրամ է[4]։

Ցեղատեսակի ներսում արտահայտվում են երկու հիմնական ֆենոտիպային գծեր․ դրանցից մեկը թեթև է, ունի բարակ ոսկոր, փարթամ պոչ և գեղեցիկ նուրբ գլուխ, երկրորդ գիծն ավելի ծանր է, ոսկորոտ, արտաքինից հիշեցնում է ծանրաքաշ ձիու[4]։

Շետլանդական պոնիների մոտ ցայտուն արտահայտված է սեզոնային մազաթափումը, և այդ ձիերի ձմեռային և ամառային մազածածկույթները շատ տարբեր են։

Գլուխը փոքր է, լայն ճակատով և ուղիղ քիթով։ Քթանցքները լայն են, բարձր դիրքով։

Ականջները փոքր են և լայն տեղադրությամբ։ Աչքերը մեծ են, հիմնականում մուգ։ Շետլանդական պոնիների առանձնահատկությունն այն է, որ նրանք երբեմն ունեն կապույտ աչքեր, ինչը ընդունելի է՝ ըստ ցեղատեսակի ստանդարտի[4]։

Վիզն ուղիղ է, արտահայտված վզակոթով։ Մեջքը կարճ է, ավարտվում է հզոր գավակով։ Ոտքերը կարճ են, արտահայտված մկանոտ հոդերով և բարձր կոճով։

Շետլանդական պոնիների կյանքի միջին տևողությունը կազմում է մոտ 30 տարի[3]։ Այս ձիերը իրենց հասուն չափերին հասնում են 6-7 տարեկանում, իսկ մինչ այդ համարվում են քուռակներ[4]։

Կիրառություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շետլանդական պոնիները հիմնականում օգտագործվում են բեռներ փոխադրելու համար, քանի որ այս ձիերը ի վիճակի են երկար տարածությունների վրա տեղափոխել բեռներ, որոնք զգալիորեն գերազանցում են իրենց քաշը։ Սեփական քաշի և նրանց կրած բեռներին հարաբերակցությամբ այս ցեղատեսակի ձիերը կարելի է համարել ամենահզոր ձիերից մեկը[2]։

Շետլանդական պոնիները նաև ակտիվորեն օգտագործվում են երեխաների ձիավարման և մանկական ձիասպորտի համար[5]։

Իրենց տարածվածության շնորհիվ այս ցեղատեսակի ձիերն օգտագործվում են նաև կրկեսային ներկայացումների համար, ցուցադրվում են շատ կենդանաբանական այգիներում[2]։ Նաև օգտագործվում են ձիավարության բուժական դասընթացների համար[1]։

Բացի այդ, Շետլանդական պոնին օգտագործվում են որպես ուղեկից-ձիեր կույրերի համար[1]։

Այս ցեղատեսակի ձիերը վարելիս կարող են կրել մինչև 60 կիլոգրամ քաշ, իսկ լծասարք օգտագործելու դեպքում կարող են քաշել մինչև 300-350 կիլոգրամ[4]։

Բնավորություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շետլանդական պոնիներն անչափ հավատարիմ են մարդկանց[6], ինչը թույլ է տալիս նրանց պահել որպես կույրերին ուղեկցողներ։ Դանից բացի, պահվում են որպես ընտանի կենդանիներ[7]

Հեշտ են վարժեցվում, ունեն բավականին բարձր ինտելեկտ։ Ակտիվ են, հետաքրքրասեր, սիրում են շարժվել[6]։

Շետլանդական պոնիները հանգիստ են և հավասարակշռված[6], ինչը հնարավորություն է տալիս ձիավարություն սովորեցնել երեխաներին։ Կայուն հոգեբանությունը թույլ է տալիս նրանց օգտագործել աշխատանքում, ներառյալ բարձր ձայնի աղբյուրների և այլ նյարդայնացնող գործոնների առկայության պայմաններում։

Առողջություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շետլանդական պոնին, չնայած այս ձիերի ընդհանուր բարձր դիմացկունությանը, ունի առողջության հետ կապված մի շարք առանձնահատկություններ։ Այս ցեղատեսակի հիմնական առանձնահատկություններից մեկը մեծ ախորժակի պատճառով պոնիի ճարպակալման բարձր հակումն է[2]։ Քաշի ավելացումը կարող է մեջքի և մկանների խնդրների պատճառ դառնալ, դրա համար պետք է հետևել, որպիսի նրանք շատ չուտեն։

Ընդհանուր առմամբ, այս ցեղատեսակը շատ դիմացկուն է, և հեշտ է հարմարվում ցածր ջերմաստիճանի պայմաններին[8]։

Խնամքի առանձնահատկություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած շետլանդական պոնիներն ունեն երկար մազեր, սակայն հատուկ խնամք չի պահանջվում, նրանց մազերը հաճախակի սանրելու կարիք չի լինում, ինչն էլ ավելի է հեշտացնում նրանց պահելը[8]։

Այս ցեղատեսակի ձիերը բավականին պահանջկոտ են լծի համար, այն պետք է լավ տեղավորվի, որպեսզի բացառվի մարմնի հետ շփման վայրերում քերծվածքների առաջացումը[8]։ Ցեղատեսակի ներսում գոյություն ունեն մի շարք տարբեր տեսակներ, որոնք կարող են չափսերով զգալիորեն տարբերվել, ուստի յուրաքանչյուր ձիու համար անհրաժեշտ է ընտրել առանձին թամբ։

Այս ցեղատեսակի ձիերի ուշ ձևավորման պատճառով թամբելուն կամ լծելուն նրանց վարժեցումը հնարավոր է միայն կյանքի չորրորդ տարվանից սկսած[4]։

Ցեղատեսակի հայտնի ներկայացուցիչ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոկս անունով շետլանդական պոնին դարձել է հեռուստաաստղ և YouTube-ի աստղ այն գովազդային հոլովակում նկարահանվելուց հետո[9]։ Հոլովակը հրապարակվել էր բրիտանական Three բջջային օպերատորի կողմից։ Տեսանյութի հրապարակումից մի քանի ամիս անց BBC 1-ը վավերագրական ֆիլմ է պատրաստել հոլովակում նկարահանված ձիու մասին։

Ծանոթագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 «Шетлендский пони - крошка с душой большой лошади». animalsglobe.ru. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 18-ին.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 admin. «Шетлендский пони | Lovehorses.ru» (ռուսերեն). Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 18-ին.
  3. 3,0 3,1 3,2 «Сто пород лошадей!: Шетлендский (шетландский) пони!». Сто пород лошадей!. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 18-ին.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 «Шетлендский пони (фото), порода лошадей». zooclub.ru. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  5. Купила мама коника // Коммерсантъ.
  6. 6,0 6,1 6,2 «Пони». zveridikie.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  7. «Пони в качестве домашнего питомца: все «за» и «против»». brothers-smaller.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 20-ին. {{cite web}}: Text "Всё о домашних животных." ignored (օգնություն)
  8. 8,0 8,1 8,2 «Разведение пони в домашних условиях: содержание, кормление, уход» (ռուսերեն). agronomu.com. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  9. «Նա մի փոքրիկ ձի է։» (ռուսերեն). Lenta.ru. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շետլանդական պոնի» հոդվածին։