Jump to content

Կաշվեգործ (թափառաշրջիկ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կաշվեգործ
Դիմանկար
Ծնվել է1839
Մահացել է1889
Մահվան վայրՎեստչեստեր շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն ԱՄՆ

Կաշվեգործ (անգլ.՝ The Leatherman, 1839 - 1889, Վեստչեստեր շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ), 19-րդ դարի հայտնի ամերիկյան թափառաշրջիկ, որը հագել է ձեռագործ կաշվից հագուստ և կոշիկ։ Մոտ 1857-1858 թվականներից մինչև 1889 թվականը նա պարբերաբար շրջել է Կոնեկտիկուտ գետից մինչև Հուդզոն գետ և հակառակ ուղղությամբ, դրանով իսկ անցնելով տարեկան մոտ 365 մղոն և մեծ ժողովրդականություն է ձեռք բերել տարածաշրջանում՝ արժանանալով մամուլի և քաղաքային իշխանությունների ուշադրությանը։ Կաշվեգործի ծագումը մնացել է անհայտ. նրա մահից հետո, հագուստի գրպանից գտել են ֆրանսերենով գրված աղոթագիրք։ Նա ազատ տիրապետել է ֆրանսերենին, խոսել է «կոտրված» անգլերեն, այս ամենի պատճառով նրան հաճախ համարել են ֆրանսիացի կամ ֆրանսիացի-կանադացի։ Ամենամյա ճամփորդությունների ընթացքում նա պարբերաբար այցելում էր արևմտյան Կոնեկտիկուտի և արևելյան Նյու Յորքի միևնույն քաղաքները (ընդհանուր առմամբ մոտ 48 բնակավայր)[1]։ Վերադառնում էր այդ քաղաքները հեռանալուց 34-36 օր հետո։

Քարանձավներից մեկը, որում գիշերել է է Կաշվեգործը, Ուոթերթաունի արվարձան, Կոնեկտիկուտ

Իր ամենամյա ճանապարհորդությունների ընթացքում Կաշվեգործը գիշերել է տարածաշրջանի ժայռոտ քարանձավներում (այժմ ոչ պաշտոնապես երբեմն անվանում են «Կաշվեգործի քարանձավներ»)[2], իր 365 մղոնանոց շրջանաձև երթուղու քաղաքներից յուրաքանչյուրում նա կանգ է առել մոտ հինգ շաբաթը մեկ անգամ՝ սնունդ և այլ պաշարներ հայթայթելու համար[3]։ Նրա ամբողջ հագուստը, այդ թվում կոշիկները, գլխարկն ու շարֆըպատրաստված են եղել ձեռագործ կաշվից, որի պատճառով ստացել է «Կաշվեգործ» մականունը[4]։

1870 թվականի ապրիլի 7-ին, «Burlington Free Press» լրագրում հրապարակված ակնարկում նա նշվում է որպես «Leather-Clad Man» (բառացիորեն՝ «կաշվե հագուստով մարդ»)։ Ակնարկում ասվում է նաև, որ նա հազվադեպ է խոսել, և որևէ մեկին դիմելիս, օգտագործել է առավելագույնը միավանկ արտահայտություններ։ Սա Կաշվեգործի մասին տեղեկատվության ամենավաղ գրավոր աղբյուրն է։ Այն ժամանակ լուրեր են պտտվել նրա պիկարդյան ծագման մասին[5]։

Կաշեգործը սահուն խոսել է ֆրանսերեն, իսկ շրջապատի հետ հիմնականում շփվել է անորոշ ձայներով և ժեստերով՝ շատ հազվադեպ անցնելով «կոտրված» անգլերենի։ Երբ նրան իր անցյալի մասին հարցրել են, նա միշտ կտրուկ ընդհատել է խոսակցությունը[1][6]։ Մահից հետո նրա հագուստի մեջ հայտնաբերվել է ֆրանսերենով աղոթագիրք[4][6]։ Հայտնի է, որ ուրբաթ օրերին նա ձեռնպահ է մնացել միս ուտելուց, ինչը Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցուն պատկանելու մասին խոսակցությունների տեղիք է տվել[7]։

Թե ինչպե՞ս է Կաշվեգործը ապրուստի համար վաստակել, անհայտ է։ Խանութներից մեկում, որտեղից նա գնումներ է արել, պահպանվել է պատվերի մասին գրառումը՝ «մեկ բոքոն հաց, մի բանկա սարդինա, մեկ ֆունտ կրեկեր, կարկանդակ, երկու լիտր սուրճ, մեկ ջիլ բրենդի և մեկ շիշ գարեջուր»[4][8]։

Մարդիկ մեծ ճշգրտությամբ կռահել են նրա այս կամ այն քաղաք ժամանելու օրը, ուստի նրա համար սնունդ են թողել, որը հաճախ կերել է հենց նրանց տների շքամուտքերում[6][9]։ Կաշվեգործի երթուղու տասը քաղաքների իշխանությունները հատուկ հրամանագրեր են ընդունել, որով նա ազատվել է 1879 թվականին ընդունված «Թափառաշրջանների մասին պետական օրենք»-ին ենթարկվելու վտանգից[2]։

Առողջություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաշվեգործը ձնաբքերից ու այլ եղանակային վատ պայմաններից պաշտպանվել է ժայռոտ անձավներում՝ խարույկի մոտ տաքանալով[10]։ Որոշ աղբյուրների համաձայն, նրա դեմքի հաճախ նկատել են ցրտահարության հետքեր, սակայն մահվան պահին, ի տարբերություն այդ նույն ժամանակահատվածում, նույն տարածքում ապրող թափառաշրջիկների մեծամասնությանը, ցրտահարությունից ոչ մի մատ չի կորցրել[11]։ 1888 թվականին կոնեկտիկուտի Հումանիտար հասարակության կողմից բերման է ենթարկվել և ստիպողաբար հոսպիտալացվել։ Հետազոտող բժիշները եզրակացրել են, որ «հաշվի չառնելով հոգեկան տառապանքները, նա առողջ է»[12]։ Արդյունքում նա դուրս է գրվել հիվանդանոցից, քանի որ գումար է ունեցել և ազատություն տենչացել։ Կաշվեգործը մահացել է բերանի խոռոչի քաղցքեղից, որն առաջացել է ծխախոտի չարաշահումից[4][8], նրա դին հայտնաբերվել է 1889 թվականի մարտի 24-ին՝ Նյու Յորք նահանգի Օսսինինգ քաղաքից քիչ հեռու Մաունտ-Պլեզանտ քաղաքի արվարձանում գտնվող Ջորջա Դելլա ագարակի մոտ քարանձավներից մեկում, որը նա օգտագործել է որպես ապաստան[1][13]։

Կաշվեգործի գերեզմանի տապանաքար, տեղադրված՝ 2011 թվական, մայիս

Կաշվեգործի գերեզմանը գտնվում է Օսինինգի Սպարտա գերեզմանատանը, Նյու Յորք նահանգ, 9 -րդ մայրուղու մոտակայքում։ 1937 թվականին նրա հուղարկավորությունից հետո տեղադրված գերեզմանաքարը փորագրվել է հետևյալ մակագրությամբ. «Այստեղ իր վերջին հանգրվանն է գտել «Կաշվեգործը»՝ Ժյուլ Բյուրգլեյը Լիոնից, Ֆրանսիա, որը պարբերաբար ճամփորդել է Ուեստչեստերի և Կոնեկտիկուտի 365 մղոնանոց շրջանաձև երթուղով, Կոնեկտիկուտ գետից մինչև Հուդզոն՝ ապրելով քարանձավներում, 1857-1889 թվականներ»[14]։ Սալաքարի վրա նշված Ժյուլ Բյուրգլեյ անունը հայտնվել է բազմաթիվ աղբյուրներում[2][15], միաժամանակ, ըստ մի շարք հետազոտողների կարծիքի, այդ թվում՝ Դեն Վ. Դելուկայի[16], թափառաշրջիկի իրական անունը պետք է համարել չպարզված[17], ինչը, ի թիվս այլ բաների, հաստատվում է նրա մահվան վկայականով։ Ժյուլ Բյուրգլեյ անունն առաջին անգամ նշվել է 1884 թվականին «Waterbury Daily American»-ում հրապարակված հոդվածում, երբ Կաշվեգործը դեռ ողջ է եղել, բայց հետո, նրա մարմնի հայտնաբերումից գրեթե անմիջապես հետո, «The Meriden Daily Journal» հրատարակչության 1889 թվականի մարտի 25, 26 և 27 լրագրերում և նույն թվականի մարտի 29 -ի լրագրում հրապարակվել են նրա ինքնությունը հերքող ակնարկներ[3][9]։

2011 թվականին որոշվել է աճյունը տեղափոխել գերեզմանատան մեկ այլ հատված՝ ճանապարհից հեռու, քանի որ մայրուղու ընդլայնումից հետո այն գտնվել է դրանից ընդամենը 16 ոտնաչափ հեռավորության վրա[18], առաջարկվող արտաշիրիմման մեկ այլ պատճառ է եղել գենետիկական հետազոտության օգնությամբ Կաշվեգործի էթնիկ ծագումը որոշելու ցանկությունը, քանի որ նրա ֆրանսիական արմատներ ունենալու վարկածը որոշ հետազոտողների կողմից քննադատության էր ենթարկվել[19]։ Արտաշիրիմման ժամանակ չի հայտնաբերվել նրա աճյունի և ոչ մի հետք, միայն ընդամենը դագաղից մի քանի մեխ, որոնք, ի վերջո, նորից վերաթաղվել են նոր սոճու տուփի մեջ մի քանի բուռ հողով, որը վերցվել է նախկին գերեզմանից[20]։ Կոնեկտիկուտի համալսարանի հնագետ Նիկոլաս Բելլանտոնին, որը ղեկավարելէ գերեզմանի տեղափոխման աշխատանքները, ներկայացրել է աճյունի անհետացման տարբեր վարկածներ. «թաղումից հետո անցած ժամանակից, մակերեսային գերեզմանի վրա գետնի վրա ինտենսիվ շարժման մնացորդների հնարավոր ոչնչացում» և «ճանապարհի հարթեցման աշխատանքների ընթացքում աճյունի ոսկորների և փափուկ հյուսվածքների լիակատար ոչնչացում»[21]։ 2011 թվականի մայիսի 25-ին տեղադրված նոր գերեզմանաքարի վրա գամված է պղնձե ցուցանակ[22], որի վրա, ի տարբերություն նախկինի, գրված է միայն թափառաշրջիկի մականունը՝ «The Leatherman»[23]։

Կոնեկտիկուտ և Նյու Յորք նահանգներում Կաշվեգործի ճամփորդության երթուղով անց են կացնում գեոքեշինգի[24] և լեթթերբոքսինգի խաղեր[2]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 History of Redding
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Connecticut State Forests — Seedling Letterbox Series Clues for Mattatuck State Forest
  3. 3,0 3,1 Hudson Valley Ruins
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Samantha Hunt, Jules Bourglay, Notable Walker. McSweeney’s Internet Tendency, 11/2002
  5. «A Leather-Clad Hermit». The Burlington Free Press. 1870 թ․ ապրիլի 7.
  6. 6,0 6,1 6,2 NY Hudson Valley(չաշխատող հղում)
  7. Piece broadcast on (US) National Public Radio, in Connecticut, 19 Dec 2008
  8. 8,0 8,1 Canning, Jeff and Wally Buxton, History of the Tarrytowns, Harbor Hill Books 1975
  9. 9,0 9,1 Research by Dan W. DeLuca
  10. Mark Moran, Mark Sceurman Weird U.S.: Your Travel Guide to America's Local Legends and Best Kept Secrets. — New York — London: Sterling, 2005. — С. 149.
  11. DeLuca, Dan (2008). The Old Leather Man: Historical Accounts of a Connecticut and New York Legend. Middletown, CT: Wesleyan University Press. 978-0-8195-6862-5
  12. «The Old Leatherman of Connecticut» (անգլերեն). theairlandandsea.com. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 19-ին.
  13. DeLuca, Dan (2008). The Old Leather Man: Historical Accounts of a Connecticut and New York Legend. Middletown, CT: Wesleyan University Press, pp. 107, 113. 978-0-8195-6862-5
  14. Diana Ross McCain New England Myths and Legends: The True Stories behind History's Mysteries. — Guilford, Connecticut: Globe Pequot[en], 2019. — С. 15.
  15. «Leatherman's Cave, Watertown, CT». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  16. LeMoult, Craig. «Search for Clues Only Deepens 'Leatherman' Mystery». Vermont Public Radio. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  17. DeLuca, Dan The Old Leather Man: Historical Accounts of a Connecticut and New York Legend. — Middletown, CT: Wesleyan University Press[en], 2008. — С. 113. — ISBN 978-0-8195-6862-5
  18. Dan Brechlin (2011 թ․ հունվարի 3). «Leather Man body may yield clues». The Record-Journal. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 11-ին.
  19. «At last, a proper 'burial' for the mysterious Leatherman, New York and Connecticut's celebrity tramp». Daily Mail. 2011 թ․ մայիսի 26. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 26-ին.
  20. «RANDALL BEACH: Leatherman's reburial inspires emotion, renewed interest» (անգլերեն). nhregister.com. 2011 թ․ մայիսի 26. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 19-ին.
  21. Jim Fitzgerald: «Wanderer From 1800S Gets More Peaceful NY Grave.», boston.com, 25 May 2011
  22. «Search For Clues Only Deepens 'Leatherman' Mystery». National Public Radio. 2011 թ․ մայիսի 26.
  23. «At last, a proper 'burial' for the mysterious Leatherman, New York and Connecticut's celebrity tramp». Daily Mail. 2011 թ․ մայիսի 26. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  24. Leatherman’s Circuit