Կաիսա
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կաիսա (այլ կիրառումներ)
| Կաիսա | |
|---|---|
 Կաիսա, պատկերազարդում, XIX դար | |
| Տեսակ | Դրիասներ |
| Դիցաբանություն | Հունական դիցաբանություն |
| Սեռ | իգական |
| Ասպարեզ | շախմատ |
| Ատրիբուտներ | շախմատ |
 Caissa Վիքիպահեստում | |
Կաիսա, շախմատի աստվածուհին և հովանավորը կամ մուսան։
Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կաիսան անգլիացի գրող և արևելագետ Ուիլյամ Ջոնսի նույնանուն պոեմի[1][2] հերոսուհին է։ Պոեմը, որն առաջին անգամ տպագրվել է 1772 թ., պատմում է, որ պատերազմի աստված Մարսը հիացած է լինում դրիասներից մեկի՝ Կաիսայի գեղեցկությամբ և փոխադարձ համակրանքի է արժանանում միայն շախմատի գյուտի շնորհիվ։
Մոտ 80 տարի պոեմը քիչ հայտնի էր, սակայն XIX դարի կեսերին ճանաչվեց երեք հրապարակումների շնորհիվ.
- 1850 թ. Ջ. Ուոքերը պոեմն ընդգրկեց իր «Շախմատը և շախմատիստները» գրքում
- 1851 թ. ֆրանսիացի շախմատասեր և գրքասեր Կ. Ալիեն (1799-1856) շախմատի մասին Մ. Վիդայի, Յ. Կոխանովսկու և Ջոնսի պոեմները թարգմանեց ֆրանսերեն և հրատարակեց ժողովածուի տեսքով (100 օրինակով)` «Ռեժանս» սրճարանի իր ընկերների համար
- 1857 թ. Ջոնսի պոեմը «Chess Monthly» ամսագրում վերատպեց Դ. Ֆիսկեն։
Այդ ժամանակներից Կաիսան համարվեց շախմատի «հովանավոր աստվածուհի» կամ «մուսա»։
Պոեմի դիպաշարը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պոեմը սկսվում է Օլիմպոսի աստվածներին և նիմփաներին մեծ հաճույք պատճառող «անարյուն պատերազմի» գեղարվեստական նկարագրությամբ։ Դելիա և Սիրեն նիմփաների խաղի ժամանակ հայտնվում է հիասքանչ Կաիսան։ Նրան սիրահարվում է պատերազմի աստված Մարսը, սակայն նրա սիրախաղը հաջողությամբ չի պսակվում։
Այդժամ նիմփաներից մեկը Մարսին առաջարկում է նոր խաղ հորինել։ Մարսը դիմում է սպորտի աստված Եփրոնի օգնությանը, որն էլ ստեղծում է շախմատը։ Կաիսան հավանում է խաղը, և նա սկսում է այլ աչքերով նայել Մարսին։
Հետաքրքրական փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կաիսայի անունով է կոչվել շախմատային ծրագրերի միջև աշխարհի առաջին չեմպիոն (1974) շախմատային ծրագիրը։
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Շախմատ։ Հանրագիտարանային բառարան։ Ա. Կարպովի ընդ. խմբ., Մոսկվա, 1990, էջ 145։ ISBN 5-85270-005-3
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կաիսա» հոդվածին։ |