Խուան Կառլոս Օնգանիա

	Խուան Կառլոս Օնգանիա
Կուսակցություն՝	անկախ քաղաքական գործիչ
Կրթություն՝	Ազգային ռազմական քոլեջ
Մասնագիտություն՝	սպա և քաղաքական գործիչ
Դավանանք	կաթոլիկություն
Ծննդյան օր	մարտի 17, 1914
Ծննդավայր	Marcos Paz, Buenos Aires, Բուենոս Այրես, Արգենտինա
Վախճանի օր	հունիսի 8, 1995 (81 տարեկան)
Վախճանի վայր	Բուենոս Այրես, Արգենտինա
Թաղված	Լա Չակարիտա գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Արգենտինա
Ինքնագիր
Պարգևներ
Juan Carlos Onganía

Խուան Կառլոս Օնգանիա (իսպ.՝ Juan Carlos Onganía Carballo, մարտի 17, 1914(1914-03-17)^[1]^[2], Marcos Paz, Buenos Aires, Բուենոս Այրես, Արգենտինա - հունիսի 8, 1995(1995-06-08)^[1]^[2], Բուենոս Այրես, Արգենտինա), արգենտինացի ռազմական և քաղաքական գործիչ, 1966-1970 թվականներին զբաղեցրել է Արգենտինայի նախագահի պաշտոնը։

Տնտեսական և սոցիալական քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչ Արգենտինայում նախորդ ռազմական հեղաշրջումներն ուղղված էին ռազմական խունտայի ժամանակավոր անցումային կառավարության ստեղծմանը, «Արգենտինական հեղափոխությունը», որը գլխավորում էր Օնգանիան, նպատակ է ունեցել ստեղծել նոր քաղաքական և սոցիալական կառուցվածք՝ հակադրելով այն լիբերալ ժողովրդավարությանը և կոմունիզմին։ Զինվորականները երկրի քաղաքական և ֆինանսական կյանքում զբաղեցրել են առաջատար պաշտոններ։ Քաղաքագետ Գիլյերմո Օ'Դոննելլը քաղաքական ռեժիմի այս տեսակը անվանել է «ավտորիտար-բյուրոկրատական պետություն»։ Նույնը վերաբերում էր նաև Բրազիլիայի ռազմական ռեժիմին (1964-1985 թվականներ), Աուգուստո Պինոչետի ռեժիմին Չիլիում (սկսած 1973 թվականից) և Խուան Մարիա Բորդաբրիինը՝ Ուրուգվայում։

Որպես ռազմական դիկտատոր՝ Օնգանիան դադարեցրել է քաղաքական կուսակցությունների գործունեությունը և վարել է պարտիսիպասիոնիզմի քաղաքականություն, որի ժամանակ տարբեր շահագրգիռ խմբերի ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են արդյունաբերողները, գյուղատնտեսական աշխատողները և այլ խմբեր, հանձնաժողովներ են ձևավորել՝ կառավարության հետ խորհրդակցելու համար։ Այնուամենայնիվ, այդ հանձնաժողովներին նշանակել է դիկտատորը։ Օնգանիան նաև դադարեցրել է գործադուլի իրավունքի գործածությունը։ Տնտեսության և սոցիալական ոլորտում նա հավատարիմ է եղել կորպորատիվ սկզբունքներին։

Տնտեսության նախարար Օնգանիա Ադալբերտ Քրիգեր Վասենայի կառավարությունում^[3] հայտարարել է աշխատավարձի սառեցման (30% գնաճի միջոցով) և 40 %-ի արժեզրկման մասին, ինչը խիստ բացասաբար է ազդել արգենտինական տնտեսության (մասնավորապես, գյուղատնտեսության) վիճակի վրա՝ հօգուտ օտարերկրյա կապիտալի։ Քրիգեր Վասենան նաև դադարեցրել է կոլեկտիվ աշխատանքային պայմանագրերի գործողությունը, իրականացրել է հանքարդյունաբերության բարեփոխումներ, ինչը հանգեցրել է այս ոլորտում պետական ձեռնարկությունների մասնակի մենաշնորհի առաջացմանը, և ստորագրել է վարձավճարը չվճարելու դեպքում երկրից վարձակալներին վտարելու մասին օրենք։

Քաղաքականությունը մշակույթի և կրթության ոլորտում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օնգանիայի կառավարումը նշանավորել է համալսարանների ինքնավարության ավարտմամբ, որը հաստատվել է 1918 թվականի համալսարանական բարեփոխումների արդյունքում։

Պետության ղեկավարի պաշտոնում գտնվելու մեկ ամսից պակաս ժամանակահատվածում Օնգանիան պատասխանատու է դարձել, այսպես կոչված, Երկար փայտերի գիշերվա համար, երբ չեղյալ է հայտարարվել համալսարանների ինքնավարությունը, որի ժամանակ ոստիկանությանը հրաման է տրվել ներխուժել Բուենոս Այրեսի համալսարանի ֆակուլտետներից մեկը։ Արդյունքում շատ ուսանողներ և դասախոսներ ծեծի են ենթարկվել և ձերբակալվել։ Նրանցից շատերը ստիպված են եղել ավելի ուշ լքել երկիրը, ինչը հանգեցրել է «ուղեղների արտահոսքի», որն Արգենտինայի գիտական աշխարհն զգում է մինչ օրս^[4]։

Օնգանիայի հրամանով ռեպրեսիաներ են իրականացվել նաև «ապաբարոյության» սկզբունքներով, որոնք արգելում են մինի կիսաշրջազգեստների, տղամարդկանց համար երկար մազերի կրումը և բոլոր ավանգարդային շարժումները։ Այս բարոյական արշավն առաջացրել է միջին խավի արմատականացումը, որի ներկայացուցիչները զանգվածաբար ներկա էին Արգենտինայի համալսարաններում։

Բողոքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանակում հայտնվել էին խմբակցություններ, որոնք կողմ էին եղել Օնգանիի իշխանության սահմանափակմանը։ Այսպիսով, 1968 թվականի մայիսի վերջին գեներալ Խուլիո Ալսոգարայն անհնազանդություն է հայտնել Օնգանիի կառավարությանը, սկսել են պետական հեղաշրջման մասին լուրեր հայտնվել։ Ի վերջո, Օնգանիան հեռացրել է բանակի ղեկավարներին. Ալեխանդրո Ագուստին Լանուսսեին փոխարինել է Խուլիո Ալսոգարան, Պեդրո Գնավին փոխարինել է Բենինյո Վարելը և Խորխե Մարտինես Սուվիրիային փոխարինել է Ադոլֆո Ալվարեսիը։

Բացի այդ, Օնգանիայի բռնապետական ռեժիմը թուլացել է աշխատողների և ուսանողների զանգվածային ապստամբության հետևանքով^[5], որոնք ընդգրկում էին ամբողջ երկիրը, այդ թվում՝ Ռոսարիոյում^[6] և Կորդովայում տեղի ունեցած ժողովրդական ելույթները^[7]։ Գործադուլին մասնակցել է 5 միլիոն մարդ^[5]։

Ի վերջո, գեներալ Ալեխանդրո Ագուստին Լանուսեի գլխավորած խումբը պահանջել է Օնգանիի հրաժարականը։ Խուան Կառլոս Օնգանիայի հրաժարականից հետո իր կառավարությունը տապալվել է ռազմական խունտայի կողմից^[7]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Munzinger Personen (գերմ.)
↑ Строганов, 1995, էջ 201
↑ «Clarín». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 11-ին.
↑ ^5,0 ^5,1 Строганов, 1995, էջ 237
↑ «El Rosariazo» (իսպաներեն). Los’70. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 21-ին.
↑ ^7,0 ^7,1 Строганов, 1995, էջ 238

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Строганов А. И. Новейшая история стран Латинской Америки. — М.: Высшая школа, 1995. — С. 415. — ISBN 5-06-002830-5

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[_cfd4d10df6b0f805-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_c944b4aede1982fb-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Munzinger Personen (գերմ.)

[Строганов—1995——201-3] Строганов, 1995, էջ 201

[4] «Clarín». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 11-ին.

[Строганов—1995——237-5] 5,0 ^5,1 Строганов, 1995, էջ 237

[los70-6] «El Rosariazo» (իսպաներեն). Los’70. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 21-ին.

[Строганов—1995——238-7] 7,0 ^7,1 Строганов, 1995, էջ 238

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]