Թրիալեթի ժայռապատկերներ
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Թրիալեթի ժայռապատկերներ | ||
 | ||
| Երկիր |  Վրաստան | |
| Հիմնադրված է | մ.թ.ա. 10 հազարամյակ թ. | |
| ||
Թրիալեթի ժայռապատկերներ (վրաց.՝ თრიალეთის პეტროგლიფები), ժայռապատկերներ Վրաստանի Ծալկայի մունիցիպալիտետում։ Դրանք թվագրվում են տարբեր ժամանակաշրջաններով՝ սկսած մեզոլիթից մինչև միջին բրոնզի դար։ Ժայռապատկերները ներառում են երկրաչափական, զոոմորֆ և մարդակերպ պատկերներ։ Տրիալեթիի ժայռապատկերները ճանաչվել են որպես Վրաստանի մշակութային ժառանգության հուշարձան և հանդիսանում են «Պարզունակ ժայռային արվեստի հետքերով» մշակութային երթուղու մի մասը, որը նշանակվել է Եվրոպայի խորհրդի կողմից[1]։
Թրիալեթի ժայռապատկերները գտնվում են Ծալկա քաղաքից մոտ 12 կմ դեպի արևմուտք, Ավդրիս-Ցկալի կամ Պատարա-Խրամի գետի նեղ կիրճում, որը Կցիա գետի աջ վտակն է, Գանտիադի (նախկին Տիկիլիսա) գյուղի ծայրամասում։ Քվեմո Քարթլիի շրջանը, որը պատմականորեն հայտնի է որպես Թրիալեթիա։ Դրանք հայտնաբերվել են 1880-ականներին և նորից հայտնաբերվեցին 1976 թվականին դրանք գտնելու մի շարք ապարդյուն փորձերից հետո։ Թրիալեթի ժայռապատկերները Վրաստանի տարածքում հայտնաբերված նախապատմական ժայռային արվեստի այս տեսակի միակ օրինակն են։ Իմերեթի Մգվիմեվի քարանձավում և Աբխազիայի Աղցում փորագրությունը սահմանափակվում է պարզ երկրաչափական մոտիվներով։ Թրիալեթի ժայռապատկերներով տեղանքը ոչնչացման սպառնալիքի տակ է[2]։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թրիալեթիի ժայռապատկերները ներառում են մոտ 100 պատկերներ՝ խմբավորված վեց մակարդակներում և փորագրված 50 մետրանոց հարթ բազալտե մակերեսի վրա։ Կենդանիները նրանց մեջ ամենատարածված պատկերներն են և վերաբերում են տեղի կենդանական աշխարհին՝ եղնիկները, ձիերը, լեռնային այծերը, թռչունները և ձկները։ Բացի այդ, ներկայացված են նաև ֆանտաստիկ և հիբրիդային արարածներ։ Պատկերները ուրվագծային են, կենդանիները կողք են ցուցադրվում՝ շեշտը դնելով որոշ տարրերի վրա, օրինակ՝ եղջյուրների վրա։ Տեսարաններից մեկում պատկերված է էգ եղնիկը, որը կերակրում է իր ձագին։ Այլ վայրերում ներկայացված են որսորդական ցանցերի մեջ խճճված կենդանիներ։ Մարդկային կերպարները ներառում են աղեղներով և նետերով զինված որսորդներ, իսկ կենդանիների համեմատ մանրանկարչություն (2,5 սմ-ից մինչև 18-20 սմ չափսեր և հիմնականում 1-2 մմ փորագրության լայնություն և խորություն)։ Որսորդները պատկերված են առջևից և ավելի սխեմատիկ, քան կենդանիները։ Ֆիգուրներն անշարժ են, ձախ ձեռքին որսորդական զենք են պահում։ Երկրաչափական ձևերը ներառում են խաչեր, շախմատային տախտակներ և արևի ճառագայթներ[2][3]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Ancient rock carvings in Georgia become part of European trail». Agenda.ge. 27 ноября 2017. Վերցված է 22 октября 2020-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Gabunia, Manana; Gabashvili, Mariam. «Trialeti Petroglyphs – Under Destruction». Eastern Partnership Culture Programme E-Journal. 5. Վերցված է 22 октября 2020-ին.
- ↑ Sagona, Antonio (2017). The Archaeology of the Caucasus: From Earliest Settlements to the Iron Age. Cambridge University Press. էջ 80. ISBN 9781139061254.