Գրոհիչ

Խորհրդային Իլ-2, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ամենահայտնի գրոհիչ ինքնաթիռը

Խորհրդային Սու-25 գրոհիչը

Ամերիկյան A-10 Thunderbolt II գրոհիչը

Գրոհիչ, մարտական թռչող սարք (ինքնաթիռ կամ ուղղաթիռ), որը նախատեսված է Ցամաքային զորքերի անմիջական օժանդակության ապահովման համար մարտի դաշտի վրայից, ինչպես նաև հակառակորդի վերգետնյա և վերջրյա նշանակետերի թիրախային խոցման համար։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ամենաշատ կիրառվող (ինչպես նաև ամենաշատ կիրառված մարտական ինքնաթիռը ավիացիայի պատմության մեջ) գրոհիչն էր Իլյուշինի նախագծած Իլ-2 ինքնաթիռը։ Լյուֆտվաֆեն նույնպես կիրառում էր մասնագիտացված գրոհիչ՝ Henschel Hs 129, սակայն այն արտադրվել է քիչ քանակով և չի ունեցել զգալի դեր պատերազմի ընթացքում։ Գերմանական ավիացիայում տանկերի դեմ պայքարի գրոհիչի դերը կատարում էր Junkers Ju 87 ինքնաթիռը, որի զինատեսակներին ավելացվել էին երկու թևատակի հրանոթներ և հզորացվել էր ինքնաթիռի զրահը։

Գրոհիչ դասը խիստ սահմաններ չունի։ Մոտ են այս դասին կործանիչ-ռմբակոծիչները և գահավիժող ռմբակոծիչները։ Կործանիչներից առավել հաջող էին կիրառվում Hawker Typhoon-ները և Republic P-47 Thunderbolt-ները, ինչպես նաև մի փոքր փոփոխված Focke-Wulf Fw 190F ինքնաթիռները։

Գրոհիչները հետպատերազմյան տարիներին կորցրեցին իրենց դերը, քանի որ մարտական ինքնաթիռների արագությունը մեծացավ և այս պարագայում, խոցման ճշտությունը նվազեց, ինչպես նաև փոքր բարձրությունների վրա թռիչքը բարդացավ։ Մյուս կողմից հայտնվեցին գրոհիչ ուղղաթիռներ։ Այս պայմանների հետ կապված հետպատերազմյան տարիներին ավելի քիչ գրոհիչ ինքնաթիռներ էին նախագծվում, դրանց օրինակներ են՝ Blackburn Buccaneer, A-6 Intruder և A-7 Corsair II ինքնաթիռները։ Որպես գրոհիչ էին օգտագործվում նաև վերազինված մարզական ինքնաթիռները՝ BAC Strikemaster, BAE Hawk և Cessna A-37։

1960-ական թվականներին խորհրդային և ամերիկյան զինվորականները վերադարձան մասնագիտացված գրոհիչների գաղափարին, երկու երկրներում էլ հանգեցին նման մարտական կառուցվածքներին՝ հզոր զրահապատում, բարձր մանևրականություն մինչ-ձայնային արագություններում, հզոր հրետանային և հրթիռային սպառազինությամբ։ ԽՍՀՄ-ում ընտրվեց Սու-25-ը, իսկ ԱՄՆ-ում ավելի ծանր Republic A-10 Thunderbolt II-ը։

Այժմ գրոհիչ են անվանում նաև գրոհային ուղղաթիռները։

ՆԱՏՕ-ի երկրներում այս դասի թռչող սարքերը անվանում են «A-» տառով (անգլ.՝ Attack բառից) որին հաջորդում է թվային նշանակումը (պետք է նշել, որ մինչև 1946 թվականը «A-» տառով էին նշվում նաև թեթև ռմբակոծիչները)։

Տես Նաև

• Կործանիչ
• Հակապարտիզանային ինքնաթիռ

Գրականություն

• Палубные штурмовики ВМС США, «Зарубежное военное обозрение» ամսագիր, №10 1977; (ռուս.)
• Bradin, James W.From Hot Air to Hellfire: The History of Army Attack Aviation. New York: Presido Press, 1994. ISBN 978-0-8914-1511-4. (անգլ.)
• Cooling, Franklin, B. Case sStudies in the Development of Close Air Support. Washington, D.C.: Office Of Air Force History, United States. Air Force, 1990. ISBN 978-0-912799-64-3. (անգլ.)
• Corum, James S. and Wray R. Johnson. Airpower in Small Wars: Fighting Insurgents and Terrorists. Lawrence, Kansas: University Press of Kansas, 2003. ISBN 0-7006-1240-8. (անգլ.)
• Designating and Naming Defense Military Aerospace Vehicles. Washington, D.C.: United States Department of the Air Force, 2005. ISBN 1-5-1480-090-X. (անգլ.)
• Gooderson, Ian. Air power at the Battlefront: Allied Close Air Support in Europe, 1943-45. London: Routledge, 1998. ISBN 978-0-7146-4680-0. (անգլ.)
• Gunston, Bill. The Cambridge Aerospace Dictionary. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2009. ISBN 978-0-521-19165-4. (անգլ.)
• Hallion, Richard. Strike from the Sky: The History of Battlefield Air Attack, 1910-1945. Tuscaloosa, Alabama: Alabama Press, 2010. ISBN 978-0-8173-5657-6. (անգլ.)
• Johnson, E. R. American Attack Aircraft Since 1926. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, 2008. ISBN 978-0-7864-3464-0. (անգլ.)
• Mason, Tim. The Secret Years: Flight Testing at Boscombe Down, 1939-1945. Manchester, UK: Hikoki Publications, 1998. ISBN 0-9519899-9-5. (անգլ.)
• Merriman, Ray. "A: Light Bombing [...] B: Medium and Heavy Bombing." U.S. wWarplanes of World War II, Volume 1. Bennington, Virginia: Merriam Press, 2000. ISBN 978-1-57638-167-0. (անգլ.)
• Mortensen, Daniel R. A Pattern for Joint Operations: World War II Close Air Support, North Africa. Washington, D.C.: Office Of Air Force History, 1987. ISBN 978-1-4289-1564-0. (անգլ.)
• Pierrot, Lane and Jo Ann Vines. A Look at Tomorrow's Tactical Air Forces. Collingdale, Pennsylvania: DIANE Publishing, 1997. ISBN 0-7881-4298-4. (անգլ.)
• Shores, Christopher and Chris Thomas. Second Tactical Air Force, Volume Two: Breakout to Bodenplatte July 1944 to January 1945. Hersham, Surrey, UK: Ian Allan Publishing Ltd, 2005. ISBN 1-903223-41-5. (անգլ.)
• Thetford, Owen Gordon. "Halberstadt CL.II appearance at the Western Front." Aircraft of the 1914–1918 War. Harleyford, Hertfordshire, UK: Harleyford Publications, 1954. (անգլ.)