Jump to content

Բազելի երկրաշարժ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բազելի երկրաշարժ (1356)
Բազելի երկրաշարժը գտնվում է Շվեյցարիաում
Բազելի երկրաշարժ
Բազելի երկրաշարժն ըստ շվեյցարացի նկարիչ Կառլ Յոսլինի
Տեսակերկրաշարժ
Երկիր Շվեյցարիա
Տարեթիվհոկտեմբերի 18, 1356
Մագնիտուդ ռիխտերի սանդղակով6.2-6.5 MW
Տուժած երկրներ
(տարածաշրջաններ)
Շվեյցարիա Շվեյցարիա
Ֆրանսիա Ֆրանսիա
Գերմանիա Գերմանիա
Տուժածներ1000
47°30′ հս․. լ. 7°36′ ավ. ե.HGЯO
 1356 Basel earthquake Վիքիպահեստում

Բազելի 1356 թվականի հոկտեմբերի 18-ի երկրաշարժը, Կենտրոնական Եվրոպայի պատմության ընթացքում գրանցված ամենախոշոր սեյսմոլոգիական երևույթն է[1]։ Այն ենթադրաբար ունեցել է 9-10 բալ ուժգնություն (7.1 MW մագնիտուդ)[2]։ Այս երկրաշարժը հայտնի է նաև Սուրբ Ղուկասի երկրաշարժ (Séisme de la Saint-Luc), քանի որ հոկտեմբերի 18-ը Սուրբ Ղուկասի տոնն է։

Սկզբնական ցնցումները եղել են տեղական ժամանակով 19:00-20:00-ի սահմաններում։ Հիմնական ցնցումը տեղի է ունեցել մոտ ժամը 22:00-ին։ Հոկտեմբերի 18-19-ին գրանցվել են աֆթերշոկեր[3]։ Բազելում երկրորդ ամենաուժեղ ցնցումը տեղի է ունեցել կեսգիշերին։ Ցնցման ժամանակ մոմերը թափվել են հատակին և փայտե տներն սկսել են այրվել։ Երկրաշարժի հետևանքով մահացածների թիվը Բազել քաղաքում հասել է 300-ի։ Բազելից 30 կմ շառավղի վրա գտնվող բոլոր եկեղեցիները և ամրոցները ավերվել են[4]։

Սեյսմիկ ճգնաժամը տևել է մոտ մեկ տարի։ Հետազոտելով մակրոսեյսմիկ տվյալները[4]՝ ենթադրվում է, որ երկրաշարժի էպիկենտրոնն ունեցել է արևելք-արևմուտք կողմնորոշում, ուղղությունը համընկել է Յուրայի լեռների խզումային խախտումներին[5]։ Ժամանակակից երկրասեյսոմոլգիական հետազոտությունները երկրաշարժի պատճառը համարում են Բազել քաղաքից հյուսիս, հյուսիս-արևելք - հարավ, հարավ-արևելք գտնվող տեկտոնական նորմալ խզումային խախտումները[6]։

Քիչ տվյալների պատճառով երկրաշարժի համար մի քանի առաջարկվող էպիկենտրոններ կան։ Որոշ հետազոտողներ գտնում են, որ էպիկենտրոնը գտնվել է Յուրայի լեռների տակ[1]։ Այլ հետազոտողներ գտնում են, որ էպկենտրոնը գտնվել է Բազել քաղաքից 10 կմ հարավ հեռավորության վրա[7]։

Ուժգնություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Erdbebenkreuz (Երկրաշարժի խաչը) Ռայնախում

Երկրաշարժը զգացել են Ցյուրիխում, Կոնստանցում և նույնիսկ Իլ դը Ֆրանսում։ ՄՍԿ-64-ով գրանցված առավելագույն ուժգնությունը կազմել է 9-10 բալ։ Ցնցման հետևանքով ավերվել են 30-40 ամրոցներ[4][8]։

Մակրոսեյսմիկ տվյալների հիման վրա տարբեր հետազոտողներ փորձել են հաշվել երկրաշարժի Mw մագնիտուդը, որը ըստ տարբեր աղբյուրների կազմել է՝ 6.2 (BRGM 1998)[2][4], 6.0 (GEO-TER 2002)[2], 6.9 (SED 2004), 6.7-ից 7.1[2], 6.6 (GFZ 2006)[2],: 21 եվրոպացի մասնագետների և ԱՄՆ-ի ներգրավմամբ իրականացրած խոշոր շվեյցարական հետազոտության չորս խմբերը երկրաշարժի ուժգնությունը գնահատել են 6.9, 6.9, 6.5-ից 6.9 և 6.5 ± 0.5 (PEGASOS 2002 - 2004)[2]: Տարբեր են նաև խզումային խախտումների հետ կապված ենթադրությունները[2]։

Երկրաշարժն ավերեց Շվեյցարիայի Բազել քաղաքը, ավերվեցին Ֆրանսիայի և Գերմանիայի շատ շրջաններ։ Կենտրոնական Եվրոպայում երկրաշարժներ շատ հազվադեպ են լինում։ Ըստ Շվեյցարիայի սեյսմոլոգիական ծառայության՝ անցյալ 800 տարվա ընթացքում գրանցվել է մոտ 10000 երկրաշարժ, որոնց միայն կեսն է ունեցել ըստ Ռիխտերի սանդղակի 6.0-ից մեծ ուժգնություն[9]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 «1356 Basel Earthquake: A 650-Year Retrospective» (PDF). Risk Management Solutions. 2006. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ փետրվարի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 7-ին. «The most damaging intra-plate earthquake known to have occurred in central Europe» Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «RMS» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Centrale Nucléaire de Fessenheim : appréciation du risque sismique Արխիվացված 2011-07-20 Wayback Machine RÉSONANCE Ingénieurs-Conseils SA, published 2007-09-05, accessed 2011-03-30 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «resonance» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  3. Von Waltenkofen K. (1357).
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Lambert J., Winter T., Dewez T. J. B. et P. Sabourault (2005).
  5. Meyer, B., Lacassin, R., Brulhet, J., Mouroux, B., 1994.
  6. Meghraoui M., Delouis B., Ferry M., Giardini D., Huggenberger P., Spottke I. et M. Granet (2001).
  7. Fäh, D; Gisler, M., Jaggi, B., Kästli, P., Lutz, T., Masciadri, V., Matt, C., Mayer-Rosa, D., Rippmann, D., Schwarz-Zanetti, G., Tauber, J. and Wenk, T (2009 թ․ հուլիս). «The 1356 Basel earthquake: an interdisciplinary revision». Geophysical Journal International. 178 (1): 351–374. Bibcode:2009GeoJI.178..351F. doi:10.1111/j.1365-246X.2009.04130.x. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 26-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  8. D. Mayer-Rosa and B. Cadiot (1979).
  9. "Switzerland prepares for seismic calamity" 18 October 2006(չաշխատող հղում); the canton of Valais in southern Switzerland experienced notable earthquakes in 1855 and 1946 (Risk Management Solutions 2006)