Գյուղատեղի Քաղենի

Քաղենի բնակավայր
Տեղական նշանակության հնավայր
	Քաղենի բնակավայր
	Հնավայրի հյուսիսային մասը, այդ թվում՝ Դաշտադեմի ամրոցը
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Արագածոտնի մարզ
Համայնք	Դաշտադեմ (Արագածոտնի մարզ) \| Դաշտադեմ
	Գյուղատեղի Քաղենի (Հայաստան)
	Գյուղատեղի Քաղենի (Արագածոտնի մարզ)
	Գյուղատեղի Քաղենի Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Դաշտադեմ (այլ կիրառումներ)

Քաղենի բնակավայր (նաև՝ Քաղենի բնակատեղի, Քաղենի ամրոց, Դաշտադեմի ամրոց, Քաղենի քաղաք^[1], Քաղենի գյուղատեղի^[2]), ընդարձակ բնակատեղի-ամրոց Հայաստանի Արագածոտնի մարզի Դաշտադեմ գյուղում։ Ներառում է հնագույն բնակատեղիի ավերակները, Սուրբ Քրիստափորի վանքը, Դաշտադեմի ամրոցը և վերջինի ներսում գտնվող միջնաբերդը, եկեղեցին ու այլ կառույցներ^[1]^[2]։

Ընդգրկված է Հայաստանի Արագածոտնի մարզի պատմության և անշարժ հուշարձանների ցանկում որպես տեղական նշանակության հուշարձան^[2]։

Պատմություն

Ենթադրվում է, որ բնակավայրը գոյություն է ունեցել դեռևս Վանի թագավորության ժամանակներում։ Այդ ժամանակ է հիմնադրվել Դաշտադեմի ամրոցի տարածքում նախկինում կառուցված ամրոցը։ Ըստ Հայաստանի պետական պահպանության հուշարձանների ցանկի՝ բնակատեղին թվագրվում է 7-ից 18-րդ դարերով^[2]։

Բնակավայրի ավերակները
Բնակավայրի ավերակները
Բնակավայրի ավերակները

Դաշտադեմի ամրոց

Դաշտադեմի ամրոցը, որը անվանում են նաև Քաղենի ամրոց, գտնվում է Քաղենի հնավայրի հյուսիսային կողմում։ Այն Հայաստանի խոշորագույն ամրոցներից մեկն է։ Ենթադրվում է, որ այն կառուցվել է Վանի թագավորության ժամանակներում կառուցված ամրոցի տեղում՝ Կամսարականների օրոք։ Ամրոցի մասին հիշատակություն կա Ղևոնդ պատմիչի աշխատության մեջ, ով նկարագրում է դեպի Հայաստան արաբների կատարած արշավանքների առաջին շրջանը։

Ամրոցի հյուսիս-արևելյան պարսպաշարը և գլխավոր մուտքը ներսի կողմից
Ամրոցի հիմնական (հյուսիս-արևելյան) մուտքը արտաքին կողմից
Ամրոցի միջնաբերդում կառուցված պալատ

Սուրբ Քրիստափորի վանք

Սուրբ Քրիստափորի վանքը գտնվում է բնակատեղիի հարավում։ Վանքը բաղկացած է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցուց, որը կառուցվել է 7-րդ դարում, նրանից հյուսիս՝ քառակուսի հատակագծով եռահարկ դամբանատուն-զանգակատնից, միաբանության բնակելի շենքերի ավերակներից, անմշակ քարով շարված պարսպից և 10-14-րդ դարերի խաչքարերով հարուստ գերեզմանատնից, որտեղ գտնվում է նաև մ․թ․ա․ 2-րդ հազարամյակով թվագրվող վիշապաքար^[2]։