Վստահության պաշտպանություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Վստահության պաշտպանությունը մի իրավական սկզբունք է, որը պահանջում է պաշտպանել իրավակարգի նկատմամբ քաղաքացու վստահությունը։ Այն հայկական իրավունքում գրեթե ուսումնասիրված չէ։

Վստահության պաշտպանության սկզբունքի էությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վստահության պաշտպանության սկզբունքի սահմանադրաիրավական հիմքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտնականների մի մասը վստահության պաշտպանության սկզբունքն արտածում է իրավական անվտանգության սկզբունքից, որն իր հերթին խարսխված է իրավական պետության սկզբունքում, ոմանք էլ՝ բարեխղճության սկզբունքից։ Իրավաբանական գրականության մեջ, բացի այդ, վկայակոչվում են նաև սոցիալական պետության սկզբունքը և ավելի հաճախ՝ հիմնական իրավունքները (անձի ազատ զարգացման իրավունքը, սեփականության և ժառանգման իրավունքը, առանձին դեպքերում նաև օրենքի առաջ հավասարության իրավունքը)[1]։ Գերմանական իրավաբանական գրականության մեջ գերիշխող է այն կարծիքը, որ վստահության պաշտպանության սկզբունքը բխում է իրավական պետության սահմանադրական սկզբունքից (ԳԴՀ Հիմնական Օրենքի 20-րդ հոդված), իսկ Շվեյցարիայում, օրինակ, տվյալ սկզբունքի հիմքը կամայականության արգելքն է (Շվյցարիայի Դաշնային Սահմանադրության 9-րդ հոդված Արխիվացված 2010-05-22 Wayback Machine)։ Սկզբունքների այս ամբողջ բազմազանության մեջ պիտի որ առաջատարը իրավական անվտանգությունը լինի, որը հիմնավորում է իրավական (այդ թվում՝ վարչական) ակտի իրավաբանական ու օրինական ուժը՝ անկախ սխալներից։

Վստահության պաշտպանության սկզբունքը հանրային իրավունքում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հանրային իրավունքում վստահության պաշտպանության սկզբունքն արտահայտվում է նրանում, որ քաղաքացին իր գործողություններում գոյություն ունեցող իրավական դրությանը վստահելու իրավունք ունի, և օրենքների փոփոխության դեպքում քաղաքացու իրավական վիճակը վատթարացնող դրույթները հետադարձ ուժով նրա նկատմամբ կիրառվել չեն կարող։ Յուրաքանչյուր ոք պիտի սկզբունքորեն կարողանա վստահել այն բանին, որ իր իրավաչափ արարքը հետագայում իր վրա բացասական ազդեցություն չի ունենա (վստահության պաշտպանություն)։ Հետադարձ ուժի սահմանադրաիրավական սահմանները, որ բխում են իրավական պետության սկզբունքից, գործում են այն դեպքում, երբ անձի իրավական վիճակի հետադարձ վատթարացումը խախտում է իրավական անվտանգությունը[2]։

Վստահության պաշտպանությունն իսկական հետադարձ ուժի պայմաններում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իսկական հետադարձ ուժը կհակասեր ազատախոհ սահմանադրությունների հիմնարար պայմաններից մեկին՝ իրավակարգի հուսալիության սկզբունքին (իրավական անվտանգություն), ուստի այն սկզբունքորեն անթույլատրելի է[3]։ Անձի իրավական վիճակը վատթարացնող այն օրենքները, որոնք իսկական հետադարձ ուժ են ծավալում, որպես կանոն անհամատեղելի են իրավական պետության սկզբունքի հետ, որի առանձնահատուկ բաղադրիչների թվին է պատկանում իրավական անվտանգությունը, որն իր հերթին քաղաքացու համար նախ և առաջ նշանակում է վստահության պաշտպանություն[4]։ Անձի իրավական վիճակը վատթարացնող օրենքի իրավական հետևանքները չեն կարող, որպես կանոն, ուժի մեջ մտնել նորմի հրապարակումից առաջ ընկած ժամանակահատվածի համար, քանի որ շահագրգիռ անձը պետք է կարողանա մինչև օրենքի փոփոխության հրապարակման պահը վստահել այն բանին, որ հետագայում չի ենթարկվի մինչ այդ չգործող իրավական ծանրաբեռնման[5]։

Իսկական հետադարձ ուժի արգելքը գործում է միայն սկզբունքորեն։ Հանրության բարօրության կարևորագույն (անհետաձգելի) այնպիսի հիմքերի առկայության պարագայում, որոնք գերակա են իրավական անվտանգության պահանջի նկատմամբ, կարող է արդարացվել հետադարձ ուժի արգելքի խախտումը[6]։

Այլ դեպքերում իսկական հետադարձ ուժը թույլատրելի է, եթե անձն այն պահին, որի վրա տարածվում է օրենքը հետադարձ ուժով, պարտավոր էր կանխատեսել իրավական դրության փոփոխության հնարավորությունը[7], կամ եթե հետադարձ ուժի միջոցով կպատճառվի միանգամայն աննշան վնաս[8]։ Իսկական հետադարձ ուժը թույլատրելի է նաև այն դեպքում, երբ իրավական դրության նկատմամբ անձի վստահությունը պաշտպանության արժանի չէ։ Այսպես, չի պաշտպանվում վստահությունն այն իրավանորմի նկատմամբ, որն անվավեր է[9]։ Մյուս կողմից՝ սկզբունքորեն պաշտպանված չէ նաև վստահությունն իրավանորմի անվավերության նկատմամբ[10]։

Վստահության պաշտպանությունը ոչ իսկական հետադարձ ուժի պայմաններում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իրավական անվտանգության սահմանադրական սկզբունքը սահմանադրաիրավական սահմաններ է գծում նաև անձի իրավական վիճակը վատթարացնող օրենքների ոչ իսկական հետադարձ ուժի համար։ Ոչ իսկական հետադարձ ուժի պարագայում ևս միանգամայն հնարավոր է, որ վստահության պաշտպանությունը խախտվի, եթե օրենքն անձի իրավական վիճակը վատթարացնող այնպիսի ոտնձգություն է կատարում, որն անձը չէր կարող կանխատեսել, այսինքն՝ չէր կարող այն հաշվի առնել իր գործողություններում[11]։ Տվյալ դեպքում կա անհատական շահը հանրության բարօրությանն ուղղված օրենսդրական կարգավորման նշանակության հետ «կշռելու» անհրաժեշտություն[12]։ Բացի այդ, վստահության պաշտպանությունը գործում է, երբ օրենսդրի կողմից սահմանված ոչ իսկական հետադարձ ուժը պիտանի կամ անհրաժեշտ չէ օրենքի նպատակին հասնելու համար, կամ շահագրգիռ անձի շահը գերակայում է օրենսդրի կողմից օրենքի փոփոխման հիմքերին[13]։

Եթե օրենսդիրն ստիպված է իրավանորմի անվավերության կամ հակասահմանադրականության պատճառով փոփոխել օրենքը՝ տալով նրան հետադարձ ուժ, նա կարող է ձեռք չտալ օրինական ուժի մեջ մտած որոշումներին կամ վարչական ակտերին[14]։ Այս սկզբունքը չի տարածվում հակասահմանադրական օրենքների վրա։ Վստահության պաշտպանության սկզբունքից չի բխում, թե հակասահմանադրական օրենքի միջոցով օգուտ ստացողը կարող է պահանջել, որ պաշտպանվի հակասահմանադրական միջոցառման կայունության (անփոփոխության) նկատմամբ իր վստահությունը[15]։

Վստահության պաշտպանության բացակայության դեպքերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չկա վստահության պաշտպանություն այն բանի դեմ, երբ օրենսդիրը նախկինում դեռ չկարգավորված հարցն այժմ համարում է կարգավորման կարիք ունեցող և տալիս է նոր իրավական կարգավորում[16]։ Քաղաքացին չի կարող վկայակոչել վստահության պաշտպանությունը նաև այն դեպքում, եթե առկա է անորոշ ու խճճված իրավական դրություն[17], քանի որ այս դեպքում ի սկզբանե ոչ մի պաշտպանության արժանի վստահություն գոյություն ունենալ չի կարող։ Գոյություն չունի պաշտպանության արժանի վստահություն նաև որոշակի բովանդակությամբ օրենսդրական կարգավորման ընդունման նկատմամբ[18]։

Վստահության պաշտպանության սկզբունքը վարչական իրավունքում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր դրույթներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վստահության պաշտպանության սահմանադրական սկզբունքն իր արտահայտությունն է գտնում իրավունքի գրեթե բոլոր ճյուղերում՝ քրեական իրավունքում (nulla poena sine lege), քաղաքացիական իրավունքում (բարեխիղճ ձեռքբերողի ինստիտուտը), հարկային իրավունքում (nullum tributum sine lege) ևլն։ Վարչական իրավունքում վստահության պաշտպանության սկզբունքի հիմնական դրսևորումն այն է, որ անձի իրավական վիճակը բարելավող (բարենպաստ) վարչական ակտերը կարող են անվավեր ճանաչվել միայն ապագայում իրենց գործողության մասով (ex nunc) կամ պաշտպանության արժանի վստահության բացակայության դեպքում։

Նախկինում գործում էր այն իրավական սկզբունքը, որ ոչ իրավաչափ վարչական ակտերը վարչարարության օրինականության պահանջին համապատասխան կարող են, որպես կանոն, ցանկացած ժամանակ անվավեր ճանաչվել։ Նախորդ դարի 50-ական թվականների կեսերին գերմանական դատական պրակտիկան արմատական շրջադարձ կատարեց։ Նա հեռացավ մինչ այդ տարածված իրավական մոտեցումից և էականորեն սահմանափակեց բարենպաստ վարչական ակտերն անվավեր ճանաչելու հնարավորությունը՝ վկայակոչելով վստահության պաշտպանության սկզբունքը[1]։

Վարչարարության ոլորտում քաղաքացու և վարչական մարմնի համար ելակետը տարբեր է։ Քաղաքացին շահագրգռված է այն բանում, որ իր համար բարենպաստ վարչական ակտերը պահպանվեն, իսկ միջամտողները նույնիսկ այն ժամանակ վերացվեն, երբ դրանք ձևական առումով այլևս վիճարկվել չեն կարող։ Վարչական մարմինը, հակառակը, պետք է անխուսափելիորեն ձգտի նրան, որ ոչ իրավաչափ վարչական ակտերը վերացվեն, թեկուզև ուշացումով, անկախ նրանից՝ վարչական ակտը բարենպաստ է, թե միջամտող։ Այսպիսով, քաղաքացին կպնդի իր իրավական վիճակի բարելավման փաստական հանգամանքի նկատմամբ իր վստահությունը, նույնիսկ եթե այն ոչ իրավաչափ է, վարչական մարմինը կփորձի վերականգնել վարչարարության օրինականությունը, նույնիսկ եթե դրանով վատթարանում է քաղաքացու իրավական դրությունը։ Այսպիսով, վստահության պաշտպանություն contra օրինականություն[19]։

Փաստորեն, բարենպաստ վարչական ակտերն անվավեր ճանաչելու հարցն իր վրա կրում է երկու հակադիր սկզբունքների ազդեցությունը։ Վարչարարության օրինականության սկզբունքը, որը պահանջում է վերականգնել օրինական դրությունը և ըստ այդմ՝ անվավեր ճանաչել ոչ իրավաչափ վարչական ակտը, ինչպես միշտ պետք է հարգվի։ Նրան հակադրվում է, սակայն, վստահության պաշտպանության համարժեք սկզբունքը, որը պահանջում է հաշվի առնել վարչական մարմնի կողմից ընդունված վարչական ակտի կայունության (անփոփոխության) նկատմամբ շահագրգիռ անձի վստահությունը և դրանով իսկ ուժի մեջ թողնել ոչ իրավաչափ վարչական ակտը[1]։

Բոլոր դեպքերում վարչական ակտն անվավեր ճանաչելու հարցը չի կարող քննարկվել միայն օրինականության տեսանկյունից, այլ պետք է հաշվի առնվի նաև վստահության պաշտպանությունը։ Քանի որ այս երկու սկզբունքները ոչ իրավաչափ բարենպաստ վարչական ակտի պարագայում հակասության մեջ են մտնում միմյանց հետ, պետք է ստուգել, թե յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքում որ սկզբունքն ավելի ծանր կշիռ ունի, և կախված նրանից՝ օրինականությունը, թե վստահության պաշտպանությունն է գերակայում, հաստատել կամ մերժել վարչական ակտն (ամբողջությամբ կամ մասմաբ) անվավեր ճանաչելու հարցը։ Այսպիսով, վարչական մարմինն իրավունք ունի անվավեր ճանաչելու ոչ իրավաչափ բարենպաստ վարչական ակտը միայն այն դեպքում, եթե վստահության պաշտպանության սկզբունքը չի հակադրվում տվյալ հարցի լուծմանը[1]։

Վստահության պաշտպանության թույլատրելիության պայմանները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վստահության պաշտպանությունը թույլատրելի է միայն այն դեպքում, եթե[20].

1. վարչական ակտի հասցեատերը վստահել է վարչական ակտի կայունությանը,

2. նրա վստահությունն արժանի է պաշտպանության և

3. նրա վստահության պաշտպանության շահը գերակայում է օրինականության վերականգնման հանրային շահին։

Վստահությունը ենթակա չէ պաշտպանության, եթե

1. անձը վարչական ակտի ընդունմանը հասել է խաբեության կամ այլ անազնիվ ճանապարհով,

2. նա իմացել է կամ պարտավոր էր իմանալ վարչական ակտի անիրավաչափության մասին կամ

3.վարչական ակտի անիրավաչափությունն իր պատասխանատվության շրջանակի մեջ է մտնում (օրինակ, եթե նա կեղծ տվյալներ է ներկայացրել, ընդ որում կարևոր չէ՝ նա մեղավոր է, թե ոչ)։

Բացի այդ, որպես կանոն վստահության պաշտպանություն տրամադրվում է, եթե վարչական ակտով օգուտ ստացողն իր վստահությունը «գործի է դրել», օրինակ նրանով, որ համապատասխան միջոցներ է ձեռք առել (կարգադրություններ արել) , ինչպես նաև պետք է պարզաբանվի այն հարցը, թե արդյոք վարչական ակտն անվավեր ճանաչելու պահանջը տվյալ ակտով օգուտ ստացողի համար թույլատրելի (ընդունելի) է։

Վստահության պաշտպանության սկզբունքը «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքում (ՎՀՎՎՕ)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՎՀՎՎՕ 63-րդ հոդվածի երրորդ մասը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ ՎՀՎՎՕ 63-րդ հոդվածի երկրորդ մասի ընդհանուր կանոնի, որը տարածվում է և´ բարենպաստ, և´ միջամտող վարչական ակտերի վրա, ոչ իրավաչափ վարչական ակտը կարող է ցանկացած ժամանակ անվավեր ճանաչվել ամբողջությամբ կամ մասամբ (63-րդ հոդ. հինգերորդ մաս)՝ ապագայում (ex nunc) կամ անցյալում (ex tunc) իր գործողության մասով (64-րդ հոդ. առաջին մաս)։ Փաստորեն, վարչական մարմնի հայեցողությանն է վերապահված, թե նա ի´նչ ծավալով ու ժամանակի մեջ գործողության ո´ր մասով է ցանկանում անվավեր ճանաչել վարչական ակտը։ Վարչական ակտն ազատորեն անվավեր ճանաչելու սկզբունքը հիմնվում է պետական մարմինների՝ Սահմանադրությամբ և օրենքներով կաշկանդված լինելու սկզբունքի վրա (ՀՀ Սահմանադրության 5-րդ հոդվածի երկրորդ մաս)։

Այսպես կոչված անվավեր ճանաչելու ազատությունը («ազատ» իհարկե հայեցողական լիազորության շրջանակներում) բարենպաստ վարչական ակտերի համար այնուամենայնիվ զգալիորեն սահմանափակվում է 63-րդ հոդվածի երրորդ մասով, ըստ որի՝ ոչ իրավաչափ վարչական ակտը չի կարող անվավեր ճանաչվել, եթե ակտի հասցեատերն իրավունք ունի վստահելու վարչական ակտի գոյությանը, և վերջինիս գործողության մեջ գտնվելը չի կարող վնաս պատճառել որևէ անձի իրավունքներին, ՀՀ-ին կամ որևէ համայնքի։

Ակնհայտ է, որ 63-րդ հոդվածի երրորդ մասի հիման վրա վստահության պաշտպանություն տրամադրվում է, եթե միաժամանակ առկա են հետևյալ երկու պայմանները՝

1. վարչական ակտի հասցեատերն իրավունք ունի վստահելու ակտի գոյությանը,

2. վարչական ակտի ուժի մեջ մնալը չի կարող վնաս պատճառել որևէ անձի իրավունքներին, ՀՀ-ին կամ որևէ համայնքի։

Օրենքով սահմանված առաջին պայմանն անհասկանալի է, քանի որ ամենևին էլ հարկ չկա վստահելու վարչական ակտի գոյությանը, որովհետև անձը կա´մ գիտի վարչական ակտի գոյության մասին, կա´մ չգիտի։ Եթե անձը տեղյակ չէ վարչական ակտի գոյության մասին, ուրեմն ընդհանրապես խոսք լինել չի կարող նաև դրա գոյությանը վստահելու մասին։ Վստահության պաշտպանությունն անհնար է, եթե վարչական ակտով օգուտ ստացողի մոտ ոչ մի վստահություն չի ձևավորվել, օրինակ, եթե նա իր բնակության վայրից բացակայելու պատճառով տեղյակ չի եղել վարչական ակտի գոյության մասին, կամ, ասենք, կեղծ (ֆիկտիվ) վարչական ակտի դեպքում[21]։

Վստահության պաշտպանության սահմանադրական սկզբունքը պահանջում է, որ պաշտպանվի ոչ թե վարչական ակտի գոյության, այլ դրա կայունության նկատմամբ շահագրգիռ անձի վստահությունը։ Ամեն կոնկրետ դեպքում պետք է պարզել, թե արդյոք անձը վստահե՞լ է ակտի կայունությանը և որքանով է վստահել։ Շահագրգիռ անձը կարող է վստահել վարչական ակտի կայունությանը, եթե վարչական ակտի անճշտությունն իր պատասխանատվության ոլորտի մեջ չի մտնում, կամ եթե նա չի իմացել կամ պարտավոր չէր իմանալ ակտի անիրավաչափության մասին[22]։

ՎՀՎՎՕ 63-րդ հոդվածի երրորդ մասի երկրորդ պարբերության համաձայն՝ վարչական ակտի հասցեատերը վարչական ակտի գոյությանը վստահելու իրավունք ունի, եթե վարչական ակտի հիման վրա ստացածն արդեն իսկ օգտագործել կամ տնօրինել է, ինչպես նաև, եթե ակտի հիման վրա ստացածի հետ վերադարձնելը վնաս կպատճառի վարչական ակտի հասցեատիրոջը։ Իրականում սա պրակտիկայում շատ հաճախ հանդիպող այն տիպիկ օրինակն է, որի դեպքում ոչ թե անձը վարչական անձի գոյությանը վստահելու իրավունք ունի, այլ անձի վստահությունը պարզպես համարվում է պաշտպանության արժանի[23]։ Սակայն այս տիպիկ օրինակը չի բացառում վստահության պաշտպանությունն այլ դեպքերում։ Այն սահմանում է միայն այն մասշտաբը, որով պիտի չափվեն մյուս դեպքերը[21]։

Վարչական ակտի կայունության նկատմամբ անձի վստահությունը պաշտպանելու հիմք կարող են լինել վարչական ակտի ընդունման հանգամանքները (օրինակ՝ վարչական ակտի ընդունումը վերադաս վարչական մարմնի կողմից կամ ձևական վարույթի շրջանակներում) կամ վարչական ակտն անհապաղ ի կատար ածելու կարգադրությունը կամ շահագրգիռ անձի կենսակերպի վրա վարչական ակտի ազդեցությունը (օրինակ՝ եթե վարչական ակտն անվավեր ճանաչելու դեպքում անխուսափելիորեն արմատականորեն կփոխվի շահագրգիռ անձի կենսակերպը, որովհետև, ասենք, դրա հետևանքով անձն ստիպված կլինի փոխել իր բնակության վայրը)[22]։

Օրենքով սահմանված երկրորդ պայմանի առնչությամբ («… վարչական ակտի ուժի մեջ մնալը չի կարող վնաս պատճառել որևէ անձի իրավունքներին, ՀՀ-ին կամ որևէ համայնքի») հարկ է նշել, որ այն իբրև վստահության պաշտպանության պարտադիր պայման սահմանելով՝ օրենսդիրը պարզապես ամբողջովին իմաստազրկել է վստահության պաշտպանության սահմանադրական սկզբունքը, որովհետև անձի վստահությունը պաշտպանվում է հենց ոչ իրավաչափ վարչական ակտն անվավեր ճանաչելու հանրային շահից։ Կարճ ասած՝ եթե կա ոչ իրավաչափ վարչական ակտ, ուրեմն և´ պետությունը, և´ հասարակությունը միշտ շահագրգռված են այն բանում, որ այդ ակտն անպայման վերացվի, վերականգնվի օրինական դրությունը, այսինքն ոչ իրավաչափ վարչական ակտի առկայությունը միշտ հակասում է պետական ու հանրային շահին։ Վստահության պաշտպանության սկզբունքի ամբողջ իմաստն էլ հենց այն է, որ եթե առկա է պաշտպանության արժանի վստահություն, պետք է յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքում «կշռել» միմյանց հակասող այդ երկու շահերը, ու կախված նրանից՝ ո´ր շահն է կոնկրետ դեպքում ավելի «ծանր», առավելությունը տալ այդ շահին։ Գերակայո՞ւմ է արդյոք օրինական դրության վերականգնման հանրային շահը վարչական ակտի կայունության նկատմամբ շահագրգիռ անձի վստահությանը, որոշվում է յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքի առանձնահատկություններով։ Ո´չ սկզբունքորեն հանրային շահը, ո´չ որպես կանոն մասնավոր շահը առավելություն չունեն[21]։

Միջամտող վարչական ակտերն անվավեր ճանաչելու համար նշված պայմաններն անհրաժեշտ չեն։ Նման վարչական ակտերն անվավեր ճանաչելը բարելավում է շահագրգիռ անձի վիճակը, ուստի դրանց վերացումը շահագրգիռ անձի վստահության պաշտպանության տեսանկյունից, որպես կանոն, խնդիրներ չի հարուցում, որովհետև տվյալ դեպքում վերը նշված երկու շահերը ոչ թե բախվում են, այլ համընկնում։

Վստահության պաշտպանության նախապայմանները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այսպիսով, վստահության պաշտպանության համար նախապայման է, որ վարչական ակտով օգուտ ստացողը վստահել է վարչական ակտի կայունությանը, և նրա վստահությունն արժանի է պաշտպանության այդ ակտն անվավեր ճանաչելու հանրային շահի համեմատությամբ[24]։

Սուբյեկտիվ կողմից շահագրգիռ անձը պետք է վարչական ակտի կայունությանը վստահած լինի և այդ վստահությունը գործի դրած (իրականացրած) լինի։ Օբյեկտիվ կողմից պետք է վստահությունը պաշտպանության արժանի լինի։ Անհրաժեշտ է նաև, որ շահագրգիռ անձի շահերը միայն վարչական ակտի կայունության (անփոփոխության) միջոցով պաշտպանվել կարողանան[25]։

Վստահության պաշտպանության հարցը լուծելիս նպատակահարմար է ստորև նշված հերթականությամբ ստուգել հետևյալ հարցերը։ Եթե ժխտվում է հարցերից որևէ մեկը կամ հաստատվում է բացառման հանգամանքներից որևէ մեկը, ապա վստահության պաշտպանության հարցը դուրս է գալիս, և դրանից հետո անհրաժեշտություն չկա անդրադառնալու մնացած հարցերին։ Այսպես.

(1) Վարչական ակտով օգուտ ստացողն իսկապես վստահե՞լ է ակտի կայունությանը։ Սույն հարցը պետք է, օրինակ, ժխտել, եթե նա ընդհանրապես տեղյակ չի եղել վարչական ակտի գոյության մասին։

(2) Առկա՞ է 63-րդ հոդվածի չորրորդ մասի բացառման հանգամանքներից որևէ մեկը։ Դա այդպես է, եթե անձը a) համապատասխան վարչական ակտի ընդունմանը հասել է կաշառքի, սպառնալիքի կամ վարչական մարմնի պաշտոնատար անձին դիտավորյալ մոլորության մեջ գցելու միջոցով, b) համապատասխան վարչական ակտի ընդունմանը հասել է կեղծ կամ ոչ լրիվ փաստաթղթեր ներկայացնելու միջոցով, c) նախապես իմացել է վարչական ակտի ոչ իրավաչափ լինելու մասին կամ այդ մասին պարտավոր էր իմանալ իր համար մատչելի տեղեկությունների հիման վրա։

(3) Սպառե՞լ է օգուտ ստացողը տրամադրված օգուտները կամ տնօրինե՞լ է ստացած գույքը, որոնք նա այլևս չի կարող վերադարձնել կամ կարող է վերադարձնել միայն անընդունելի վնասներ կրելով։ Անհրաժեշտ է, որ տրամադրված օգուտների սպառումը և գույքի տնօրինումը պատճառական կապի մեջ գտնվեն վարչական ակտի կայունության նկատմամբ վստահության հետ։

(4) Գերակա՞ է օգուտ ստացողի վստահության պաշտպանության շահը։ Երկու շահերի համեմատության ժամանակ ամեն ինչ կախված է կոնկրետ հանգամանքներից և յուրաքանչյուր առանձին դեպքում դրանց կշռից, օրինակ՝ անվավեր ճանաչելու հետևանքները վարչական ակտով օգուտ ստացողի համար, անվավեր չճանաչելու հետևանքները հանրության ու երրորդ անձանց համար, վարչական ակտի տեսակը և ընդունման ձևը (ինչքան ավելի ձևականացված է վարչական վարույթը, այնքան ավելի շատ կարող է վստահել անձը վարչական ակտի կայունությանը), անիրավաչափության ծանրությունը, վարչական ակտի ընդունումից հետո անցած ժամանակը։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Maurer, Hartmut: Allgemeines Verwaltungsrecht, München 2009, S. 291.
  2. ↑ BVerfGE 7, 152, BVerfGE 11, 72, BVerfGE 13, 271
  3. ↑ Schmidt-Bleibtreu, Bruno / Hofmann, Hans / Hopfauf, Axel: Kommentar zum Grundgesetz, München 2008, S. 73.
  4. ↑ BVerfGE 18, 439, BVerfGE 23, 32, BVerfGE 30, 385
  5. ↑ 03.12.1997&Aktenzeichen= 2%20BvR%20882%2F97 BVerfG 03.12.1997 2 BvR 882/97
  6. ↑ BVerfGE 2, 405, BVerfGE 13, 272, BVerfGE 72, 200
  7. ↑ BVerfGE 31, 227, BVerfGE 95, 64 (87), BVerfGE 72, 200
  8. ↑ BVerfGE 13, 261 (272), BVerfGE 30, 367 (387), BVerfGE 95, 64 (87)
  9. ↑ BVerfGE 72, 200
  10. ↑ BVerfGE 48, 20
  11. ↑ BVerfGE 2, 266
  12. ↑ BVerfGE 55, 203
  13. ↑ BVerfGE 95, 64 (86 ff.)
  14. ↑ BVerfGE 13, 45; 15, 205; 48, 22; 72, 327
  15. ↑ BVerfGE 24, 347
  16. ↑ BVerfGE 103, 271
  17. ↑ BVerfGE 11, 73; 18, 439; 30, 386; 72, 200
  18. ↑ Տես ԳԴՀ Դաշնային ֆինանսական դատարանի թիվ BFH/NV 2001, 1378 որոշումը։
  19. ↑ Bull, Hans Peter / Mehde, Veith: Allgemeines Verwaltungsrecht mit Verwaltungslehre, Heidelberg 2005, S. 343.
  20. ↑ Maurer, Hartmut: Allgemeines Verwaltungsrecht, München 2009, S. 293:
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 «Գոռ Հովհաննիսյան, «Վստահության պաշտպանության սահմանադրական սկզբունքի դրսևորումը ՀՀ վարչական իրավունքում»» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 26-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 Stelkens, Paul / Bonk, Heinz Joachim / Sachs, Michael (Hrsg.): Kommentar zum Verwaltungsverfahrensgesetz, München 2008, §48 Rdnr. 41.
  23. ↑ «Վարչական վարույթի մասին» ԳԴՀ օրենքի § 48-ի երկրորդ մասի 2-րդ նախադասության համաձայն՝ վստահությունը, որպես կանոն, արժանի է պաշտպանության, երբ վարչական ակտով օգուտ ստացողն արդեն սպառել է տրամադրված օգուտները կամ տնօրինել է գույքը, որոնք նա այլևս չի կարող վերադարձնել կամ կարող է վերադարձնել միայն անընդունելի վնասներ կրելով։
  24. ↑ Maurer, Hartmut: Allgemeines Verwaltungsrecht, München 2009, S. 295 f.
  25. ↑ Stelkens, Paul / Bonk, Heinz Joachim / Sachs, Michael (Hrsg.): Kommentar zum Ver¬wal¬tungs¬ver¬fah¬rens-ge¬setz, München 2008, §48 Rdnr. 142.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վստահության_պաշտպանություն&oldid=9371875» էջից