Jump to content

Ալիմ (ֆիլմ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
15:01, 31 Մայիսի 2024 տարբերակ, Ապատ63 (Քննարկում | ներդրում)
(տարբ) ←Նախորդ տարբերակ | Ընթացիկ տարբերակ (տարբ) | Հաջորդ տարբերակ→ (տարբ)
Ալիմ
Երկիր ԽՍՀՄ
Ժանրհամր կինո և դրամա
Թվական1926
ՌեժիսորGeorgi Tasin?
Սցենարի հեղինակՄիկոլա Բաժան և Ümer İpçi?
ԴերակատարներHayri Emir-zade? և Q16691976?
ԿինոընկերությունՀամաուկրաինական ֆոտո-կինո վարչություն
Տևողություն2855 րոպե

Ալիմ, 1926 թվականի խորհրդային համր սև ու սպիտակ ֆիլմ, նկարահանված Գեորգի Տասինի կողմից Ղրիմի թաթարների հերոս Ալիմ Այդամակի մասին: Ֆիլմը նկարահանվել է Համաուկրաինական լուսանկարի և կինոյի վարչության կողմից: Արգելվել է ցուցադրությունը 1937 թվականին։

Բովանդակություն

«Ալիմ» ֆիլմը պատմում է բարեկիրթ ավազակ Ալիմ Այդամակի (1816-1849) ճակատագրի մասին, որը Ղրիմի թաթարների համար դարձել է ազգային հերոս։ Սյուժեն ցույց է տալիս աշխատավոր ժողովրդի դասակարգային պայքարը։ Ալիմն ըմբոստանում է կարաիմ էթնոսից Ալի-Բայի դեմ` կաշվի գործարանում ծանր աշխատանքային պայմանների և ահաբեկման համար, ինչի արդյունքում նրան վտարում են այնտեղից։ Վերադառնալով հայրենի գյուղ՝ նա աշխատանք է ստանում տեղացի մեծահարուստի մոտ, ով ունի Սառա անունով գեղեցիկ դուստր։ Ալիմը գյուղացիներին և գործարանի աշխատողներին համոզում է ապստամբել Ալի Բայի դեմ։ Նրա դեմ կռվում են հողատերերը, պաշտոնյաներն ու մուրզաները[1][2]:

Ալի Բայի հերթական անարդարությունից հետո բանվորները սպանում են նրան։ Թաքնվելով կազակներից՝ Ալիմը թաքնվում է լեռներում՝ դառնալով ճնշվածների պաշտպան։ Կատարում է մի շարք սխրանքներ՝ պատժում է հարսնացուին առևանգող Մուրզային, հողատիրոջից վերցնում է գյուղացիների պարտքի ստացականները, խափանում է ստրկացնող կարգադրիչի աղջկա հարսանիքը[3]։

Արդյունքում կազակները բռնում են Ալիմին։ Բանտից փախուստի ժամանակ մի պահակ սպանում է նրան[4]։

Դերերում

  • Խայրի Էմիր-Զադե - Ալիմ
  • Ասիե Էմիր-Զադե - Սարա, Բաբաջանի դուստրը
  • Միխայիլ Արբենին - Իբրահիմ Մուրզա, հարուստ մարդ
  • Վ.Կոլպաշնիկով - Ալի-բայ, Ալիմի գործատուն
  • Ալեքսանդր Արբո - ոստիկան
  • Գաբրիել Մարինչակ - Ռոժեն, ավազակ
  • Ա. Նարովսկի - Պետրենկո, հեղափոխական
  • Բ. Գոնչարով - Մուրզա Բատ
  • Կ. Ումերով - Բեքիր՝ Ալիմի ընկերը
  • Ն. Պլատոնով - մոլլա:

Ստեղծագործություն

Ֆիլմի սցենարը գրել է բանաստեղծ Նիկոլայ Բազանը՝ 1925 թվականին Ումեր Իպչիի համանուն պիեսի հիման վրա։ Մինչ նկարահանումների սկսվելը, ֆիլմի սցենարը համաձայնեցվել է Ղրիմի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության կրթության ժողովրդական կոմիսարիատի գիտական խորհրդի թաթարական բաժնի կողմից։ Ղրիմի թաթար համայնքի ներկայացուցիչները 1925 թվականի հոկտեմբերի 7-ին և 8-ին երկու երեկոների ընթացքում քննարկել են սցենարը մինչև ամենափոքր մանրամասները: Հանդիպմանը մասնակցել են Մուստաֆա Բեքիրովը, Օսման Նուրի Աքչոկրակլին, Ումեր Իպչին, Ուսեին Բոդանինսկին։ Հանդիպման ղեկավարն էր Ղրիմի կրթության ժողովրդական կոմիսարիատի ներկայացուցիչ Յագյա Բայրաշևսկին ։ Ժողովն ի վերջո որոշել է, որ կինոնկարը ճիշտ կլինի պատմական ու կենցաղային տեսանկյունից։ Բացի այդ, Բոդանինսկին դարձել է ֆիլմի խորհրդատու նկարիչ[5][6]։

Ֆիլմի բյուջեն 1925 թվականին կազմել է 103 հազար ռուբլի, իսկ հաջորդ տարի՝ 69 հազար ռուբլի։ Ֆիլմը սկսել է նկարահանվել Յալթայի կինոստուդիայում՝ բնիկացման արշավի ժամանակ, երբ ազգային պատմության նկատմամբ պահանջարկ կար։ Նկարահանումները սկսվել են 1925 թվականի աշնանը։ Նկարահանումները տեղի են ունեցել Այ-Պետրիում, Չատիր-Դաղում, Վորոն գյուղում և Բախչիսարայի շուկայում[7]։

Ցուցադրություններ

Ֆիլմի պրեմիերան կայացել է 1926 թվականի օգոստոսի 16-ին Մոսկվայում և 1926 թվականի նոյեմբերի 30-ին Կիևում։ Ֆիլմը թողարկվել է ռուսերեն և ուկրաիներեն ենթագրեր[8][9]։

1927 թվականին ֆիլմը ցուցադրվել է Բեռլինում և Փարիզում[10]։

1935 թվականին ֆիլմը վերամոնտաժվել և թողարկվե է նոր տարբերակով։ 1937 թվականի ապրիլի 21-ին «Ուկրաինֆիլմ»-ի հրամանով արգելվել է ֆիլմի ցուցադրությունը, և դրա պատճենները հրամայվել են վերադարձնել ստուդիա։ Ֆիլմի արգելքը տեղի է ունեցել ազգայնական բուրժուական կազմակերպություն ստեղծելու մեղադրանքների և ֆիլմի ստեղծման մեջ ներգրավված Ղրիմի թաթարական մտավորականության անդամների ձերբակալության ֆոնին[11][12]։

1998 թվականին պատմաբան Տ. Դերևյանկոն վերհիշել է ֆիլմի պատմությունը «Խայրին գլխավոր դերում» հոդվածում[13]։

2013 թվականին ATR հեռուստաալիքը պատրաստվում էր ֆիլմն առաջին անգամ ցուցադրել հեռուստատեսությամբ[14]։ Ֆիլմը կրկին հրապարակայնորեն ցուցադրվել է 2014 թվականի հունիսին՝ Օդեսայում Համր ֆիլմերի և ժամանակակից երաժշտության «Լուռ գիշերներ» փառատոնի շրջանակներում։ Շոուն ուղեկցվում էր Էնվեր Իզմայիլովի ջազային իմպրովիզացիայով[15][16]։

Քննադատություն

Ֆիլմի հանրաճանաչությունը նկարագրել է արվեստաբան Ջ. Կալբերտը «Ալիմը կենդանացավ» հոդվածում. « Չնայած ցրտին ու մշուշին, մարդիկ թերակղզու բոլոր անկյուններից՝ ձիերով և ոտքով, սայլերով ու սայլակառքերով, ուղղություն էին վերցրել դեպի Սիմֆերոպոլ։ Նրանք հավաքվել էին Գյուղացիների կենտրոնական տանը, որտեղ ցուցադրվելու էր ֆիլմը։ Երբ լույսերն անջատվեցին, և հերոսի անունը հայտնվեց էկրանին, լսվեցին բուռն ծափահարություններ, որոնք արտահայտում հասարակ մարդկանց պաշտպան Ալիմի նկատմամբ իրենց անկեղծ սերը»: Պատմաբան Բորիս Զմերզլին նույնպես ընդգծել է ֆիլմի հանրաճանաչությունը և դրա բազմակի կրկնացուցադրումները[17]։

Գլխավոր դերասան Խայրի Էմիր-Զադեն արժանացել է դրական արձագանքների 1927 թվականին «Սովետական էկրան» ամսագրում[18]։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ «Фильм АЛИМ. (1926)». old2019.gosfilmofond.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-07-ին. Վերցված է 2020-06-07-ին.
  2. ↑ Волошенюк О. Перший кримськотатарський фільм: постколоніальні студії // Студії мистецтвознавчі. — 2017. — С. 51—64. Архивировано из первоисточника 7 Հունիսի 2020.
  3. ↑ Волошенюк О. Перший кримськотатарський фільм: постколоніальні студії // Студії мистецтвознавчі. — 2017. — С. 51—64. Архивировано из первоисточника 7 Հունիսի 2020.
  4. ↑ «Фильм АЛИМ. (1926)». old2019.gosfilmofond.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-07-ին. Վերցված է 2020-06-07-ին.
  5. ↑ Волошенюк О. Перший кримськотатарський фільм: постколоніальні студії // Студії мистецтвознавчі. — 2017. — С. 51—64. Архивировано из первоисточника 7 Հունիսի 2020.
  6. ↑ Бекирова Гульнара (2016-08-08). «Справедливый разбойник Алим. О фильме-легенде». Крым.Реалии. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-07-ին. Վերցված է 2020-06-07-ին.
  7. ↑ {{{վերնագիր}}}. Արխիվացված է 7 Հունիսի 2020 սկզբնաղբյուրից:
  8. ↑ {{{վերնագիր}}}. Արխիվացված է 7 Հունիսի 2020 սկզբնաղբյուրից:
  9. ↑ «Алім» (ուկրաիներեն). ВУФКУ. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-03-18-ին. Վերցված է 2020-06-07-ին.
  10. ↑ {{{վերնագիր}}}. Արխիվացված է 7 Հունիսի 2020 սկզբնաղբյուրից:
  11. ↑ {{{վերնագիր}}}. Արխիվացված է 7 Հունիսի 2020 սկզբնաղբյուրից:
  12. ↑ Бекирова Гульнара (2016-08-08). «Справедливый разбойник Алим. О фильме-легенде». Крым.Реалии. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-07-ին. Վերցված է 2020-06-07-ին.
  13. ↑ {{{վերնագիր}}}. Արխիվացված է 7 Հունիսի 2020 սկզբնաղբյուրից:
  14. ↑ «По телевидению впервые покажут фильм о крымском "Робин Гуде"». atr.ua. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-07-ին. Վերցված է 2020-06-07-ին.
  15. ↑ {{{վերնագիր}}}. Արխիվացված է 7 Հունիսի 2020 սկզբնաղբյուրից:
  16. ↑ «В Одесі покажуть кримськотатарський бойовик 1920-х років. ФОТО». Історична правда. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-07-ին. Վերցված է 2020-06-07-ին.
  17. ↑ {{{վերնագիր}}}. Արխիվացված է 7 Հունիսի 2020 սկզբնաղբյուրից:
  18. ↑ Бекирова Гульнара (2016-08-08). «Справедливый разбойник Алим. О фильме-легенде». Крым.Реалии. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-07-ին. Վերցված է 2020-06-07-ին.

Գրականություն

Արտաքին հղումներ

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալիմ_(ֆիլմ)&oldid=9978815» էջից