Եմենի տնտեսություն
.jpg)
| Ենթակատեգորիա | • Համաշխարհային տնտեսություն • Ասիայի տնտեսություն  | |
|---|---|---|
| Երկիր | Եմեն | |
| Վայր | Եմեն | |
| Անվանական ՀՆԱ | 18 213 328 571,4286 ԱՄՆ դոլար | |
| Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ | 1106 ԱՄՆ դոլար | |
| ՀՆԱ (ԳՀ) | 73 631 681 642 միջազգային դոլար | |
| Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ԳՀ | 2606,392 միջազգային դոլար | |
| Իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպ | −9,8±0,1 տոկոս | |
| Ընդհանուր պահուստներ | 5 344 296 890 ԱՄՆ դոլար | |
| Գնաճի մակարդակ | 22±0,1 տոկոս | |
Եմենի տնտեսություն, ազգային տնտեսություն, որը զգալիորեն թուլացել է Եմենի քաղաքացիական պատերազմի և հումանիտար ճգնաժամի բռնկումից հետո, որը անկայունության, ռազմական գործողությունների սրման և տարածաշրջանում հեղեղումների պատճառ է դարձել[1]: Միավորման ժամանակ Հարավային Եմենը և Հյուսիսային Եմենը ունեին շատ տարբեր, բայց հավասարապես պայքարող թերզարգացած տնտեսական համակարգեր: Միավորումից ի վեր, տնտեսությունը ստիպված է եղել պահպանել Եմենի կողմից Իրաքին աջակցության հետևանքները 1990–1991 թվականներին Պարսից ծոցի պատերազմի ժամանակ. Սաուդյան Արաբիան արտաքսել է գրեթե 1 միլիոն եմենցի աշխատավորների, և Սաուդյան Արաբիան և Քուվեյթը զգալիորեն կրճատել են Եմենին տրվող տնտեսական օգնությունը[2]։
1994 թվականի քաղաքացիական պատերազմն էլ ավելի վնասեց Եմենի տնտեսությանը: Եմենը վերջին 24 տարիների ընթացքում մեծապես ապավինում է բազմակողմ գործակալությունների օգնությանը՝ իր տնտեսությունը պահպանելու համար: Դրա դիմաց այն խոստացել է իրականացնել զգալի տնտեսական բարեփոխումներ։ 1997 թվականին Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) հաստատեց Եմենի վարկը զգալիորեն ավելացնելու երկու ծրագիր՝ ընդլայնված կառուցվածքային ճշգրտման գործիք (այժմ հայտնի է որպես աղքատության նվազեցման և աճի գործիք կամ PRGF) և ընդլայնված ֆինանսավորման գործիք (EFF): Հետագա տարիներին Եմենի կառավարությունը փորձեց իրականացնել առաջարկվող բարեփոխումները՝ կրճատելով քաղաքացիական ծառայության աշխատավարձը, վերացնելով դիզելային վառելիքի և այլ սուբսիդիաները, նվազեցնելով պաշտպանական ծախսերը, ներմուծելով ընդհանուր վաճառքի հարկ և սեփականաշնորհելով պետական արդյունաբերությունը: Այնուամենայնիվ, սահմանափակ առաջընթացը ստիպեց ԱՄՀ-ին դադարեցնել ֆինանսավորումը 1999-2001 թվականներին[3]:
2005 թվականի վերջին Համաշխարհային բանկը (որը 2002 թվականի հոկտեմբերին Եմենին երկարաձգեց 2,3 միլիարդ ԱՄՆ դոլար արժողությամբ չորս տարվա տնտեսական աջակցության փաթեթը այլ երկկողմ և բազմակողմ վարկատուների հետ միասին) հայտարարեց, որ Եմենի կողմից էական բարեփոխումներ իրականացնելու ձախողման հետևանքով Համաշխարհային բանկը կնվազեցնի ֆինանսական օգնությունը մեկ երրորդով 2005 թվականի հուլիսից մինչև 2008 թվականի հուլիս ընկած ժամանակահատվածում: 2,3 միլիարդ դոլար արժողությամբ փաթեթի առանցքային բաղադրիչը` 300 միլիոն դոլար արտոնյալ ֆինանսավորումը, պահվել է մինչև ԱՄՀ-ի հետ Եմենի PRGF-ի նորացումը, որը ներկայումս բանակցության փուլում է։ 2006 թվականի մայիսին Համաշխարհային բանկը ընդունեց Եմենի համար աջակցության ռազմավարությունը, որի համաձայն տրամադրել է մոտ 400 միլիոն ԱՄՆ դոլար Միջազգային զարգացման ասոցիացիայի (ՄԶԱ) վարկեր 2006-2009 թվականը ընկած ժամանակահատվածում:
2007–2010 թվականների համար ընդհանուր առմամբ 4,7 մլրդ ԱՄՆ դոլարի դրամաշնորհներ և արտոնյալ վարկեր են խոստացվել: Չնայած նավթի և գազի զգալի պաշարների և գյուղատնտեսական արտադրության զգալի հողերի առկայությանը, Եմենը շարունակում է մնալ աշխարհի ամենաաղքատ ցածր եկամուտ ունեցող երկրներից մեկը։ Բնակչության ավելի քան 80 տոկոսը (2018 ) ապրում է աղքատության մեջ[4]։ Աշխատանք փնտրող՝ ամսական միջինը 1000 սոմալեցի փախստականների հոսքը Եմեն լրացուցիչ ծանրություն է տնտեսության վրա, որն պետք է հաղթահարի գործազրկության 20-40 տոկոսը: Եմենը շարունակում է մնալ զգալի ճնշման տակ տնտեսական բարեփոխումներ իրականացնելու հարցում[3]:
Հյուսիսում քաղաքացիական պատերազմի (1962–1970 ) ընդհատումները և երաշտի հաճախակի շրջանները ծանր հարվածներ հասցրին նախկինում բարգավաճ գյուղատնտեսական հատվածին։ Սուրճի արտադրությունը, որը նախկինում հյուսիսի հիմնական արտահանումն ու արտարժույթի հիմնական ձևն էր, անկում ապրեց։ Ներքին ցածր արդյունաբերական արտադրանքը և հումքի պակասը Եմենի Արաբական Հանրապետությունը կախվածության մեջ դրեցին ներմուծումների լայն տեսականիից:
Եմենի քաղաքացիական պատերազմը և կոալիցիայի օդային ռմբակոծությունը Սաուդյան Արաբիայի գլխավորած միջամտության ժամանակ ավելի են ավերել Եմենի տնտեսությունը[5][6][7]:
Քաղաքացիական պատերազմի արդյունքում Եմենը տուժել է գնաճից և Եմենի ռիալի արժեզրկումից, Եմենի տնտեսությունը 50%-ով կրճատվել է քաղաքացիական պատերազմի սկզբից՝ 2015 թվականի մարտի 19-ից մինչև 2018 թվականի հոկտեմբերը[8][9][10]:
Մակրոտնտեսական միտում
Սա Եմենի համախառն ներքին արդյունքի (միավորումից ի վեր) միտման գծապատկերն է՝ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի կողմից գնահատված շուկայական գներով՝ միլիոնավոր եմենական ռիալներով[11]։
| Տարի | Համախառն ներքին արդյունք | ԱՄՆ դոլարի փոխարժեք | Գնաճի ինդեքս (2000=100) |
|---|---|---|---|
| 1989 | 125,562 | 11.70 Եմենի ռիալ | 5.10 |
| 1995 | 516,643 | 40.49 Եմենի ռիալ | 51 |
| 2000 | 1,539,386 | 161.00 Եմենի ռիալ | 100 |
| 2005 | 2,907,636 | 191.37 Եմենի ռիալ | 175 |
Տես նաև
Արտաքին հղումներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եմենի տնտեսություն» հոդվածին։ |
|
Ծանոթագրություններ
- ↑ «Yemen's Economic Update — April 2022». World Bank (անգլերեն). Վերցված է 2023-01-02-ին.
- ↑ Ufheil-Somers, Amanda (1991-05-15). «Yemen: Unification and the Gulf War». MERIP (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023-01-02-ին.
- ↑ 3,0 3,1 Yemen country profile. Library of Congress Federal Research Division (December 2006). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ «Yemen Overview: Development news, research, data | World Bank».
- ↑ Hubbard, Ben (14 November 2016). «U.S. Fingerprints on Attacks Obliterating Yemen's Economy». The New York Times.
- ↑ «Saudi air campaign targets Yemen's food supplies». menafn.com.
- ↑ Kevin Watkins (12 April 2018). «Yemen's unseen economic war is killing children by stealth». TheGuardian.com.
- ↑ «The quiet collapse of Yemen's economy». 8 May 2018.
- ↑ «Yemen's UAE-backed southern separatists announce popular uprising». Middle East Eye.
- ↑ «Two-year war deepens depreciation of Yemen's Rial». Xinhua. Արխիվացված է օրիգինալից 7 October 2018-ին.
- ↑ «IMF. January 2006».