«Էնդեմիկ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չNo edit summary |
չNo edit summary |
||
Տող 27. | Տող 27. | ||
*{{cite journal |
*{{cite journal |
||
|title=Global hotspots of species richness are not congruent with endemism or threat |
|title=Global hotspots of species richness are not congruent with endemism or threat |
||
|author=CDL Orme, RG Davies, M Burgess, F Eigenbrod, |
|author=CDL Orme, RG Davies, M Burgess, F Eigenbrod, |
||
|volume=436 |
|volume=436 |
||
|issue=7053 |
|issue=7053 |
13:48, 13 Ապրիլի 2015-ի տարբերակ
Էնդեմիկ, էնդեմ, բնաշխարհիկ (հուն․՝ endemos - տեղական), բույսերի ու կենդանիների տեղական տեսակներ կամ այլ կարգաբանական միավորներ, որոնք տարածված են աշխարհագրական համեմատաբար ոչ մեծ տարածքում՝ մայրցամաքում, կղզիներում, լեռներում և ոչ մի այլ վայրում չեն հանդիպում։ Էնդեմիկ բառը ծագել է նոր լատիներեն՝ endēmicus, հունարեն՝ ενδήμος, endēmos, «բնիկ» բառից։ Endēmos-ը կազմված է en՝ «մեջ» ևdēmos՝ «մարդիկ» բառերից[1]։
Էնդեմիկները որևէ բուսական կամ կենդանական աշխարհի յուրահատուկ բաղադրիչներն են։ Էնդեմիկներիի առաջացմանն ու զարգացմանը նպաստում են աշխարհագրական մեկուսացումը, կլիմայական պայմանները, կենսածին գործոնները (մակաբուծություն, մրցակցություն և այլն)։ Տեսակի (կամ ենթատեսակի) համար էնդեմիկությունը կարող է լինել խիստ սահմանափակ՝ մինչև մի քանի կմ² տարածքում։ Առավել հաճախ էնդեմիկները հանդիպում են կղզիներում, լեռնային շրջաններում և մեկուսացած ջրամբարներում։
Տարբերում են հնաբնաշխարհիկներ՝ մնացուկային անհետացող տեսակներ, և նորբնաշխարհիկներ՝ զարգացող նոր ձևեր և տեսակներ, որոնք առաջացել են վերջին շրջանում՝ մեկուսացած տարածքներում։
ՀՀ հարուստ է էնդեմիկ բույսերով և էնդեմիկ կենդանիներով։
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Juan J. Morrone (1994). «On the Identification of Areas of Endemism» (PDF). Systematic Biology. 43 (3): 438–441. doi:10.1093/sysbio/43.3.438.
- CDL Orme, RG Davies, M Burgess, F Eigenbrod, (18 August 2005). «Global hotspots of species richness are not congruent with endemism or threat». Nature. 436 (7053): 1016–9. doi:10.1038/nature03850. PMID 16107848.
{{cite journal}}
: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link) - JT Kerr (1997). «Species Richness, Endemism, and the Choice of Areas for Conservation» (PDF). Conservation Biology. 11 (55): 1094–1100. doi:10.1046/j.1523-1739.1997.96089.x. JSTOR 2387391.
{{cite journal}}
: Unknown parameter|month=
ignored (օգնություն)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ |