Jump to content

Սուրբ Նիկոլայի վանք (Մոգիլյով)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վանք

Քարտեզ
Քարտեզ

Սուրբ Նիկոլայի վանք, Ռուս ուղղափառ եկեղեցու Բելառուսի էկզարխատի ուղղափառ վանքը Մոգիլյով քաղաքում։ Վանքի տարածքում են գտնվում Սուրբ Նիկողայոսի տաճարը և Սուրբ Օնուֆրիոս Մեծ եկեղեցին։

Սուրբ Նիկոլայի տաճարն ունի երեք մատուռ՝ գլխավոր մատուռը, ձախ մատուռը՝ օծված ի պատիվ Սուրբ թագավորական նահատակների, և աջ մատուռը՝ օծված ի պատիվ Աստվածածնի և Սուրբ Մկրտիչ Հովհաննեսի Ավետման։

Վանքի շինարարությունը սկսվել է 17-րդ դարում, երբ Կիևի մետրոպոլիտ Պետրոսը (Մոգիլա) ստացել է Լիտվայի Մեծ Դքսի և Լեհաստանի թագավոր Վլադիսլավ IV-ի համաձայնությունը՝ կառուցելու Սուրբ Նիկոլաս եկեղեցին Մոգիլյովում։ Մոգիլյովյան թեմի օրոք Սիլվեստր եպիսկոպոս (Կոսով) 1637 թվականին կառուցվել է ժամանակավոր փայտե Սուրբ Նիկոլաս եկեղեցին։ Չջեռուցվող աղյուսե եկեղեցու շինարարությունը սկսվել է 1669 թվականին, իսկ 1672 թվականին այն օծվել է եպիսկոպոս Թեոդոսիոս I-ի (Վասիլևիչ) կողմից[1]։

18-րդ դարի սկզբին վանքը ենթարկվել է շվեդների, իսկ ավելի ուշ ռուսական զորքերի, թաթարական և կալմիկական գնդերի հարձակմանը։ Նիկողայոսի վանքը հրկիզվել է և զգալի վնասվել հրդեհի ժամանակ։ 1719 թվականին վանքի վերջին միանձնուհիները տեղափոխվել են Բարկոլաբովսկի վանք։ Միաժամանակ սկսել է գործել մի վանական համալիր, որը գոյություն է ունեցել մինչև 1754 թվականը։ 1754 թվականից մինչև 20-րդ դարի 30-ական թվականները վանքը գործել է որպես ծխական։

1793 թվականին արքեպիսկոպոս Գեորգի (Կոնիսկի) օրոք սկսվել է Սուրբ Նիկոլայի տաճարի կողքին գտնվող ձմեռային ջեռուցվող եկեղեցու շինարարությունը, որը 1798 թվականին օծվել է արքեպիսկոպոս Անաստասիի (Ռոմանենկո-Բրատանովսկի) կողմից, այժմ այն Օնուֆրիևսկի եկեղեցին է։

1915 թվականի օգոստոսից մինչև 1917 թվականի նոյեմբերը Գերագույն գլխավոր հրամանատարի շտաբը գտնվել է Մոգիլյովում, և կայսր Նիկոլայ II-ը իր մեծ ընտանիքի հետ այցելել է Սուրբ Նիկոլասի տաճար, երբ գտնվել է շտաբում[2]։

Մոգիլյովը չի խուսափել եկեղեցու հալածանքներից խորհրդային իշխանության տարիներին։ Առգրավվել են վանքի եկեղեցիների եկեղեցական սպասքը և օգտագործվել այլ նպատակներով, քանդվել է պատկերապատը։ Իսկ 1934 թվականին քահանա Միխայիլ Պլեշչինսկու մահով փակվել է Սուրբ Նիկոլայի տաճարը։ 1937 թվականին դադարել է գոյություն ունենալ նաև Մոգիլյովի թեմը (վերածնվել է 1989 թվականին)։

1937 թվականից Սուրբ Նիկոլայի տաճարում գործում է տարանցիկ բանտ։ 1941 թվականին բանտը փակվեց։ 1946 թվականից տաճարում գործում է գրախանութ։ 1991 թվականին վանքի վերակենդանացման աշխատանքների ընթացքում հայտնաբերվել են բազմաթիվ մարդկային մնացորդներ։ Ամենայն հավանականությամբ դրանք եղել են ստալինյան բռնաճնշումների զոհեր են[3], քանի որ 30-ականների վերջին տաճարի տարածքում բանտ է եղել։

Վանքի վերածնունդ, ժամանակակից կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1989 թվականին Մոգիլյովի թեմը նորից սկսել է գոչծել։ Մոգիլյովի և Մստիսլավի արքեպիսկոպոս Մաքսիմը (Կրոխա) նշանակվել է վերստեղծված թեմի կառավարիչ եպիսկոպոս։ Վանքի վերականգնումից հետո առաջին վանահայրը եղել է աբեղա Եվգենիան (Վոլոշչուկ)։ Վլադիկա Մաքսիմի շնորհիվ Մոգիլյովի Սուրբ Նիկոլաս մենաստանը վերածնվել և վերազինվել է։ 1991 թվականի մարտի 28-ին օծվել է Սուրբ Նիկողայոս վանքի ձմեռային Օնուֆրիևսկի եկեղեցին։ 1991 թվականի հունիսի 18-ին վանք է այցելել Նորին Սրբություն Պատրիարք Ալեքսի Երկրորդը։ Վեհափառ Հայրապետը վանքին նվեր է բերել լիթիումե ջահ։

1993 թվականի օգոստոսի 5-ին Սուրբ Օնուֆրիուս եկեղեցում տեղի է ունեցել Բելառուսի Ուղղափառ Եկեղեցու Սուրբ Սինոդի ժողովը, որի ժամանակ Սուրբ Գեորգը (Կոնիսսկին) դասվել է որպես տեղական հարգված սուրբ։

1995 թվականին Սուրբ Նիկողայոս եկեղեցին ջեռուցվել է։ 1996 թվականին վանքում ստեղծվել է քույրություն՝ սուրբ նահատակներ Վերայի, Նադեժդայի, Լյուբովի և նրանց մոր՝ Սոֆիայի անունով։ Նաև 1996 թվականին կառուցվել է բուժքույրերի համար նախատեսված երկհարկանի շենք։

Վանքը պարունակում է Աստվածածնի Մոգիլյով-Բրատսկայա պատկերակի, Աստվածածնի Բելինիչի պատկերակի, ինչպես նաև «Օրհնյալ դրախտ» պատկերակի պատճենները։ 2000 թվականի ամռանը, այսինքն՝ Մոգիլյովում Ռուս ուղղափառ եկեղեցու կողմից Նիկոլայ II-ի սրբադասման ժամանակ հայտնաբերվել է կայսեր դիմանկարը, որն այժմ օծված է որպես սրբապատկեր և գտնվում է Սուրբ Նիկոլայի տաճարի ձախ մատուռում՝ անվանվել է ի պատիվ Սուրբ թագավորական նահատակների։ Սրբապատկերին կցված է 5 ռուբլիանոց մետաղադրամ, որը ցար-կայսր Նիկոլայ II-ը նվիրել է տղային Սեմյոն Խալիպովին՝ տաճար այցելության ժամանակ։

Օգոստոսի 6-ին ամեն տարի տեղի է ունենում խաչի երթ՝ վանքից դեպի այն տունը, որտեղ ապրել և գործել է Սուրբ Գեորգի (Կոնիսսկի)։ Բելառուսական ուղղափառ եկեղեցու առաջնորդ մետրոպոլիտ Ֆիլարետը իր հովվական այցի ժամանակ բազմիցս այցելել է վանք։ Այժմ վանքում գործում է կիրակնօրյա դպրոց և ուղղափառ երիտասարդական երգչախումբ։ Արքեպիսկոպոս Մաքսիմը, ում ջանասեր աշխատանքի շնորհիվ վերականգնվել է Սուրբ Նիկողայոս մենաստանը, այժմ հանգչում է վանքի տարածքում՝ Սուրբ Նիկողայոսի տաճարի մոտ, և թաղված է նաև վանքի վանահայրուհի Եվգենիան (Վոլոշչուկը)։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Свято-Никольский женский монастырь г. Могилёва. Издание Свято-Никольского женского монастыря, 2006.
  2. «Каким запомнил Могилёв последнего русского царя». sputnik.by. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  3. «В Могилевском монастыре нашли останки жертв сталинских репрессий». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.