Սերվեյոր 1
 | |
| Կազմակերպություն |  ՆԱՍԱ |
|---|---|
| Հիմնական կապալառուներ | ՌՇԼ |
| COSPAR ID | [1] 1966-045A[1] |
| NSSDCA ID | 1966-045A |
| SCN | 02185 |
| Գործարկման ամսաթիվ | 1966 մայիսի 30, 14:41:01 UTC[1] |
| Գործարկման վայր | Քանավերալ |
| Գործարկման հրթիռ | Ատլաս Կենտավր |
| Աշխատանքի ավարտ | 1967 հունվարի 7 |
| Զանգված | 995,2 կգ[2] |
Սերվեյոր-1, (անգլ.՝ Surveyor-1), ԱՄՆ ՆԱՍԱ-ի Սերվեյոր ծրագրի շրջանակներում իրականացված առաքելություն, որով նախատեսվում էր Լուսնի մակերևույթին կատարել փափուկ վայրէջք, և ուսումնասիրել Լուսնի մակերևույթը պատրաստվելով Ապոլոն ծրագրի իրականացմանը։ Արձակվել է 1966 թվականի մայիսի 30-ին Քանավերալ տիեզերակայանից, Ատլաս Կենտավր կրող հրթիռով։ Սերվեյոր-1-ի հաջող վայրէջքը Լուսնի Փոթրիկների օվկիանոսում առաջին ԱՄՆ սարքի վայրէջքն էր այլ երմժկնային մարմնի մակերևույթին[3], որը ընդամենը 4 ամիսով զիջեց սովետական Լունա 9 կայանին։
Սերվեյոր 1-ը վայրէջք է կատարել 1966 թվականի հունիսի 2-ին, և ուղարկել է Լուսնի մակերևույթի 11,237 լուսանկարներ։
Սերվեյոր ծրագիրը ղեկավարվում էր Ռեակտիվ շարժման լաբորատորիայի կողմից, իսկ կայանը կառուղցվել էր Հյուզ էյրքրաֆք ընկերության կողմից։
Կայանի կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կայանը բաղկացած էր շարժիչային (հետագծի ուղղման 3 հեղուկահրթիռային շարժիչներ և պինդ վառելիքով աշխատող արգելակման շարժիչ) և էներգետիկ, (արևային և քիմիական մարտկոցներ) տեղակայանքներից, ռադիոտեխնիկական սարքավորումներից, կողմնորոշման և թռիչքի կառավարման համակարգից։
Կայանի վրա տեղակայված էր Լուսնի վրա վայրէջք կատարելուց հետո նկարահանումներ կատարելու հեռուստատեսային խցիկներ։
Կայանի առավելագույն տրամագիծը ըստ վայրէջքի բացված շասսիի հենարանների 4,27 մ էր, բարձրությունը (հավաքված շասսիի դեպքում) մոտ 3 մ, մեկնարկային զանգվածը՝ 995,2 կգ, վայրէջքից հետո՝ 292 կգ։
Թռիչք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սերվեյոր 1-ը արձակվել է 1966 թվականի մայիսի 30-ին Քանավերալ տիեզերակայանից, Ատլաս Կենտավր կրող հրթիռով։ Կայանը արձակվել է ուղիղ դեպի Լուսինը հետագծով, առանց միջանկյալ ուղեծրերի դուրս բերելը։ Կայանի վայրէջքի շարժիչները անջատվեցին մակերևույթից 3,4 մետր բարձրության վրա։ Դրանից հետո կայանը ազատ անկում կատարեց մակերևույթին և վայրեջք կատարեց հունիսի 2-ին Փոթրիկների օվկիանոսում, Ֆլամսթեդ խառնարանի հյուսիս արևելյան մասում։
Կայանի թռիչքի տևողություննը կազմոց 63 ժամ, 30 րոպե։ Սերվեյոր 1-ի մակնարկային զանգվածը կազմում էր 995,2 կգ, իսկ վայրէջքից հետո այն կազմել է (հանելով արգելակման վառելիքը, պինդ վառելիքով արգելակիչները և ռադիո-բարձրաչափը) մոտ 294,3 կգ։
Սերվեյոր 1-ը սկսել է փոխանցել տեսագրություններ սկսած վայրեջքից մինչև 1966 թվականի հուլիսի 14-ը, սակայն փոխանցումները դադարեցվել են լուսնային գիշերվա ընթացքում հունիսի 14-ից մինչև հուլիսի 7։ Քանի որ կայանը սնուցվում էր արևային մարտկոցներով, այն չուներ բավարար հոսաՆքի հզորությունը գիշերվա պայմաններում աշխատելու համար։
Կայանից տվյալների ստացումը շարունակվեց մինչև 1967 թվականի հունվարի 7-ը, մի քանի լուսնային գիշերվա ընդհատումներով։
Սերվեյոր 1-ի վայրէջքը հաղորդվում էր հեռուստատեսությամբ, և նրա առաջին առաքելության վայրէջքի հաջողությունը համարվում էր անակնկալ, հատկապես Ռեյնջեր կայանների բազմաթիվ անհաջողություններից հետո։ Ռեակտիվ շարժման լաբորատորիայի նախկին ղեկավար Ջասթին Ռեննիլսոնը նշել էր՝ «Մենք գնահատում էինք հաջողության հավանականությունը մոտ 10-ից 15 տոկոս»[4]։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կայանից կատարված լուսանկարներ՝
-
Սերվեյոր 1-ի ստվերը լուսնային մակերևույթին -
Մակերևույթի լուսանկար -
Մակերևույթի լուսանկար -
Անկանոն ձևի խառնարան վայրէջքի վայրում -
Սերվեյոր 1-ի մոտ 50 սմ չափերով բծավոր քար
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 NASA. «Surveyor 1». NASA. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ «Surveyor 1». NASA's Solar System Exploration website. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
- ↑ «Chandrayaan-2 landing: 40% lunar missions in last 60 years failed, finds Nasa report».
- ↑ Pyle, Rod (2016 թ․ հունիսի 2). «Fifty Years of Moon Dust: Surveyor 1 was a Pathfinder for Apollo». NASA. NASA. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 12-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Surveyor 1 digitized panorama with color photometric target, from Surveyor Digitization Project
- Surveyor 1: 50 Years Later ՅուԹյուբում
- Panoramas of the Surveyor 1 landing site, from The International Atlas of Lunar Exploration by Philip J. Stooke
- Surveyor Program Results (PDF) 1969
- Surveyor I – A Preliminary Report – June 1, 1966 (PDF)
- Surveyor I mission report. Part II – Scientific data and results – Sep 1966 (PDF)
- Details of Surveyor 1 launch, and also more on the Surveyor program
- Surveyor I images at Lunar and Planetary Institute
- Surveyor Site 1 Lunar Map at Lunar and Planetary Institute
- Surveyor Site 1 Lunar PhotoMap at Lunar and Planetary Institute
- Lunar Orbiter 1 photo 192, showing the northeastern part of Flamsteed P crater, where Surveyor 1 landed
