Jump to content

Ռիտայի դաստիարակությունը (ֆիլմ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռիտայի դաստիարակությունը (ֆիլմ)
կինոնկար Խմբագրել Wikidata
Հիման վրաEducating Rita Խմբագրել Wikidata
Ժանրհումորային դրամա, կինոկատակերգություն, դրամա Խմբագրել Wikidata
Ծագման երկիրՄիացյալ Թագավորություն Խմբագրել Wikidata
Աշխատանքի բնօրինակ լեզունանգլերեն Խմբագրել Wikidata
Թողարկման ամսաթիվ1983, 4 Մայիսի 1984 Խմբագրել Wikidata
ՌեժիսորԼյուիս Գիլբերթ Խմբագրել Wikidata
Սցենարի հեղինակWilly Russell Խմբագրել Wikidata
ԴերերումՄայքլ Քեյն, Ջուլի Ուոլթերս, Մայքլ Ուիլյամս, Մորին Լիփման, Գոդֆրի Քուիգլի Խմբագրել Wikidata
ԿոմպոզիտորDavid Hentschel Խմբագրել Wikidata
ՊրոդյուսերԼյուիս Գիլբերթ Խմբագրել Wikidata
Բաշխիչ ընկերությունColumbia Pictures, Նեթֆլիքս Խմբագրել Wikidata
ՏեսարանԼիվերպուլ Խմբագրել Wikidata
Տևողություն110±0 րոպե Խմբագրել Wikidata
Գույնգունավոր Խմբագրել Wikidata
Review score80%, 7.1/10, 54/100 Խմբագրել Wikidata
ՊարգևներԱՄՆ Կինոքննադատների ազգային խորհուրդ. Ֆիլմերի տասնյակը Խմբագրել Wikidata
ԱռաջադրումՕսկար լավագույն դերասանի համար, Օսկար լավագույն դերասանուհու համար, Օսկար մրցանակ լավագույն ադապտացված սցենարի համար Խմբագրել Wikidata
Ստեղծագործության տարածումvideo on demand Խմբագրել Wikidata
CNC film rating (France)առանց տարիքային սահմանափակման Խմբագրել Wikidata
FSK film ratingFSK 12 Խմբագրել Wikidata
Assess­mentԲեքդելի թեստ Խմբագրել Wikidata
Medie­rå­det ratingSuitable for a general audience Խմբագրել Wikidata
IMDb iden­ti­fiertt0085478 Խմբագրել Wikidata

«Ռիտայի դաստիարակությունը» (անգլ.՝ Educating Rita), 1983 թվականին նկարահանված բրիտանական կատակերգական, դրամատիկական ֆիլմ։ «Ռիտայի դաստիարակությունը» ֆիլմի ռեժիսորն է Լյուիս Գիլբերտը։ Ֆիլմը նկարահանվել է Ուիլի Ռասելի սցենարով և հիմնված է իր իսկ 1980 թվականի պիեսի վրա։ Ֆիլմում նկարահանվել են Մայքլ Քեյնը, Ջուլի Ուոլթերսը, Մայքլ Ուիլյամսը և Մորին Լիպմանը։ Ֆիլմը արժանացել է բազմաթիվ գլխավոր մրցանակների՝ լավագույն տղամարդու և կնոջ դերի համար և առաջադրվել է երեք օսկարի։ Քեյնը և Ուոլթերսը, լավագույն տղամարդու և լավագույն կնոջ դերերի համար, ստացել են Ոսկե գլոբուս մրցանակներ։ Բրիտանական կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտը «Ռիտայի դաստիարակությունը» ֆիլմն անվանել է 20-րդ դարի 84-րդ մեծագույն բրիտանական ֆիլմը[1]։

Սյուզանը (որի անունն ի սկզբանե եղել է Ռիտա), 26-ամյա բանվոր դասակարգի վարսահարդար, դժգոհ է իր աշխատանքի և սոցիալական կյանքի առօրյայից։ Սյուզանը չի ցանկանում երեխա ունենալ՝ վախենալով, որ դա իրեն կապելու է նույն միապաղաղ կյանքի առօրյայի հետ։ Սյուզանը ցանկանում է դուրս գալ ինչ-որ տեղ՝ առանց հստակ իմանալու, թե ուր։ Սյուզանը, գրանցվելով և մասնակցելով համալսարանական գրականության բաց դասընթացներին, ձգտում է ինքնակատարելագործման։

Սյուզանի ուսուցիչ՝ Բաց համալսարանի դասախոս Ֆրենկ Բրայանտը, վաղուց բացահայտ կախվածություն ունի ալկոհոլից և ինքն իրեն անվանում է «սարսափելի ուսուցիչ»։ Բրայանտի կիրքը գրականության հանդեպ վերածնվեց Ռիտայի շնորհիվ, որի տեխնիկական կարողությունները սահմանափակ են այս ոլորտում կրթության բացակայության պատճառով։ Ռիտայի ոգևորությունը Ֆրենկը թարմացնող է համարում։ Սկզբում Ֆրենկը կասկածում էր Ռիտայի՝ ուսանողական մշակույթին հարմարվելու ունակությանը, բայց տպավորված էր նրա էներգիայով և լրջությամբ և ստիպված էր վերանայել իր տեսակետներն ու կյանքի դիրքը; Սյուզանը կարծում է, որ Ֆրենկի խնամակալությունը դռներ է բացում բոհեմական ապրելակերպի համար և վստահություն է ձեռք բերում։

Դառնությունն ու ցինիզմը վերադառնում են Ֆրենկին, երբ նա նկատում է, որ Սյուզանը սկսում է ընդունել համալսարանական մշակույթի պահանջները, որոնք նա արհամարհում է։ Սյուզանը հիասթափվում է ինքնասպանության փորձ կատարած ընկերուհուց և գիտակցում է, որ իր նոր սոցիալական խորշը լի է նույն անազնվությամբ և մակերեսայնությամբ, որից նա նախկինում փորձում էր փախչել։ Ֆիլմն ավարտվում է նրանով, որ Ֆրենկը, շաբաթ օրը Ռիտային Ավստրալիա ուղարկվելով, ողջունում է փոփոխության հնարավորությունները։

  • Մայքլ Քեյն՝ դոկտոր Ֆրենկ Բրայանտի դերում,
  • Ջուլի Ուոլթերս՝ Սյուզան Ռիտա Ուայթի դերում,
  • Մայքլ Ուիլյամս՝ Բրայանի դերում,
  • Դիրբհլա Մոլլոյ՝ Էլեյնի դերում,
  • Ջանան Քրոուլին՝ Ջուլիայի դերում, Ֆրենկի ընկերուհին է,
  • Մալքոլմ Դուգլասը՝ Դենի Ուայթի դերում, Ռիտայի ամուսինը,
  • Գոդֆրի Քվիգլի՝ Ռիտայի հոր դերում,
  • Պատրիսիա Ջեֆարեսը ՝ Ռիտայի մոր դերում,
  • Մեյվ Ջերմեյնը՝ որպես Սանդրա, Ռիտայի քույր,
  • Մորին Լիպման՝ Ռիտայի սենյակակից Թրիշի դերում,
  • Ջերի Սալիվանը որպես անվտանգության սպա,
  • Փեթ Դեյլին որպես գանձապահ,
  • Քիմ Ֆորչունը՝ Քոլինզի դերում,
  • * Ֆիլիպ Հերդ Վուդը՝ վագրի դերում,
  • Հիլարի Ռեյնոլդսը՝ Լեսլիի դերում,
  • Ջեք Ուոլշը՝ որպես Փրայս,
  • Քրիստոֆեր Կասոն՝ պրոֆեսորի դերում,
  • Գաբրիել Ռեյդի՝ Բարբարայի դերում,
  • Դե Նիլոնը՝ դիտորդի դերում,
  • Մարի Կոնմի՝ վարսավիրանոցի հաճախորդի դերում,
  • Օլիվեր Մագուայրը որպես ուսուցիչ,
  • Ալան Սթենֆորդ՝ որպես Բիստրո մենեջեր։

Արտադրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լյուիս Գիլբերտն ասում է, որ ֆիլմի համար ֆինանսավորումը դժվար էր հավաքել։ Կոլումբիան ցանկանում էր, որ ես, Ռիտայի դերի համար, հրավիրեմ Դոլի Պարթոնին[2]։ Ջուլի Ուոլթերսն իր դեբյուտային լիամետրաժ ֆիլմում կրկնել է իր դերը թատերական գործունեության մեջ։

Ֆիլմի գործողությունները տեղի են ունենում անգլիական անանուն համալսարանում և նավահանգստային քաղաքում։ Բանվոր դասակարգի հերոսների մեծ մասը խոսում է շոտլանդական առոգանությամբ։ Այնուամենայնիվ, ֆիլմն ամբողջությամբ նկարահանվել է Դուբլինում և նրա շրջակայքում, որտեղ փոքր ճշգրտումներ են կատարվել ՝ տպավորություն ստեղծելու համար, որ քաղաքը գտնվում է Մեծ Բրիտանիայում։ Օրինակ՝ մի քանի փողոցային տեսարաններում հայտնվում են բրիտանական կարմիր հեռախոսային տաղավարներ։ Դուբլինի Երրորդության քոլեջը օգտագործվում է որպես համալսարանի ուսումնական հաստատություն, իսկ Բելֆիլդի Դուբլինի համալսարանական քոլեջը օգտագործվում է Ռիտայի ամառային դպրոցի համար։ Այն տարածքները, որոնք Բրայանտը օգտագործում էր որպես իր աշխատասենյակ և ուսումնական սենյակ, պատկանում էին համապատասխանաբար քոլեջի ընկերությանը և համալսարանի փիլիսոփայական ընկերությանը.և չնայած շենքը զգալիորեն թարմացվել էր, բեմադրիչները որոշեցին թողնել Դուգլաս Հայդի և Իսահակ Բաթի դիմանկարները, ինչպես նաև հանձնաժողովի անդամների լուսանկարները և Ջոն Պենտլենդ Մահաֆիի կիսանդրին։ Դուբլինի 2-րդ Հոգան պողոտայի թիվ 8 տունը, ֆիլմում օգտագործվել է Ռիտայի տան տակ, իսկ Բոլսբրիջի Բուրլինգթոն ճանապարհի տունը ֆիլմում օգտագործվել է Բրայանտի տան տակ։ Այն տեսարանը, երբ Ռիտան հանդիպում է իր նախկին Դենիին և նրա նոր կնոջը, նկարահանվել է Ռինգսենդի թաղամասում։ Ֆրանսիայում տեսարանը նկարահանվել է Կիլդեր կոմսության Մեյնուտ քաղաքում, օգտագործվել են նաև Պիեր երկաթուղային կայարանը և Դուբլինի օդանավակայանը։ Փաբի տեսարանը նկարահանվել է Դուբլինի Դամ դատարանում գտնվող «եղնիկի գլուխը» ֆիլմում։ Այնուամենայնիվ, փաբը, որտեղ Ռիտան մտնում է,Դամի պանդոկն է։ Նկարահանումները տեղի են ունեցել նաև Սթոունբեթերում, իսկ հարսանիքի տեսարանի համար օգտագործվել է Օգրիմ փողոցի եկեղեցին։ Սթենհոփ փողոցի դպրոցը օգտագործվել է որպես արտադրական բազա[3]։

Ֆիլմի պրեմիերան տեղի ունեցավ Լոնդոնի Լեսթեր հրապարակի թատրոնում 1983 թվականի մայիսի 3-ին, որին ներկա էր Էդինբուրգի դուքս արքայազն Ֆիլիպը, ով ներկա էր որպես ազգային խաղահրապարակների ասոցիացիայի նախագահ[4]։ Ֆիլմի պրեմիերան տեղի ունեցավ հաջորդ օրը Լոնդոնի Հայմարկետ քաղաքում գտնվող կինոթատրոններում[5]։ Լոնդոնի կինովարձույթում ֆիլմը զբաղեցրել է երրորդ տեղը՝ զիջելով «Թութսիի ընտրությանը» և «Սոֆիին»[6]։

Ընդունելություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քննադատական պատասխան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բազմազանություն ամսագիրը 1982 թվականի դեկտեմբերին գովաբանեց Ռիտա Ուոլթերսի մեկնաբանությունը որպես« խելացի, աշխարհիկ, բարի և ողջախոհ»։ Ռիտան, - ասվում է գրախոսության մեջ, - ճիշտ հակառակն է հումորի զգացումից զուրկ, ձանձրալի և լճացած ակադեմիական աշխարհին, որի մեջ նա այդքան ձգտում է թափանցել։ Ջուլի Ուոլթերսը կատակերգության և պաթոսի ճիշտ խառնուրդ է բերում նրան[7]։

Բրիտանական Կայսրության ամսագրի համար ֆիլմը գրախոսող Յան Նաթանը այն անվանել է «Գոհար» և նրան հինգ հնարավոր աստղերից չորս աստղ է տվել։ Նա նկարագրում է Ռիտա Ուոլթերսի հոյակապ հարուստ մեկնաբանությունը "շև բնութագրում է նրա արձագանքը անգլիական գրականության ավանդույթներին, քանի որ այն կրում է իսկական ինտելեկտի ցնցող փայլը, որը ոչնչացնում է անհոգ հավակնոտությունը։ Ուոլթերսի և Քեյնի մասին Նաթանն այսպես է ասում. -Նրանք սիրո պատմության մեջ գեղեցիկ տարօրինակ զույգ են կազմում։ Այս գրախոսը նկարագրում է ռեժիսորի աշխատանքը որպես արդյունավետ և, ի վերջո, լավատեսական։ Ֆիլմի մասին նշում է, որ դրամատուրգի զայրացած ուղերձը, որ մարդիկ ընկնում են իրենց շրջապատի ծուղակը, այլ ոչ թե իրենց կարողությունները, մեղմվում է Ֆրենկի և Ռիտայի վերջնական բաժանման քաղցրությամբ։ Ֆիլմի Նաթանի դատավճիռը մեկն է, վնասակար, փայլուն հատկություններից, որոնք թեև խորը չեն թափանցում, այնուամենայնիվ թարմացնում են[8]։

Նյու Յորք Թայմզ խմբագրությունից Ջանեթ Մասլինը ֆիլմն անվանել է ինտելեկտուալ հավակնոտության և գեղեցիկ ակնհայտ հումորի ծիծաղելի խառնուրդ և գրականության կատարյալ ներկայացում յուրաքանչյուրի համար, ով չէր համարձակվում երազել իրականում գրքեր կարդալու մասին։ Ջանեթ Մասլինը գրել է, որ ըստ էության երկու կերպարներից բաղկացած պիեսը բացահայտվել է այն աստիճանի, որ այն ներառում է բազմաթիվ հարմարեցումներ և երկրորդական կերպարներ, բայց դա երբեք իրատեսական չի լինի[9]։

կինոքննադատ Ռոջեր Էբերտը ֆիլմին չորս աստղ է տվել՝ ֆիլմը անվանելով հարաբերությունների բանաձևի հարկադիր երթ։ Նա ասաց, որ Ռասելի ադապտացիան ավելացրեց սիրուհիներին, գործընկերներին, ամուսիններին, ամուսնու հարազատներին, ուսանողներին և դասախոսական հանձնաժողովին։ Այդ ամենը ավելորդ է, - ասաց դրամատուրգ-սցենարիստը, սկսելով իդեալիստական, արհամարհական գաղափարով, այնուհետև ցինիկորեն փորձելով ընդլայնել ֆիլմի գրավչությունը[10]։

Լուսավոր Ռիտայի վարկանիշը 82% է[11]։

Հետահայաց գնահատականներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1999 թվականին ֆիլմը ընդգրկվել է բրիտանական լավագույն 100 ֆիլմերի շարքում։

2007 թվականին «Դետեկտիվը » գովազդելիս Քեյնը ««Ռիտայի դաստիարակությունը»» ֆիլմն անվանեց վերջին լավ գործը, որը նա նկարահանել էր նախքան մտավոր գործունեությունից հեռանալը[12]։

Տնային մեդիա սարքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլմը թողարկվել է Մեծ Բրիտանիայում և ԱՄՆ-ում։ ԻՏՎ ստուդիան, որպես 25-ամյա հոբելյանական հրատարակություն, 2008 թվականին Մեծ Բրիտանիայում թողարկել է Բլու-Ռեյ ֆիլմը, թողարկման քսանհինգ ամյակը նշելու համար։ Այս հրատարակությունը դադարեցվեց, բայց 2018-ի մայիսին ԻՏՎ ստուդիան կրկին թողարկեց Բլու-Ռեյ ֆիլմը ֆիլմը։

Առաջարկվող վերափոխում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2002 թվականի նոյեմբերին 82-ամյա ռեժիսոր Լյուիս Գիլբերտը հրապարակեց իր ֆիլմի ստեղծման պլանները՝ սևամորթ դերասանական կազմով, որում կարող էին ընդգրկվել Հոլլի Բերին և Դենզել Վաշինգտոնը, իսկ հիմնական ֆիլմի նկարահանումները պետք է սկսվեին 2003 թվականին[13]։ Լյուիս Գիլբերտի նախագիծը չկայացավ, և Գիլբերտի վերջին ֆիլմը «Գնալուց առաջ»ն էր (2003)։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. British Film Institute - Top 100 British Films (1999). Retrieved 27 October 2017
  2. «Of human Bondage». The Guardian. 2000 թ․ մարտի 9.
  3. «Educating Rita film locations». Reelstreets.com. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  4. «Court circular». The Times. 1983 թ․ մայիսի 4. էջ 16.
  5. «Educating Rita (advertisement)». The Times. 1983 թ․ մայիսի 4. էջ 3.
  6. «Top films». The Times. 1983 թ․ մայիսի 13. էջ 28.
  7. «Educating Rita (UK)». Variety. 1982 թ․ դեկտեմբերի 31. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 19-ին.
  8. Nathan, Ian (2000 թ․ հունվարի 1). «Educating Rita». Empire. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 2-ին.
  9. Maslin, Janet (1983 թ․ սեպտեմբերի 21). «Educating Rita (1983)». The New York Times. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  10. Ebert, Roger (1983 թ․ հոկտեմբերի 28). «Educating Rita». Chicago Sun-Times. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 21-ին.
  11. «Educating Rita». Rotten Tomatoes.
  12. «Sleuth – Sir Michael Caine interview». IndieLondon.co.uk. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  13. «In brief: Black cast for Educating Rita remake». The Guardian. 2002 թ․ նոյեմբերի 15. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 7-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]