Պլաստուններ
Պլաստուններ (ռուս.՝ «пласт» пластоваться՝ «սողալ» բառից[1]), Կուբանի բանակում՝ նախկինում Սևծովյան զորքերում, հատուկ հետևակային կազակ[2]՝ հատուկներ, որոնք Կուբանում պահակային և հետախուզական ծառայություն էին իրականացնում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
19-րդ դարում Ռուսական բանակում հետախույզներ էին հավաքագրվում աղքատ կազակներից, ովքեր ձի ձեռք բերելու միջոցներ չունեին։ Ըստ 1842 թվականի բանակային հաստիքների՝ Սևծովյան զորքերի հետևակային և հեծելազորային ստորաբաժանումներին զուգահեռ ստեղծվել են պլաստունների խմբեր։ Սևծովյան սահմանային գծի հետախույզները զինված էին կարճափող հրացաններով, որոնց որպես սվին խոշոր դաշույններ (ռուս.՝ тесак) էին ամրացնում։ Ծառայությունից դուրս կազակ-պլաստունները կրել են չերքեզական հագուստ։
«Ռուսկի վեստնիկ» (ռուս.՝ Русский вестник) ամսագրի 1867 թվականի համարում ռուս նշանավոր զորավար Ռոստիսլավ Ֆադեևը խորհուրդ է տվել հետախույզների ընտրյալ հրաձգային գումարտակներ ստեղծել պրոֆեսիոնալ որսորդներից՝ պնդելով, որ սովորական նորակոչիկներին կարելի է սովորեցնել ճշգրիտ կրակել, բայց նրանց չի կարելի անաղմուկ շարժվել, աննկատ մնալ և որսորդի հնարամտություն սովորեցնել։ Չի կարելի մեկ անգամ անցած ուղին հիշելու, գետը լողալով անցնելու, երեք օր անշարժ զոհին հետևելու, այնուհետև նույնքան հանկարծակի այն չեզոքացնելու կարողություն և այլ հմտություններ սովորեցնել։ Որսորդը տիրապետում է այս ամենին և դրանք հետախույզի խառնվածքն են[3]։
Պլաստունները որպես կազակական զորքերի առանձին ստորաբաժանումներ ակտիվ մասնակցություն են ունեցել Ռուսական կայսրության կովկասյան պատերազմներին, Ղրիմի պատերազմում Սևաստոպոլի պաշտպանությանը, 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմին[1], ռուս-ճապոնական և Առաջին համաշխարհային պատերազմում։.
Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ, ավանդույթի համաձայն «պլաստուն» անվանումն են կրել կազակական որոշ գումարտակներ, գնդեր և 9-րդ Պլաստունյան հրաձգային դիվիզիան։
Ըստ պատմական գրող Անդրեյ Սերբայի պլաստունների մասին պատմվածքի նկարահանվել է «Ոչ պաշտոնական հանձնարարություն» ֆիլմը, որի գործողությունները տեղի են ունենում Չեխոսլովակիայում 1945 թվականի հունիսին[4]։
Կուբանի Պլաստունովսկայա գյուղն իր անունը ստացել է Սեչի համանուն բնակավայրից։ Սոչիի Պլաստունկա գյուղը կոչվել է առաջին վերաբնակիչներ-պլաստունների անունով[5]։
Հետաքրքիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խորհրդային և որոշ հետխորհրդային երկրների բանակներում պլաստուններից մնացել է փորսողանց տեղաշարժվելը «պլաստունավարի» (ռուս.՝ по-пластунски) կոչելը[6]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 «Пластуны». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) (ռուս.) - ↑ Пластуны // Военная энциклопедия / Грачёв, Павел Сергеевич. — Москва: Военное издательство, 2002. — Т. 6. — С. 404. (ռուս.)
- ↑ Фадеев, Ростислав Андреевич Вооруженныя Силы Россіи // Русский вестник (журнал, 1856—1906) : Журнал. — М.: В. тип. Т. Волкова, 1867, мартъ. — Т. 68. — № 3—4. — С. 205. (ռուս.)
- ↑ «Nesluzhebnoe zadanie». 2004 թ․ մայիսի 6. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 24-ին.
- ↑ «Пластунка (Пластунское) село, Мутыхуасуа, «Первые ворота»». edemkavkaza.ru. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 24-ին.
- ↑ «Как появилось выражение "ползти по-пластунски"». Российская газета (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 26-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Пластуны». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Советская Военная Энциклопедия. — Москва: Воениздат, 1977. — Т. 4. — С. 656.
- Петрашин И. М. Пластуны Кубани. — Краснодар, 1977
- Петрашин И. М. Боевой путь Краснодарской пластунской дивизии. — Краснодар, 1973
- Краснодарская пластунская : Боевой путь в годы Гражданской и Великой Отечественной войны. Сборник. Сост. Л. В. Тимофеева, М. Н. Тарасенко. Рецензенты: генерал-майор Дорофеев, Александр Анатольевич, полковник Г. В. Захаров — Краснодар: Кн. изд-во, 1990.- 400 с. ISBN 5-7561-0547-6
- Краснодарская Краснознамённая: 90 лет ратного пути (9-я мсд, 131 омсбр, 7-я военная база) / под общ.ред. Л. С. Рудяка, консультант: генерал-майор Дорофеев, Александр Анатольевич. — Майкоп: ООО «Качество», 2009. −419 с. ISBN 978-5-9703-0221-7.
- Толстой Н. Н. Пластун. Повесть. Тула. Приокское книжное издательство. 1987
- Шевченко И. Н., Калиновский П. Н. Девятая пластунская. М., 1970.
- Тарасенко М. Н. О героическом пути Краснодарской Краснознамённой пластунской дивизии. Краснодар, 1983.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Бартош, А. А.; Пеньковский Е. А. (2005 թ․ օգոստոսի 12). ««Казачий спецназ – пластуны»» (ռուսերեն). Независимое военное обозрение. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - Пластуны Кубани.
- Шпаковский А. Записки старого казака. Пластуны на Лабинской линии. — СПб.: Православное издательство Сатисъ, 2018. — 282 с. — ISBN 978-5-7868-0111-9.
|
