Չու Շիջիան
| Սեռ | արական  | |
|---|---|---|
| Քաղաքացիություն | Չինաստանի Հանրապետություն, Չինաստան | |
| Ազգանուն | Chu | |
| Ծննդյան օր | 1 փետրվարի 1928 | |
| Ծննդավայր | Yuxi | |
| Մահվան օր | 5 Մարտի 2019 | |
| Մահվան վայր | Yuxi | |
| Մահվան հանգամանք | բնական մահով | |
| Մահվան պատճառ | շաքարային դիաբետ | |
| Տիրապետում է | չինարեն | |
| Մեղավոր է ճանաչվել | կաշառակերություն | |
| Մասնագիտություն | ձեռնարկատեր | |
| Գործունեության հմտություններ | գյուղատնտեսություն | |
| Գործատու | Hongta Group | |
| Կուսակցություն | Չինաստանի կոմունիստական կուսակցություն | |
Չու Շիջիան
| |
|---|---|
Չու Շիջիան ( Chinese 褚时健, 1927 թվականի դեկտեմբերի 24 - 2019 թվականի մարտի 5), չինացի գործարար և ձեռնարկատեր, ով հայտնի էր որպես «ծխախոտի արքա» և «նարնջի արքա»։ Նա գրեթե սնանկացած Yuxi Cigarette Factory-ն վերածեց Չինաստանի ամենաշահութաբեր պետական ընկերություններից մեկը և դրա «Hongtashan» ծխախոտը կատարելագործեց՝ դարձնելով երկրի ամենաթանկ ապրանքանիշերից մեկը։ Իր գործունեության գագաթնակետին ընկերությունն ապահովում էր Յուննանի նահանգային կառավարության ընդհանուր եկամուտների 60%-ը[1]։
Չուն իր պաշտոնեական ցածր աշխատավարձը լրացրել է կաշառք վերցնելով։ Նա 1996 թվականին ձերբակալվել է կոռուպցիայի համար, 1999 թվականին էլ դատապարտվել ցմահ ազատազրկման։ 2002 թվականին առողջական պատճառներով պայմանական վաղաժամկետ ազատվելուց հետո նա 75 տարեկան հասակում հիմնել է իր երկրորդ ընկերությունը՝ «Chu Orange» ապրանքանիշով նարնջի պլանտացիան, որը դարձել է ազգային հանրահայտ ապրանքանիշ՝ Չուին տալով նոր մականուն՝ «նարնջի արքա»։ Նրա ձեռքբերումներն ու անկոտրում ոգին նրան դարձրել են «Չինաստանի ամենանշանավոր ձեռնարկատերերից մեկը»[1]։
Կյանքի վաղ շրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չուն ծնվել է 1927 թվականի դեկտեմբերի 24-ին[2] Չինաստանի Հանրապետության Յունան նահանգի Յուքսի քաղաքում[3]։ Երիտասարդության տարիներին մասնակցել է Չինաստանի կոմունիստական հեղափոխությանը, սակայն հետագայում՝ հակաաջ քարոզարշավի ժամանակ դատապարտվել է որպես «աջ» շարժման կողմնակից և քաղաքականապես չի վերականգնվել մինչև մշակութային հեղափոխության ավարտը[4]։ Իր կարիերայի սկզբում նա ղեկավարել է շաքարեղեգի գործարան[5]։
Կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Yuxi Tobacco[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1979 թվականի հոկտեմբերին Չուն նշանակվեց Յուքսի ծխախոտի գործարանի ղեկավար (հետագայում հայտնի դարձավ որպես Յուքսի Տոբակո ընկերություն և Հոնգտա Գրուպ)։ Yuxi-ն գրեթե սնանկացած պետական գործարան էր, որը արտադրում էր Hongtashan (Red Pagoda Hill) ապրանքանիշի ծխախոտներ[3][6] և որի տարեկան եկամուտը ամերիկյան 1 միլիոն դոլարից պակաս էր[7]։
Չուն հասկացավ, որ երբ Չինաստանի տնտեսությունը սկսում է աճել, ավելի շատ մարդիկ կարող են իրենց թույլ տալ ծխախոտ գնել, և նա սկսեց գովազդել Hongtashan ապրանքանիշը ամբողջ երկրում։ Ապրանքանիշը հայտնի դարձավ, և պահանջարկը արագ աճեց։ Չուն կարողացավ ծխախոտը վաճառել 1,5-ից 2 դոլար գնով՝ մեկ տուփի համար, թեև պաշտոնական գինը սահմանվել էր 1 դոլար[7]։ Չհաշվարկված շահույթը նա ծախսեց գերժամանակակից սարքավորումներ գնելու և իր աշխատակիցների համար նոր գրասենյակներ ու բնակարաններ կառուցելու վրա[7]։
Մինչև 1995 թվականը ընկերությունը տարեկան արտադրում էր ավելի քան 100 միլիարդ սիգարետ, բայց դեռևս չէր կարողանում բավարարել պահանջարկը նույնիսկ պաշտոնականից ավելի բարձր գներով։ Մեծածախ վաճառողները պատրաստ էին կաշառք տալ Չուին և նրա ընտանիքի անդամներին, որպեսզի ապահովեն Հոնգտաշանի մատակարարումները[7]։ Ու թեև Yuxi Tobacco-ն նրա 16 տարվա պաշտոնավարման ընթացքում ստեղծեց ավելի քան 99 միլիարդ յուան շահույթ և հարկեր կառավարության համար[6], Չուի պաշտոնական ամսական աշխատավարձը 250 ԱՄՆ դոլարից պակաս էր[7]։ Նա և իր ընտանիքի անդամները չկարողացան դիմադրել կաշառք վերցնելու միջոցով իրենց եկամուտներն ավելացնելու գայթակղությանը։ 1995 թվականի փետրվարին մի տեղեկացնող անձնավորություն ապօրինի վճարումների ապացույցներ է ուղարկել կառավարությանը[6]։ Չուի կինը՝ Մա Ջինգֆենը (马静芬) և նրանց դուստրը՝ Չու Յինգկունը (褚映群) ձերբակալվել են, և Յինգկունն ինքնասպան է եղել բանտում[7]։
Չուն 1996 թվականին ձերբակալվել է, 1999 թվականին[1] էլ դատապարտվել է 1,74 միլիոն ԱՄՆ դոլար հափշտակելու և ավելի քան ընկերության հաշիվներին պետական գանձարանից 145 միլիոն դոլար փոխանցելու համար[6][7]։ Ընդ որում՝ դատապարտվեց ցմահ բանտարկության, թեև շատերը դա համարեցին անարդար, և շատերը Յուքսիում շարունակեցին նրան համարել ժողովրդական հերոս[6][7]։ Հետագայում նրա պատժաչափը մի քանի անգամ կրճատվեց և պաշտոնապես ավարտվեց 2011 թվականին[1]
Չու Նարինջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չուն շաքարախտով հիվանդացավ բանտում և առողջական պատճառներով 2002 թվականին պայմանական վաղաժամկետ ազատ արձակվեց։ Արդեն 74 տարեկանում նա որոշեց հիմնել իր երկրորդ ընկերությունը՝ նարնջի ֆերմա[6]։
2003 թվականի հունիսին վարձակալեց 134 hectares (330 acres) հող Սինփին կոմսությունում և վարձեց 300 աշխատակիցների[6][8]։ Նա կիրառում էր կառավարման նույն մեթոդները, ինչ Yuxi Tobacco-ում, ինչպիսիք են որակի շեշտադրումը քանակի նկատմամբ և աշխատողների եկամուտը ընկերության շահույթի հետ կապելը։ Քանի որ ընկերությունը աճում, զարգանում էր, նրա աշխատակիցները կարողացան մի քանի անգամ ավել վաստակել տեղական միջին աշխատավարձից[5]։ Նա օգտագործում էր ինտերնետը՝ իր «Chu Orange»-ը ազգային շուկա հանելու համար[8] և գրավեց ավելի հարուստ հաճախորդներին, ովքեր պատրաստ էին ավելի բարձր գներ վճարել պրեմիում ապրանքանիշի համար, որն ընկալվում էր որպես սննդարար և անվտանգ։ Ընկերությունը մեծ հաջողություն ունեցավ՝ մինչև 2013 թվականը տարեկան վաճառելով 10000 տոննա նարինջ[5] Չուն նաև Աիլաո լեռներում գտնվող իր նարնջի պլանտացիան վերածեց էկոտուրիզմի հանգստավայրի[8]։ Չուն, ով արդեն հայտնի է որպես Չինաստանի «ծխախոտի արքա», ստացավ մեկ այլ տիտղոս՝ «նարնջի արքա»[5][9]։
2018 թվականի հունվարի 17-ին՝ իր 90-ամյակի օրը, Չուն իր որդուն՝ Չու Յիբինին (褚一斌 նշանակեց Chu's Fruit Company Limited-ի գլխավոր գործադիր տնօրեն, իսկ ինքը պահպանեց նախագահի տիտղոսը[2]։
Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2019 թվականի մարտի 5-ին Չուն մահացավ շաքարախտի[10] բարդություններից Յուսիի ժողովրդական հիվանդանոցում[2]։ Նա 91 տարեկան էր[3]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Tang, Frank (2019 թ․ մարտի 6). «'An extraordinary man': China's tobacco king Chu Shijian dies aged 91». South China Morning Post. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 10-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Yao Xiaolan 姚晓岚 (2019 թ․ մարտի 5). «褚橙创始人褚时健去世：享年91岁，曾被称为中国烟草大王». Thepaper.cn. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 6-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «China's 'tobacco king', Chu Shijian, dies aged 91». China Daily. 2019 թ․ մարտի 6. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 6-ին.(subscription required)
- ↑ Wu Guixia 吴桂霞 (2012 թ․ դեկտեմբերի 5). «褚时健84岁再成亿万富翁 唯一女儿1996年狱中自杀». Phoenix News. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 7-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 O'Neill, Mark (2014 թ․ հունվարի 16). «From tobacco king to emperor of oranges». EJ Insight. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 6-ին.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 O'Neill, Mark (2010 թ․ հունիսի 3). «How tobacco king turned to oranges». South China Morning Post. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 6-ին.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 Faison, Seth (1998 թ․ մարտի 6). «China's Paragon of Corruption; Meet Mr. Chu, a Hero to Some, an Embezzler to Others». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 6-ին.(subscription required)
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Ye, Qiongwei; Ma, Baojun (2017). Internet+ and Electronic Business in China: Innovation and Applications. Emerald Publishing Limited. էջեր 143–4. ISBN 978-1-78743-115-7.
- ↑ «Chinese 'orange king' dies at the age of 91». China.org.cn. 2019 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 6-ին.
- ↑ «"中国烟草大王"褚时健病逝». Radio Free Asia (Chinese (China)). 2019 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 6-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չու Շիջիան» հոդվածին։ |
