Չինաստանի նահանգներ
Նահանգները (չինարեն՝ 省, Shěng) Չինաստանի (ՉԺՀ) գավառի մակարդակի բաժանմունքների ամենաբազմաթիվ տեսակներն են։ Ներկայումս կան 22 նահանգներ, որոնք կառավարվում են ՉԺՀ-ի կողմից և մեկ չկառավարվող նահանգ, որը Թայվան նահանգն է, որը ներկայումս կառավարվում է Թայվանի կողմից։
Չինաստանի նահանգների տեղական ինքնակառավարման մարմինները բաղկացած են գավառական ժողովրդական կառավարությունից, որը գլխավորում է նահանգապետը, որը հանդես է գալիս որպես գործադիր, գավառական ժողովրդական կոնգրեից՝ օրենսդիր լիազորություններով, և Չինաստանի կոմունիստական կուսակցության զուգահեռ նահանգային մասնաճյուղից, որն ընտրում է կուսակցության քարտուղարին և մարզային մշտական հանձնաժողովին։
Կառավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նահանգերը գավառների մակարդակով կառավարման ամենատարածված ձևն են։ Նահանգների օրենսդիր մարմինները գավառական ժողովրդական կոնգրեսներն են։ Գործադիր իշխանությունը գավառական ժողովրդական կառավարությունն է՝ նահանգապետի գլխավորությամբ։ Ժողովրդական կառավարությունը պատասխանատու է ինչպես Պետական խորհրդի, այնպես էլ Գավառային Ժողովրդական Կոնգրեսի առաջ։ ՉԺՀ-ի նահանգային մասնաճյուղը հինգ տարին մեկ ունի Գավառական կուսակցության համագումար և ընտրում է մշտական հանձնաժողով՝ իր լիազորություններն իրականացնելու համար, երբ նիստը չի լինում։ Գավառական կուսակցության քարտուղարը «դե ֆակտո» ամենակարևոր պաշտոնն է մարզում[1][2][3]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին գավառները ստեղծվել են Յուեն դինաստիայի ժամանակաշրջանում և այդ ժամանակից ի վեր մնացել են չինական կառավարման ամենակայուն ձևերից մեկը[4]։ Դրանք ստեղծվել են, որպեսզի օգնեն կայսերական արքունիքին կառավարել տեղական վարչաշրջանի կառավարությունները, որոնք չափազանց շատ էին և հեռու՝ ուղղակիորեն կառավարելու համար[5]։ Գավառների թիվը անշեղորեն աճեց հետագա դինաստիաների ժամանակ՝ հասնելով 28-ի Չինաստանի Հանրապետության ժամանակ 1912–1949 թվականներին[6]։ Պատերազմի ժամանակաշրջանում գավառները մեծապես կամ ամբողջությամբ դարձան ինքնավար և զգալի ազգային ազդեցություն ունեցան։ Նահանգների մակարդակով միավորները շատացան, իսկ վաղ Ժողովրդական Հանրապետության օրոք 50-ից ավելին էր[7]։
Քաղաքական սահմանները, մասամբ, սահմանվում են տնտեսական գործոնների ազդեցությանը հակակշռելու համար։ Օրինակ, Յանցզի դելտան բաժանված է Չժեցզյան, Ցզյանսու և Անհուի գավառների միջև։ Այս բաժանումը երաշխավորում է տնտեսական հզորության բաշխումը` թույլ չտալով, որ որևէ տարածաշրջան պոտենցիալ գերակշռի պետությանը[8]։
Նահանգների ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| GB/T 2260-2007[9] | ISO 3166-2:CN| | Նահանգ | Չինարեն Հանյու Փինյին |
Մայրաքաղաք | Բնակչություն (2020) |
Խտություն (per km2) |
Տարածք (km2) |
Հապավում |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| HE | CN-HE | Հեբեի | 河北省 Héběi Shěng |
Շըծիաճուան | 74,610,235 | 393.08 | 189,809 | 冀 Jì |
| SX | CN-SX | Շանսի | 山西省 Shānxī Shěng |
Թայյուեն | 34,915,616 | 222.80 | 156,713 | 晋 Jìn |
| LN | CN-LN | Լիաոնին | 辽宁省 Liáoníng Shěng |
Շենյան | 42,591,407 | 289.59 | 147,076 | 辽 Liáo |
| JL | CN-JL | Ծիլին | 吉林省 Jílín Shěng |
Չանչուն | 24,073,453 | 126.51 | 190,282 | 吉 Jí |
| HL | CN-HL | Հեիլոնծիան | 黑龙江省 Hēilóngjiāng Shěng |
Հարբին | 31,850,088 | 67.37 | 472,766 | 黑 Hēi |
| JS | CN-JS | Ծիանսու | 江苏省 Jiāngsū Shěng |
Նանծին | 84,748,016 | 847.91 | 99,949 | 苏 Sū |
| ZJ | CN-ZJ | Ճըծիան | zh|(Չինարեն) Zhèjiāng Shěng |
Հանճոու | 64,567,588 | 615.67 | 104,873 | 浙 Zhè |
| AH | CN-AH | Անհուի | 安徽省 Ānhuī Shěng |
Հեֆեի | 61,027,171 | 436.29 | 139,879 | 皖 Wǎn |
| FJ | CN-FJ | Ֆուծիեն | 福建省 Fújiàn Shěng |
Ֆուճոու | 41,540,086 | 335.66 | 123,756 | 闽 Mǐn |
| JX | CN-JX | Ծիանսի | 江西省 Jiāngxī Shěng |
Նանչան | 45,188,635 | 270.69 | 166,939 | 赣 Gàn |
| SD | CN-SD | Շանտոն | 山东省 Shāndōng Shěng |
Ծինան | 101,527,453 | 643.78 | 157,704 | 鲁 Lǔ |
| HA | CN-HA | Հընան | 河南省 Hénán Shěng |
Ճընճոու | 99,365,519 | 600.52 | 165,467 | 豫 Yù |
| HB | CN-HB | Հուբեի | 湖北省 Húběi Shěng |
Ուհան | 57,752,557 | 310.87 | 185,776 | 鄂 È |
| HN | CN-HN | Հունան | 湖南省 Húnán Shěng |
Չանշա | 66,444,864 | 313.65 | 211,842 | 湘 Xiāng |
| GD | CN-GD | Գուանտոն | 广东省 Guǎngdōng Shěng |
Գուանչժոու | 126,012,510 | 700.02 | 180,013 | 粤 Yuè |
| HI | CN-HI | Հայնան | 海南省 Hǎinán Shěng |
Հայկոու | 10,081,232 | 294.27 | 34,259 | 琼 Qióng |
| SC | CN-SC | Սիչուան | 四川省 Sìchuān Shěng |
Չենդու | 83,674,866 | 174.93 | 484,056 | 川(蜀) Chuān (Shǔ) |
| GZ | CN-GZ | Գուիճոու | 贵州省 Guìzhōu Shěng |
Գուիյան | 38,562,148 | 218.93 | 176,140 | 贵(黔) Guì (Qián) |
| YN | CN-YN | Յուննան | 云南省 Yúnnán Shěng |
Կունմին | 47,209,277 | 123.20 | 383,195 | 云(滇) Yún (Diān) |
| SN | CN-SN | Շանսի | 陕西省 Shǎnxī Shěng |
Սիան | 39,528,999 | 192.24 | 205,624 | 陕(秦) Shǎn (Qín) |
| GS | CN-GS | Գանսու | 甘肃省 Gānsù Shěng |
Լանճոու | 25,019,831 | 54.70 | 457,382 | 甘(陇) Gān (Lǒng) |
| QH | CN-QH | Ցինհայ | 青海省 Qīnghǎi Shěng |
Սինին | 5,923,957 | 8.58 | 690,355 | 青 Qīng |
| TW | CN-TW | Թայվան | 台湾省 Táiwān Shěng |
Թայպեյ | 23,162,123 | 650.97 | 36,161 | 台(臺) Tái |
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Goodman, 2015, էջ 96
- ↑ Saich, 2015, էջեր 157-158
- ↑ Chung, Lam, Chapter 2
- ↑ Guo, 2017, էջ 23
- ↑ Fitzgerald, 2002, էջ 16
- ↑ Goodman, 2015, էջեր 150,154
- ↑ Goodman, 2015, էջեր 153-154
- ↑ Fairbank, John; Goldman, Merle (2006). China: A New History. Harvard University Press. էջ 11. ISBN 0674116739.
- ↑ «GB/T 2260 codes for the provinces of China». Արխիվացված օրիգինալից 2004 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.