Jump to content

Չժոու արքայատոհմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Չժոու արքայատոհմ

Չինական վիշապը հանդիսանում էր Չժոու արքայատոհմի արքունական խորհրդանիշը

Չժոու թագավորության սահմանները
Պետական կարգ Միապետություն
Մայրաքաղաք Ըստ ժամանակաշրջանների՝
  • Ֆենհաո` մինչև մ․թ․ա․ 771 թվական
  • Լոյան` մինչև թագավորության անկում
Թագավորանիստ ոստան մայրաքաղաք
Պետության գլուխ արքա
Արքայատոհմ Չժոու արքայատոհմ
Լեզու չինարեն
Կրոն ավանդական կրոն
Դեպքեր և իրադարձություններ
Պատմական շրջան հին աշխարհ
Հասարակարգ ստրկատիրական հասարակարգ
Հիմնադրում մ․թ․ա․ 1046 թվական
  • Մուեի ճակատամարտ
Հզորության գագաթնակետ Գոնխեի ժամանակաշրջան
Անկում մ․թ․ա․ 249 թվական
Ժամանակագրական հաջորդականություն


Ներկայիս տարածքում Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան
 
Պատմության պորտալ

Չժոու արքայատոհմ (չինարեն՝ , գոյության ժամանակաշրջան․ հիմնադրումը՝ մ․թ․ա․ 1046 թվական, անկումը՝ մ․թ․ա․ 249 թվական), հին չինական դինաստիա, որի գերիշխանության ժամանակահատվածը հաջորդել է Շանին և նախորդել Ցինին[1]։ Չժոու արքայատոհմի իշխանության տարիները համընկնում են Հին Չինաստանի պատմության նույնանուն ժամանակահատվածի հետ, քանզի պատմագիտության մեջ ընդունված է այս երկրի հինաշխարհյան պատմությունը պարբերացնել ըստ երկիրը կառավարող արքայատոհմերի։

Չժոուն համարվում է Հին Չինաստանի ամենաերկար կառավարած արքայատոհմը։ Վերջինիս պատմությունը պայմանականորեն կարելի է բաժանել երեք մասերի՝ Արևմտյան Չժոու, Արևելյան Չժոու և Պայքարող թագավորությունների (Չժանգո) ժամանակաշրջան։ Երկպառակտչական պատերազմների և քոչվորական ցեղերի ասպատակությունների արդյունքում թուլացած Արևմտյան Չժոուն մասնատվում է մ․թ․ա․ 741 թվականին․ Արևմտյան Չժոուի թուլացմամբ, Չինաստանի մասնատմամբ և Արևելյան Չժոուի միավորիչ գործունեությամբ սկսվում է արքայատոհմի պատմության հաջորդ պարբերափուլը, որը հաճախ անվանում են «գարնան ու աշնան ժամանակաշրջան»։ Արևմտյան Չժոուի անկումից հետո միասնական թագավորությունը որպես այդպիսին վերանում է, իսկ Արևելյան Չժոուի պատմության վերջին տարիներին, որը հայտնի է «Պայքարող թագավորությունների ժամանակաշրջան» կամ Չժանգո անվանումով, թագավորական իշխանությունը կրում էր ձևական բնույթ։

Չժոուի դարաշրջանում, մ․թ․ա․ VI դարից, սկսվել է երկաթի տարածումը, որը զարկ է տվել արտադրողական ուժերին, բարելավել հողի մշակումը։ Դարաշրջանը նշանավորվել է նաև փիլիսոփայական մի շարք ուղղությունների (կոնֆուցիականություն, դաոսականություն, ֆացզյա ևն) ձևավորմամբ, գրականության, կերպարվեստի և երաժշտության զարգացմամբ։

Թագավորությունների անհաշտ պայքարը և չինական աշխարհի պառակտվածությունը շարունակվում է մինչև մ․թ․ա․ 249 թվականը, երբ Ցին դինաստիան հաղթում է պատերազմում և հանձն առնում գահակալությունը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Von Glahn, Richard (2016). The Economic History of China: From Antiquity to the Nineteenth Century. Cambridge: Cambridge University Press. էջ 11. ISBN 9781139343848. OCLC 944748318.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 9, էջ 16