Նոջմեթ
| Նոջմեթ | |
 | |
| Ծննդյան օր՝ | մ.թ.ա. 12-րդ դար |
|---|---|
| Վախճանի օր՝ | մ. թ. ա. 1064 |
| Վախճանի վայրը՝ | Թեբե |
| Ամուսին ՝ | Piankh? և Herihor? |
| Երեխաներ՝ | Pinedjem I? և Smendes? |
| Հայր՝ | Ramesses XI? |
| Մայր՝ | Hrere? |
Նոջմեթը հին եգիպտական ազնվական տիկին, Հին Եգիպտոսի XX արքայատոհմի վերջի և XXI արքայատոհմի սկզբի, Թեբեում Ամոնի գերագույն քուրմ Հերիհորի կինը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նոջմեթը հնարավոր է, որ եղել է վերջին ռամզեսյան փարավոնի՝ Ռամսես XI-ի դուստրը և հավանաբար Պյանխի կինը, եթե նա իսկապես Հերիհորի նախորդն էր (ըստ Կառլ Յանսեն-Վինքելնի)[1]։ Իր վաղ տարիներին Նոջմեթը կրել է «Տան տիրուհի» և «Ամոնի հարեմի տիրուհի» տիտղոսները[2]։ Ըստ եգիպտագետներ Էյդան Դոդսոնի և Դայան Հիլթոնի[3], Նոջմեթը մի քանի երեխա ուներ իր առաջին ամուսնուց՝ Պյանխից՝ Հեկանեֆերը, Հեկամաաթը, Անխեֆենմուտը, Ֆայենմուտը (դուստրը) և ամենահայտնին՝ Ամոնի գերագույն քուրմ փարավոն Փինեդջեմ I-ը։ Նոջմեթը դարձել է Պյանխի վստահելի անձը և ղեկավարել է Թեբեն, մինչ նրա ամուսինը մեկնել է Նուբիա։ Պյանխի մահից հետո մոտ մ.թ.ա. 1070 թվականին։ Հերիհորը զբաղեցրել է նրա տեղը և Նոջմեթը պահպանել է իր դիրքը՝ դառնալով նրա կինը[4]։ Հետագայում Հերիհորը Կառնակի Ամոնի տաճարի սահմաններում հռչակել է «թագավորություն», և Նոջմեթը փաստորեն դարձել է նրա «թագուհին»։ Նրա անունը պարփակվել է քարտուշում, հետո ստացել է «Երկու երկրների մայր» և «Փարավոնի մայր» տիտղոսները։
Նոջմեթը իր երկրորդ ամուսնուց էլ է երկար ապրել՝ մահանալով փարավոն Սմենդեսի գահակալության առաջին տարիներին (մ.թ.ա. մոտ 1064 թ.)[2]։
Մումիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նոջմեթի մումիան հայտնաբերվել է Դեյր էլ-Բահրիի գաղտնարանում (TT320): Նրա մարմնի մումիֆիկացումը տեղի է ունեցել նոր տեխնոլոգիայի միջոցով։ Սիրտը թողնվել է մարմնում[5]։ Մում
իայի կողքին եղել են Մեռյալների երկու գիրք[2]։ Դրանցից մեկը (պապիրուս BM 10490) այժմ ցուցադրվում է Բրիտանական թանգարանում և պարունակում է «Փարավոնի մայր Նոջմեթ, փարավոն Հրերի մոր դուստր» մակագրությունը (Նոջմեթ անունը կարտուշի մեջ է, բայց Հրերի անունը՝ ոչ)։ Քանի որ Նոջմեթը Հերիհորի կինն էր, Հրերի տիտղոսը երբեմն մեկնաբանվում է որպես «արքայական սկեսուր», թեև նրա «Ով կրել է հզոր ցուլին» տիտղոսը ցույց է տալիս, որ նա փարավոնի է կյանք տվել[6]։
Երկու Նոջմեթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկու Նոջմեթների գոյության մասին կարծիք կա՝ Նոջմեթ թագուհին և Հերիհորի մայրը, ում մումիան հայտնաբերվել է պահոցում[4][7]։ [4], այսինքն՝ Հերիհորն ուներ Նոջմեթ անունով կին (որին ճանաչում էր նաև Շամպոլիոնը ) և Նոջմեթ անունով մայրը ( Էդուարդ Նավիլի գաղափարը 1878 թ.): Նևիլն իր գաղափարը հղել է BM 10541 պապիրուսի հիման վրա՝ իր գերեզմանից Մահացածների երկրորդ գիրքը։ Ա. Թեիսը նշել է, որ Հերիհոր անունը նույնպես հանդիպում է այս պապիրուսի վրա, և Նոջմեթը կոչվում է «Փարավոնի կինը» Մեռյալների երկու գրքերում։ XX և XXI դինաստիաների սահմանին գտնվող իշխող ընտանիքը բնութագրվում է անունների կրկնությամբ, ուստի Հերիհորը կարող էր ունենալ նույն անունով մայր և կին։ Եթե թագավորական թաքստոցից Նոջմետը իսկապես Հերիհորի մայրն էր, ուրեմն Հրերան պետք է լիներ նրա տատիկը, ոչ թե սկեսուրը։ Այս առումով Հրերան կարող էր լինել Ամենհոտեփ քահանայապետի կինը[4]։
Թագավորական գաղտնարանից գտնված Նոջմեթը կոչվում է «Նոջմեթ Ա» (Հերիհորի մայրը), իսկ Հերիհորի կինը՝ «Նոջմեթ Բ»։ Նոջմետի կնոջ հիշատակումը տեղի է ունենում Խոնսուի տաճարում, որտեղ նա պատկերված է Հերիհորի երեխաների թափորի գլխին, և Լեյդեն սյան (V 65) վրա, որտեղ նա պատկերված է գերագույն քուրմ Հերիհորի հետ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Das Ende des Neuen Reiches(գերմ.) // Karl Jansen-Winkeln ZAS. — № 119.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 The Third Intermediate Period in Egypt (1100-650 BC) // Dieter Mueller, K. A. Kitchen. — ISSN 0065-9991. —
- ↑ Dodson, Aidan The complete royal families of Ancient Egypt. — Thames & Hudson, 2004. — С. 200-201. — ISBN 0-500-05128-3
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Nodjmet A, Daughter of Amenhotep, Wife of Piankh and Mother of Herihor // Ad Thijs Zeitschrift für Ägyptische Sprache und Altertumskunde. — Т. 140. — ISSN 0044-216X. —
- ↑ Margaret R. Bunson Encyclopedia of Ancient Egypt. — New York, 2002. — С. 279-280.
- ↑ Wente(անգլ.) // JNES. — 1967. — № 26. — С. 173—174.
- ↑ Two Books for One Lady, The mother of Herihor rediscovered(անգլ.) // Ad Thijs.