Նիկոլայ Աբաև
Նիկոլայ Աբաև | |
---|---|
Ծնվել է | հոկտեմբերի 7, 1949 կամ 1949[1] |
Ծննդավայր | Տոորա-Խեմ (սումոն, Տոջինսկի կոժուն), Տուվայի ինքնավար մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
Մահացել է | հոկտեմբերի 14, 2020 |
Մահվան վայր | Ուլան-Ուդե, Ռուսաստան |
Կրթություն | Հեռավորարևելյան դաշնային համալսարան և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի արևելագիտության ինստիտուտ |
Կոչում | պրոֆեսոր |
Գիտական աստիճան | պատմական գիտությունների դոկտոր |
Մասնագիտություն | գիտնական |
Աշխատավայր | Տիվայի պետական համալսարան |
Նիկոլայ Աբաև (ռուս.՝ Абаев, Николай Вячеславович, հոկտեմբերի 7, 1949 կամ 1949[1], Տոորա-Խեմ (սումոն, Տոջինսկի կոժուն), Տուվայի ինքնավար մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հոկտեմբերի 14, 2020, Ուլան-Ուդե, Ռուսաստան), խորհրդային և ռուս արևելագետ, բուդդոլոգ, չինագետ, չան-բուդդիզմ և թենգրիզմի հետազոտող։ Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր։ Տիվայի պետական համալսարանի պրոֆեսոր, համալսարանի քոչվոր քաղաքակրթության լաբորատորայի վարիչ։ Տիվայի Հանրապետության գիտությունների վաստակավոր գործիչ։ Ռուսաստանի ավանդական սանգհայի Բուդդիզմի համալսարանի բուդդայական փիլիսոփայության պատվավոր դոկտոր։ Տիվայի Հանրապետության Մեծ Խուրալի (խորհրդարան) նախկին պատգամավոր է[2]։ «Բուդդիզմ» և «Չինական փիլիսոփայություն» հանրագիտական բառարանի հեղինակներից մեկն է։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1966 թվականին ընդունվել է Հեռավոր Արևելքի պետական համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետ, որն ավարտել է 1972 թվականին՝ ստանալով արևելագետ-պատմաբանի դիպլոմը` չինարեն, ճապոներեն և անգլերեն լեզուների իմացությամբ։ Հետևելով բուդդայական փիլիսոփայության հանդեպ իր վաղեմի հետաքրքրություններին` 1974 թվականին Հեռավորարևելյան պետական համալսարանից տեղափոխվել է Հասարակական գիտությունների բուրյաթական համալսարանի բուդդայագիտության բաժին, այնուհետև` ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի Արևելագիտության ինստիտուտի ասպիրինտուրան[3]։ 1978 թվականին պատմական գիտությունների թեկնածուի գիտական թեզ է պաշտպանել «Տեսականի և գործնականի հարաբերակցությունը չան-բուդդիզմում» թեմայով[4]։ 1992 թվականին պաշտպանել է պատմական գիտությունների դոկտորի աստիճան ստանալու գիտական թեզը «Չան-բուդիսական ավանդույթները միջնադարյան չինական հասարակության պատմության մեջ» թեմայով[5]։
Սիբիրի դաշնային համալսարանի և Տիվայի պետական համալսարանի դիսերտացիոն համատեղ խորհրդի անդամ է[6]։
«Տենգրի հետազոտողների միջազգային ֆոնդի» հիմնադիրներից մեկն է և խորհրդի անդամ[7]։
Գիտական գործունեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]70-ական թվականների երկրորդ կեսին Նիկոլայ Աբաևն սկսել է ակտիվորեն հետազոտել հեռավորարևելյան բուդիզմը, ի հայտ են եկել նրա առաջին գիտական հրապարակումները չան-բուդդիզմի վերաբերյալ[8][9]։ Գիտնականի շատ աշխատանքներ նվիրված են թենգրիականությունն ուսումնասիրելուն, մասնավորապես, Ն. Աբաևը կարծում է, որ թենգրիական քաղաքակրթությունը ձևավորվել է զուտ որպես ավանդական և «քոչվորական» քաղաքակրթություն[10]։ Գիտնականը համարվում է հայտնի «մտավոր գործունեության մշակույթ» տերմինի հեղինակը[11]։
Քննադատներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բուդդայագետ Ե. Տորչինովը չան-բուդդիզմի վերաբերյալ 1983-1989 թվականների Աբաևի մոնոգրաֆիան գնահատել է «բավականին իմաստալից» և շատ արժանիքներ ունեցող։ Միևնույն ժամանակ Տորչինովն ընդգծել է Աբաևի «ավելորդ կախվածությունը Դ. Սուդզուկի, Ա. Ուոթսի և զենի այլ արտասահմանյան հայտնի տարածեղների աշխատանքներից և հայացքներից»[12]։
Գիտական աշխատանքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նիկոլայ Աբաևը հրապարակել է ավելի քան 300 գիտական աշխատանքներ ռուսերեն, անգլերեն, կորեերեն, չինարեն, մոնղոլերեն, բուլղարերեն և այլ լեզուներով[3]։
Մոնոգրաֆիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Абаев Н. В. Чань-буддизм и культура психической деятельности в средневековом Китае / Отв. ред. Л. П. Делюсин. — Новосибирск: Наука : Сиб. отд-ние, 1983. — 123 с.
- Абаев Н. В. Чань-буддизм и культурно-психологические традиции в средневековом Китае / Отв. ред. Л. П. Делюсин; АН СССР, Сибирское отд-ние, Бурятского ин-т обществ. наук. — 2-е изд., перераб. и доп. — Новосибирск: Наука, 1989. — 271 с. — ISBN 5-02-029186-2
- Абаев Н. В., Горбунов И. В. Сунь Лутан о философско-психологических основах "внутренних" школ у-шу / Росcйская акад. наук, Сибирское отд-ние, Бурятский ин-т обществ. наук. — Новосибирск: Наука, Сибирское отд-ние, 1992. — 168 с. — ISBN 5-02-029746-1
- Абаев Н. В. Концепция «просветления» в «Махаяна-шрад-дхотпадашастре» // Психологические аспекты буддизма. — Новосибирск: Наука, 1986.
- Абаев Н. В. Цивилизационная геополитика народов Алтай-Байкальского региона и Центральной Азии. — Кызыл: Изд-во ТывГУ, 2007. — 160 с. — ISBN 5-91178-013-5
- Абаев Н. В., Аюпов Н. Г. Тэнгрианская цивилизация в духовно-культурном и геополитическом пространстве Центральной Азии / Междунар. Фонд по изучению Тенгри, Фонд Центрально-Евразийского наследия. — Абакан: Лаб. "кочевых" цивилизаций ТывГУ, 2009. — 21 с.
- Абаев Н. В., Опей-оол У. П. Тэнгрианство, буддизм и экологические культы в Центральной Азии и Транс-Саянии. — Кызыл: Нац. музей Республики Тыва, 2009. — 143 с.
- Абаев Н. В., Аюпов Н. Г. Этноэкологические традиции тюрко-монгольских народов в тэнгрианско-буддийской цивилизации Внутренней Азии : издание научное (монография). — Кызыл: Ред.-изд. отд. ТывГУ, 2010. — 135 с. — ISBN 978-5-91178-040-1
- Абаев Н. В., Хомушку О. М. Духовно-культурные традиции в геополитическом и цивилизационном пространстве Центральной Азии и Саяно-Алтая: монографическое исследование. — Кызыл: ТывГУ, 2010. — 283 с.
- Абаев Н. В. Влияние тэнгриантства на экологическую культуру и этногенез тюрко-монгольских народов Алтай-Байкалии: издание научное : (монография). — Н. Новгород: MOBY publishing, 2011. — 150 с. — ISBN 978-5-4434-0002-0
- Абаев Н. В. Культ священных гор и тэнгрианский эпос бурят-монголов. — Иркутск: Оттиск, 2014. — 127 с. — ISBN 978-5-90584787-5
- Абаев Н. В. Архаические формы религии и тэнгрианство в этнокультурогенезе народов Внутренней Азии / отв. ред. Н. И. Атанов. — Улан-Удэ: Бурятский государственный университет, 2015. — 248 с. — ISBN 978-5-9793-0762-6
- Абаев Н. В., Хобраков Ц. С. Бурят-монгольская школа единоборства "Шонын-баша" (Стиль Небесного Волка) / Бурятский гос. ун-т, Ин-т Внутренней Азии, Лаб. цивилизационной геополитики Евразии. — Улан-Удэ: Изд-во Бурятского государственного университета, 2015. — 145 с. — ISBN 978-5-9793-0725-1
- Абаев Н. В. Этимологический словарь тэнгрианских терминов бурят-монголов. // Вестник Бурятского государственного университета. Сер.: Гуманитарные исследования Внутренней Азии. — 2017. — Вып. № 1. — С. 106—112.; Вып. № 2. — С. 110—112.; Вып. № 4. — С. 111—112. — ISSN 2305-753X
- Абаев Н. В. Этимологический словарь тэнгрианских терминов бурят-монголов. / Лаборатория БГУ. — Улан-Удэ : ООО «Амирит» ; Raleigh, NC : Lulu Press, Inc., 2019. — 120 с. — ISBN 978-0-244-44858-5. — ISBN 978-0-244-74858-6.
Հոդվածներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռուսերենով
- Абаев Н. В. О соотношении теории и практики в чань-буддизме // 7-я науч. конф. «Общество и государство в Китае». — М.: Наука, 1976. — С. 618—625.
- Абаев Н. В. Влияние чань-буддизма на тайные религиозные общества группы Байлянь // Проблемы современного Китая: Сб. ст. по материалам VII науч. конф. молодых науч. сотр. ИДВ АН СССР, март 1976 г.. —М., 1977. — С. 69—88.
- Абаев Н. В. Чань-буддизм и у-шу // Народы Азии и Африки. — 1981. — № 3. — С. 63—74.
- Абаев Н. В. Человек и природа в даосизме и буддизме // Общественные науки за рубежом. Сер. 9. Востоковедение и африканистика. —М., 1981. — № 2. — С. 213—217.
- Абаев Н. В. О некоторых философско-психологических аспектах чаньских военно-прикладных искусств // Общество и государство в Китае. — М.: Наука, 1981. — С. 221—234.
- Абаев Н. В. Даосские истоки китайских у-шу // Дао и даосизм в Китае. — М.: Наука, 1982. — С. 244—257.
- Абаев Н. В. О культуре психической деятельности в традиционном Китае // XIII науч. конф. «Общество и государство в Китае». —М., 1982. — С. 161—166.
- Абаев Н. В. Об искусстве психической саморегуляции (айкидо, каратэ) // Наука в Сибири. — 1983. — № 2. — С. 7.
- Фельдман В. Р., Абаев Н. В. Цивилизация народов Центральной Азии: субстанциональные основания бытия // Вестник Бурятского государственного университета. — 2014. — № 6 (1). — С. 3—8.
- Абаев Н. В. Тэнгрианство, митраизм и общие этнокультурные истоки туранскоарийской цивилизации Центральной и Внутренней Азии // Вестник Бурятского государственного университета. — 2015. — № 3. — С. 42—59.
- Այլ լեզուներով
- Abaev N. V. Geopolitical and Ethnocultural Aspects of Russian Border Area Regional Security under the Circumstances of Socio-Cultural Transit of Eurasian Civilization // Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences. — 2013. — Vol. 6. — № 5. — С. 724—734. — ISSN 1997-1370.
- Abaev N. V., Zhuk O. V. Historiography of the Old Belief and Researchers Coming from the Old Believers in the Baikal Region // Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences. — 2018. — Vol. 11. — № 8. — С. 1174—1187. — ISSN 1997-1370. —
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #1067408037 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ «Абаев Николай Вячеславович». «Тува.Азия». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 18-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Абаев Николай Вячеславович». Бурятский государственный университет. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 11-ին.
- ↑ Абаев, Николай Вячеславович. Соотношение теории и практики в чань-будизме (на материале "Линь-цзи лу", IX в. н. э.): Автореф. дис. ... канд. ист. наук : (07.00.08). — Москва : [б. и.], 1978. — 17 с.
- ↑ Абаев, Николай Вячеславович. Чань-буддийские традиции в истории средневекового китайского общества : дис. ... д-ра ист. наук : 09.00.06, 07.00.00. — Москва, 1991. — 399 с.
- ↑ Приказ Минобрнауки РФ от 06.08.2015 № 907/нк «Об объединённом совете по защите диссертаций на соискание учёной степени кандидата наук, на соискание учёной степени доктора наук на базе федерального государственного автономного образовательного учреждения высшего профессионального образования „Сибирский федеральный университет“, федерального государственного бюджетного образовательного учреждения высшего профессионального образования „Тувинский государственный университет“»
- ↑ Учредители МФИТ // Международный фонд исследования Тенгри
- ↑ Абаев Н. В. Соотношение теории и практики в чань-буддизме: на материале «Линь-цзи лу» IX в. до н. э.: Диссерт. на соиск. уч. степени кандидата историч. наук / Научн. рук.: доктор исторических наук Н. Ц. Мункуев. — Академия наук СССР, Институт востоковедения. — М., 1977. — С. 114—115. — 181 с.
- ↑ Абаев Н. В. Проблемы современного Китая: Сб. ст. по материалам VII науч. конф. молодых науч. сотр. ИДВ АН СССР, март 1976 г. // Влияние чань-буддизма на тайные религиозные общества группы Байлянь. — М., 1977. — P. 69—88.
- ↑ Скуратов Ю. И. Рецензия на книгу Н. В. Абаева «Архаические формы религии и тэнгрианство в этнокультурогенезе народов Внутренней Азии» // БГУ Вестник БГУ. — Улан-Удэ: Изд-во БГУ, 2014. — В. 3 (2015 г.). — С. 81—82. (копия)
- ↑ Мотков О. И. Психологическая культура в мозаике личности // Психологос — Энциклопедия практической психологии. — 2011.
- ↑ Торчинов Е. А. Изучение буддизма в России (современное состояние) // Проблемы Дальнего Востока. — М.: ИДВ РАН, 1992. — № 4. — С. 82. — ISSN 0131-2812.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Оренбург М. Ю. Рецензия на: Абаев Н. В., Хомушку О. М., Бичелдей У. П. Буддизм в Центральной Азии: история, основы учения и культура // Религиоведческие исследования. — 2014. — № 1—2 (9—10). — С. 122—127.
- Филатенко А. Г. В Туве издано первое учебное пособие по буддизму // Новые исследования Тувы. — 2013. — № 4. — С. 180—183.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Интервью с первым патриархом российского чань-буддизма Абаевым Н.В.». Золотая Орда. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 12-ին.