Ներմետաղական միացություններ

$Cr_{11}Ge_{19}$

Ներմետաղական միացություններ, մետաղական միացություններ, ներմետաղական ֆազեր, մետալիդներ, քիմիական միացություններ, որոնցում ատոմները միացած են մետաղական կապերով։ Սովորաբար մետաղների միացություններն են իրար հետ և ունեն մետաղներին բնորոշ հատկություններ՝ էլեկտրահաղորդականության ջերմաստիճանային բացասական գործակից, բարձր էլեկտրահաղորդականություն և ջերմահաղորդականություն, մետաղական փայլ (լույսի համար անթափանց են) են։ Ներմետաղական միացությունները մեծ մասամբ ունեն փոփոխական (բերթոլիդներ), երբեմն՝ կայուն (դալթոնիդներ) բաղադրություն։ Ներմետաղական միացություններ են նաև $MgSi,Mg_{3}As_{2}$ և նման միացությունները, որոնցում քիմիական կապերը մասնակի մետաղական են։ Կապի մետաղական բնույթը մեծ է Կուրնակովի միացություններում՝ $CuAu,Cu_{3}Au,FePt,FeCr,Mn_{3}Au$ և այլն, որոնցում ատոմներն ունեն խիտ ծրարավորված դասավորություն։ Իրարից $1,1-1,3$ անգամ տարբերվող ատոմական շառավիղներ ունեցող մետաղները առաջացնում են Լավեսի ֆազեր՝ $MgZn_{2},CuMgAl,Cu_{4}MgSn$ են (գերմանացի գիտնական Ֆ․ Լավես, 1934)։ Անցումային տարրերի և $Mg,Al,Ge,Sn,Sb$-ի առաջացրած ներմետաղական միացությունների բաղադրությունը որոշվում է արժեքական էլեկտրոնների թվի և կառուցվածքային բջջում գտնվող ատոմների թվի հարաբերությամբ (հաստատել է անգլացի գիտնական Ու․ Յում-Ռոզերին, 1926)։ $n={\frac {3}{2}}$–ի դեպքում առաջանում է ծավալակենտրոն 21 խորանարդային ($\beta$-ֆազեր), $n={\frac {21}{13}}$-ի դեպքում՝ նիստակենտրոն խորանարդային ($\gamma$-ֆազեր), $n={\frac {7}{4}}$-ի դեպքում՝ հեքսագոնալային ($\varepsilon$-ֆազեր) կառուցվածք։ Յում-Ռոզերիի ֆազերը (էլեկտրոնային միացություններ) տարածված են բրոնզանման և արույրանման համաձուլվածքներում։ Ներմետաղական միացությունները կիրառվում են որպես մագնիսական նյութեր, կիսահաղորդիչներ և գերհաղորդիչներ, ջերմակայուն համաձուլվածքների, բարձրամրության կառուցվածքային նյութերի, տպագրական համաձուլվածքների կարևոր բաղադրիչներ և այլն։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 250)։