Jump to content

Միխայիլ Լերմոնտովի տուն-թանգարան (Մոսկվա)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Միխայիլ Լերմոնտովի տուն-թանգարան
Տեսակթանգարան և պատմության հուշարձան
Երկիր Ռուսաստան
ՏեղագրությունԱրբաթ շրջան
Հիմնադրվել է1981
Կայքgoslitmuz.ru/museums/dom-muzey-m-yu-lermontova/
Քարտեզ
Քարտեզ

Միխայիլ Լերմոնտովի տուն-թանգարան (ռուս.՝ Дом-музей Михаила Лермонтова), թանգարան, նվիրված բանաստեղծ Միխայիլ Լերմոնտովի ստեղծագործական կյանքին։ Գտնվում է Մոսկվայում՝ Մալայա Մոլչանովկա փողոցի 2 հասցեում և ընդգրկված է պետական գրական թանգարանի կազմում։ Այս առանձնատանը Լերմոնտովը իր տատիկի՝ Ելիզավետա Արսենյովայի հետ ապրել է 1829-1832 թվականներին։ Թանգարանը բացվել է 1981 թվականին գրող և հեռուստահաղորդավար Իրակլի Անդրոնիկովի նախաձեռնությամբ։ 2018 թվականի դրությամբ հավաքածուն ներառում է 19-րդ դարի հնատիպ կահույք, հնատիպ հրատարակությունների հավաքածու, բանաստեղծի ընտանիքի և ընկերների լուսանկարներ և պատկերներ[1]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լերմոնտովի տատիկի՝ Ելիզավետա Արսենյովայի դիմանկարը
Միխայիլ Լերմոնտովի հուշարձանը թանգարանի բակում
Եկատերինա Սուշկովայի դիմանկարը, 1837 թվական

Մոսկվայում Միխայիլ Լերմոնտովի կյանքը կապված է երեք հասցեների հետ։ Նա ծնվել է Կարմիր դարպասների մոտ գեներալ Կառլ Թոլի տանը, իսկ մանկության տարիներն անցկացրել է խոհարարական փողոցում գտնվող շենքում, որը վարձել է տատիկը՝ Ելիզավետա Արսենևան։ 20-րդ դարում քաղաքի կենտրոնի վերակառուցման արդյունքում այդ երկու շենքերը քանդվել են[2][1][3][2]։ Լերմոնտովը Փոքր Մոլչանովկայի առանձնատունը տեղափոխվել է տասնհինգ տարեկան հասակում՝ Մոսկվայի ազնվական պանսիոն ընդունվելու համար։ Բանաստեղծը տատիկի հետ ապրել է այնտեղ 1829-1832 թվականներին[4][5]։

Երեք տարվա ընթացքում Լերմոնտովը Մոլչանովկայում գրել է 17 պոեմ, 4 դրամա և 250 բանաստեղծություն[6], այդ թվում՝ «Մարդիկ և կրքեր» և «Իսպանացիներ» ողբերգությունները, «Տարօրինակ մարդը» դրաման, «Դևը» և «Իզմայիլ Բեյը» պոեմի երրորդ խմբագրությունը, «Դիմանկար» բանաստեղծությունը, «Ամանորյա մադրիգալները և էպիգրամները»[7]։ Նույն ժամանակահատվածում Լերմոնտովի ստեղծագործության մեջ հայտնվել է «սուշկովյան շարքը»՝ նվիրված մոտակայքում ապրող ազնվական Եկատերինա Սուշկովային, որին սիրահարված էր Լրմոնտովը։

Մոսկվայում ես ծանոթացա, իսկ շուտով ընկերացա Սաշենկա Վերեշչագինայի հետ։ Մենք կողք կողքի ապրեցինք լուռ ու գրեթե առաջին հանդիպումից անբաժան դարձանք. ջրերում, զբոսնելիս, թատրոնում, երեկոյան ժամերին, ամենուր ու միշտ միասին։ < ... > Սաշենկայի մոտ ես այդ ժամանակ հանդիպեցի նրա զարմիկին՝ տասնվեց կամ տասնյոթ տարեկան անշնորհք տղային՝ կարմիր, բայց խելացի, արտահայտիչ աչքերով, այտուցված քթով և հեգնական-ծաղրական ժպիտով։ Նա սովորել է համալսարանական պանսիոնում, սակայն նրա պարապմունքները նրան չէին խանգարում գրեթե ամեն երեկո զբոսնել մեզ հետ, բոլորը նրան պարզապես Միշել էին կոչում, և ես էլ, ինչպես բոլորը, առանց հոգ տանելու նրա ազգանվան մասին։ Ես նրան հատուկ հանձնարարություններով պաշտոնյա էի անվանում և նրան տալիս էի իմ գլխարկը, իմ հովանոցը, իմ ձեռնոցները, բայց ձեռնոցները նա հաճախ կորցնում էր, և ես սպառնում էի նրան հեռացնել իրեն վստահված պաշտոնից։

1954 թվականին առանձնատան արտաքին պատի վրա տեղադրվեց Միխայիլ Լերմոնտովի հուշատախտակը։ 1977 թվականին Մոսկվայի խորհուրդը շենքը հանձնել է պետական գրական թանգարանի տնօրինությանը։ Թանգարանի ցուցադրությունն ու գործունեությունը կազմելու գործում մեծ դեր է խաղացել Իրակլի Անդրոնիկովը, որի միջամտության շնորհիվ 1938 թվականին շենքը փրկվեց քանդումից։ Երեք տարի անց Անդրոնիկովը մասնակցել է Լերմոնտովին նվիրված առաջին ցուցահանդեսի կազմակերպմանը, սակայն Հայրենական մեծ պատերազմի սկսվելու պատճառով միջոցառումը չի կայացել։ Լենինգրադից, Մոսկվայից, Կովկասից և Գերմանիայի Հոֆբուրգ դղյակից հավաքված ցուցանմուշները հետագայում կազմել են թանգարանային հավաքածուի հիմքը[1]։

1977 թվականին Անդրոնիկովի նախաձեռնությամբ Լիտերատուրնայա գազետայի խմբագրություն է ուղարկվել բանաստեղծ Պավել Անտոկոլսկու, գրականագետներ Էմմա Գերշտեյնի և Նատալյա Իվանովայի, դերասանուհի Ելենա Գոգոլևայի, դերասան Վլադիմիր Պախոմովի ստորագրած նամակը։  Նամակում ասվում էր Լերմոնտովի ստեղծագործության կարևորության մասին խորհրդային գրականության համար և բանաստեղծին նվիրված թանգարան բացելու անհրաժեշտության մասին[2]։ Բացման արարողությունը տեղի է ունեցել 1981 թվականին[8]։

1994 թվականին շենքի կողքին կանգնեցվել Է քանդակագործ Ալեքսանդր Բուրգանովի և ճարտարապետ Միխայիլ Պոսոխինի հեղինակած Լերմոնտովի արձանը[9][10]։

Շենք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեկ հարկանի փայտե առանձնատուն մեզոնինով Փոքր Մոլչանովկայում, 2-ը կառուցվել է 1814 թվականին վաճառական Պետր Չերնովի կողմից։ Գլխավոր շենքի բակում առանձին շինություններ են եղել՝ խոհանոց, մարդկային խրճիթ, ախոռ, կառքային գոմ, սառցադաշտ, ամբար[1]։

1844 թվականին տան սեփականատերն է դարձել Վ. Տյուտչևը։ Նրա նախագծով շենքը բազմիցս վերակառուցվել է։ Բակում հայտնվել է նոր տնտեսական շինություն, որը շրջապատված է եղել բրանդմաուերի պատով, վերակառուցվել է սենյակների դասավորությունը և ավելացվել է ծեփածո[1]։ 1888-1897 թվականներին առանձնատան սեփականության իրավունքը փոխանցվել է իրավաբան Ա. Կոտլյարովին, ապա նրա որդուն՝ Ա. Արիստովին, որի օրոք 1907 թվականին բակում գտնվող բոլոր շինությունները քանդվել են, փոխարենը կառուցվել է տնտեսական ծառայությունների քարե մասնաշենք[1]։

1917 թվականի հեղափոխությունից հետո առանձնատունը բաժանվել է կոմունալ բնակարանների՝ սենյակների միջև բազմաթիվ միջնապատերով[4]։ 1979 թվականին պետական գրական թանգարանին հանձնելուց հետո շենքում սկսվել է լայնածավալ վերականգնում։ Մինչև 1981 թվականը առանձնատունն ամբողջությամբ ստացել է սկզբնական տեսքը[4][8]։

Լերմոնտովի ծննդյան 200-ամյակի առթիվ շենքում վերանորոգման աշխատանքներ են իրականացվել, որի ընթացքում փոխարինել են կրող կոնստրուկցիաները, վերանորոգել են ներքին շինությունները, իսկ սրահների ներսում մուլտիմեդիա սարքավորումներ են տեղադրելԼերմոնտովի ծննդյան 200-ամյակի առթիվ շենքում վերանորոգման աշխատանքներ են իրականացվել, որի ընթացքում փոխարինել են կրող կոնստրուկցիաները, վերանորոգել են ներքին շինությունները, իսկ սրահների ներսում մուլտիմեդիա սարքավորումներ են տեղադրել[11]։ 2014 թվականի մայիսի 18-ին առանձնատունը վերաբացվել է այցելության համար[5]։

Ցուցահանդես

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բարբարա Լոպուխինայի դիմանկարը, որը ստեղծվել է Միխայիլ Լերմոնտովի կողմից: Մտնում է տուն-թանգարանի հավաքածուի մեջ

Թանգարանային ցուցադրությունը գտնվում է 19-րդ դարի վերականգնված կահավորանքով մի քանի սենյակներում. այստեղ կա հնաոճ կահույք, իսկ պատերը զարդարում են խորաքանդակները։ Փոքր հյուրասենյակում, որտեղ ընտանիքն ընդունում էր հյուրերին և հարազատներին[12], կա մի սեղան, որի վրա դրված է Աթենեյ ամսագիրը։ Այս ամսագրում առաջին անգամ տպագրվել են բանաստեղծի բանաստեղծությունները։ Պատերին կախված են Լերմոնտովի ջրաներկ նկարները, այդ թվում՝ մանկական նկարները։ Մեծ հյուրասենյակը օգտագործվում է հրավիրովի երեկույթներ կազմակերպելու համար։ Ցուցադրության մաս են կազմում Նաև Լերմոնտովին և նրա տատիկին պատկանող երկու սենյակները։ Բանաստեղծի սենյակում կա գրապահարան, պատերին կախված են ընտանիքի դիմանկարները, բանաստեղծությունների սևագրերը[4][5]։ Պատերին կախված են Լերմոնտովի ջրաներկ նկարները, այդ թվում՝ մանկական նկարները։ Մեծ հյուրասենյակը օգտագործվում է հրավիրովի երեկույթներ կազմակերպելու համար։ Ցուցադրության մաս են կազմում Նաև Լերմոնտովին և նրա տատիկին պատկանող երկու սենյակները։ Բանաստեղծի սենյակում կա գրապահարան, պատերին կախված են ընտանիքի դիմանկարները, բանաստեղծությունների սևագրերը։

Թանգարանի հավաքածուն ներառում է նաև 10 տարեկան հասակում Լերմոնտովի նկարած Անտիկ տեսարան մանկական կտավը, նշումներով գրքեր, որոնց վրա արձակագիրը սովորել է համալսարանում, Եկատերինա Սուշկովային նվիրված բանաստեղծությունների սևագրերը, Բարբարա Լոպուխինայի դիմանկարը իսպանական միանձնուհու կերպարով, Կովկասյան բնապատկեր նկարը, որը Լերմոնտովը նկարել է Կովկասյան պատերազմին մասնակցելու ժամանակ, «Մեր ժամանակի հերոսի» կենդանի հրատարակությունները հեղինակի նշումներով և Մ. Լերմոնտովի բանաստեղծությունները[13]։ Առանձին արժեք է ներկայացնում Լերմոնտովի ձեռքով ստորագրված համալսարանի ընդունման խնդրագրի բնօրինակը[14][12][2]։

Ծննունդով ես ազնվականների ընտանիքից եմ, կապիտան Յուրի Պետրովիչ Լերմանտովի որդին, ես 16 տարեկան եմ, սովորել եմ համալսարանական ազնվական պանսիոնում տարբեր լեզուներ և գիտություններ բարձրագույն դասի ավագ բաժանմունքում, այժմ ցանկանում եմ շարունակել իմ ուսումը կայսերական ազնվական համալսարանում

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 «Дом-музей Лермонтова в Москве». Google Arts and Culture. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 8-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Ленцова, 2013, էջ 146
  3. ↑ «Открывается московский дом-музей Лермонтова». Colta. 2014 թ․ մայիսի 13. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 8-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Дом-музей Лермонтова в Москве». Rus-Ekskurs.net. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 8-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «Дом-музей М. Ю. Лермонтова в Москве». Тонкости туризма. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 8-ին.
  6. ↑ Сутормин, 2015, էջ 230
  7. ↑ Блюмин, 2014, էջ 146
  8. ↑ 8,0 8,1 «Дом-музей М.Ю. Лермонтова». Государственный Литературный музей. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 8-ին.
  9. ↑ Вострышев, 2011, էջ 435
  10. ↑ «Памятник Лермонтову М.Ю.». Узнай Москву. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 8-ին.
  11. ↑ «В Москве завершена реставрация дома-музея М.Ю. Лермонтова». Комплекс градостроительной политики и строительства города Москвы. 2014 թ․ մայիսի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 8-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 «Дом-музей М.Ю. Лермонтова». museum.ru. Վերցված է 2018=04-08-ին.
  13. ↑ Дом-музей Михаила Лермонтова ՅուԹյուբում
  14. ↑ Корнилова, 2014, էջ 56—74

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Блюмин Г. Лермонтов и Москва. 200 лет со дня рождения великого поэта.. — М.: Центрполиграф, 2014. — С. 146. — 586 с. — ISBN 978-5-227-05111-0
  • Вострышев М. Вся Москва от А до Я.. — М.: Алгоритм, 2011. — С. 435. — 1064 с. — ISBN 978-5-4320-0001-9
  • Корнилова А. Художественное наследие М. Ю. Лермонтова.. — Санкт-Петербург: Вестник СПбГУКИ, 2014. — С. 56—74.
  • Ленцова В. Долгий путь к мечте. — М.: Квадрига, 2013.
  • Сутормин В. По обе стороны Арбата или три дома Маргариты. — М.: Центрполиграф, 2015. — С. 230. — 586 с. — ISBN 978-5-227-05863-8

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միխայիլ Լերմոնտովի տուն-թանգարան (Մոսկվա)» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Միխայիլ_Լերմոնտովի_տուն-թանգարան_(Մոսկվա)&oldid=9463330» էջից