Միազմ
Միազմ կամ միազմա (от հին հունարեն՝ μίασμα աղտոտվածություն, կեղտ) հնացած բժշկական տերմին, որը մինչև 19-րդ դարի վերջը նշանակում էր շրջակա միջավայրում ապրող վարակի օջախներ, որոնց բնույթը հայտնի չէր[1]։
Միազմիկ հիվանդության առաջացման պատճառ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Միազմայի նշան էր հոտի առկայությունը։ Մինչ պաթոգեն միկրոօրգանիզմների հայտնաբերումը, բժիշկների մեծ մասը կարծում էր, որ վարակիչ հիվանդությունների պատճառ կարող են լինել հողի, ջրի (հատկապես ճահճային), թափոնների մեջ պարունակվող քայքայված մթերքները և այլն[2]։ Ենթադրվում էր, որ գոլորշիանալով դրանց առաջացման օջախներից՝ միազման մտնում է մարդու մարմինը և հիվանդություն է առաջացնում։ Այսպես կոչված միազմատիկ հիվանդությունները ներառում էին որովայնային տիֆ, խոլերա և մալարիա[3]։
Հասկացության մեկնաբանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
19-րդ դարից սկսած՝ փորձեր արվեցին պարզաբանել այս հասկացությունը։ Առաջացան «կենդանի» և «ոչ կենդանի» միազմերը, ընդունվեց, որ հիվանդ մարդը կարող է լինել միազմի տարածողը[4][5]։ Սակայն միկրոօրգանիզմների հայտնաբերմամբ պարզ դարձավ, որ այս տերմինը անհույս հնացել է։ Միազմայի տեսությունը դարձավ 19-րդ դարի կեսերին Մեծ Բրիտանիայում և Ֆրանսիայում կոյուղու համակարգերի կառուցման և գարշահոտ ջրհեղեղների (որոնք համարվում էին միազմայի աղբյուրներ) վերացման հիմնավորումներից մեկը։ Որոշ ժամանակ հիվանդացության ուղեկցող նվազումը հանգեցրեց այս տեսության ամրապնդմանը։ Միազմ տերմինից միանգամայն անկախ, միջնադարյան բժշկական գրականության մեջ արդեն հայտնվել է հարուցիչ տերմինը, որը շատ ավելի մոտ էր վարակ ժամանակակից հայեցակարգին, բայց լայնորեն չէր կիրառվում։ Ներկայումս այս բառը, սովորաբար հոգնակի, օգտագործվում է փոխաբերական իմաստով բնութագրելու սուր տհաճ հոտը, գարշահոտությունը։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հանեման, Քրիստիան Ֆրիդրիխ Սամուել
- Մանրէաբանություն
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Миазма»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Last John M. (2007)։ «A dictionary of public health»։ Oxford University Press։ Վերցված է 2022-01-25
- ↑ Halliday Stephen (2001-12-22)։ «Death and miasma in Victorian London: an obstinate belief»։ էջեր 1469–1471։ PMC 1121911։ PMID 11751359։ Վերցված է 2022-01-25
- ↑ Eijk P. J. van der (2018-07-17)։ «Hippocrates in Context: Papers Read at the XIth International Hippocrates Colloquium (University of Newcastle upon Tyne, 27-31 August 2002)» (անգլերեն)։ BRILL։ Վերցված է 2022-01-25
- ↑ «Wayback Machine»։ web.archive.org։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-03-25-ին։ Վերցված է 2022-01-25
- ↑ «Wayback Machine»։ web.archive.org։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-03-25-ին։ Վերցված է 2022-01-25
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «BRIEF HISTORY DURING THE SNOW ERA»։ www.ph.ucla.edu։ Վերցված է 2022-01-25
- «Competing Theories of Cholera»։ www.ph.ucla.edu։ Վերցված է 2022-01-25
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Միազմ կատեգորիայում։ |
| ||||||
