Մասնակից:VigenSimonyan789/Ավազարկղ
Հայաստանի Հանրապետությունը և իր էկոլոգիան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հայաստանի Հանրապետությունը ծովազուրկ պետություն է և գտնվում է Հարավային Կովկասում: Այն սահմանակից է Վրաստանի, Ադրբեջանի, Թուրքիայի և Իրանի հետ: Ըստ Norges Naturvernforbund-ի «Հայաստանի էկոլոգիական միջավայրը դարձել է խիստ աղտոտված խորհրդային շրջանում: Խորհրդային կառավարությունը ծանր արդյունաբերությունը զարգացրեց մեծ մաշտաբներով աբողջ Հանրապետությունում: Կառավարությունը անտեսեց այս քաղաքանականության պատճառած վնասը շրջակա միջավայրին չափազանց երկար ժամանակ ...»[1]: Սակայն, ներկայումս ՀՀ-ն զբաղեցնում է 48-երորդ հորիզոնականը Բնապահպանական Կատարման Ինդեքսում (Environmental Performance Index): Նրա դիրքը լավացել է անցած տարիների հետ համեմատած: Դրանից կարելի է եզրակացնել որ ՀՀ կառավարությունը ավելի և ավելի մեծ ուշդրություն է հատկացնում մաքուր շրջակա միջավայր ունենալուն: Հարկ է նշել, որ ՀՀ-ն զբաղեցնում է ամենաբարձր դիրքը իր հարևան պետությունների հետ համեմատած՝ Վրաստան (101), Ադրբեջան (63), Թուրքիա (66), Ռուսաստան (73) և Իրան (83): [2]
Հայաստանում սպառված էներգիայի ստացման աղբյուրների բաժանումը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ընդհանուր էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը Հայաստանում կազմել է 7.3 մլրդ կՎտժ-ի 2014 թվականին [3] եւ ըստ Համաշխարհային Բանկի էներգիայի սպառման մեկ շնչին ընկնող քանակը հավասար էր 969 կգ նավթին համարժեք 2013 թվականին [4], որը հավասար է 11,269 կՎտժ-ի: Հայաստանում սպառված էներգիան գալիս է հինգ հիմնական աղբյուրներից:
- Բնական գազ, 42% ընդհանուր էներգիայի արտադրության, հիմնականում ներկրվում է Ռուսաստանի Դաշնությունից եւ ներմուծող ընկերությունը հանդիսանում «PAO Գազպրոմը»
- Միջուկային, 38% -ը, հիմնական արտադրական ցանցը Մեծամորի ատոմակայանն է
- Հիդրո ջերմային, 19%, քանի որ Հայաստանը հարուստ է ջրային ռեսուրսներով, ջուրը հանդիսանում է էներգիայի հիմնական աղբյուրնեից մեկը: Մի քանի ակնառու կայաններ են Հրազդան ՋԷԿ-ը, Հրազդան 5
- Քամու էներգիա եւ փոքր ՀԷԿ-եր, 12%, հողմաէլեկտրակայաններ տեղադրված են «Պուշկինի այգ»-ում, որը գտնվում է մայրաքաղաք Երևանում: Սևան-Հրազդան ՀԷԿ-երի կասկադ [5]
Ինչպես կարելի է նկատել, ածուխը մեծ դեր չունի ՀՀ-ում էներգիայի արտադրության համար: Հակառակ դեպքում Հայաստանի էկոլոգիան կունենար էլ ավելի լուրջ խնդիրներ էներգիայի արտադրությունից:
Բնական գազ և նրա օգտագործման ազդեցությունը Հայաստանի էկոլոգիայի վրա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հայաստանը չունի բնական գազի պաշարներ: Գազը ներկրվում է Ռուսաստանից, եւ ընդգրկում է Հայաստանի տնտեսության բազմաթիվ ոլորտներում: Զգալի մասը ավտոմեքենաների վարորդների փոխարինել են բենզինը գազի հետ քանի որ վերջինս ավելի էժան է: Ժամանակի ընթացքում բնական գազով մեքենաների թիվը աճել այնքան, որ ըստ "NGV Global"-ի ներկայումս Հայաստանը զբաղեցնում է առաջին հորիզոնականը աշխարհում բնական գազով մեքենաների ցուցանիշով: [6] Ավելացնելով սրան այն գիտական փաստը, որ գազի այրման ընթացքում ավելի քիչ արտանետումներ են լինում քան բենզինի կամ նավթի այրման ընթացքում, կարող ենք եզրակացնել որ գազը զգալիորեն օգնել է նվազեցնել մեքենա վարելու բացասական էկոլոգիական ազդեցությունները Հայաստանում: Բացի այդ, գազը փոխարինել է փայտին որպես ջերմության աղբյուր բնակելի տարածքներում: Մեծ քանակի ծառեր էին հատվում բնակչության կողմից ջերմության պահանջները բավարարելու համար Հայաստանի երորդ հանրապետության հիմնումից հետո: Անտառահատումը մեծ խնդիր էր Հայաստանում հատկապես 1991-1995 թթ էներգետիկ ճգնաժմի ժամանակ: Ցուրտ ձմեռները էներգետիկ ճգնաժամի ժամանակ խթանեցին ծառահատման քանակի աճին: Այս իրավիճակը կշարունակվեր, եթե գազը չփոխարիներ փայտին որպես ջերմության աղբյուր: [7] Ընդհանուր առմամբ, գազը զգալիորեն օգնեց նվազեցնել էլէկտրաէներգիայի և ջերմության արտադրության վնասակար ազդեցությնները Հայաստանի էկոլոգիայի վրա:
Ջերմային էլեկտրակայաններ եւ դրանց ազդեցությունը էկոլոգիայի վրա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գազային ՋԷԿ-ը, որը կառուցվել է 2010 թ.-ին Երևանում, առաջին խոշոր էներգետիկ հաստատությունն է երկրի անկախությունից սկսած: Քանի որ այն համարվում է երկու անգամ ավելի արդյունավետ քան մյուսները Հայաստանում, այն նախատեսված է կրճատել օգտագործումը բնական գազի օգտագործումը էներգիայի արտադրության համար: Հզորությունը 242 մեգավատ է ,որը թույլ է տալիս արտադրել Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի արտադրության 25% -ը այդ ժամանակ (2010 թ.): Հայաստանի ջերմային էներգիայի ոլորտը կաճի նոր և հզոր հինգերորդ էներգաբլոկի՝ Հրազդանի ատոմակայանի կառուցմամբ։ 2009 թ-ին հայերը սկսել են ստանալ փոքր քանակությամբ գազ Իրանից, սակայն այն հիմնականում օգտագործվում է էլեկտրաէներգիայի արտադրման համար եւ արտահանվում է դեպի Իրան, քանի որ ռուսական գազը ավելի է համապատասխանում է հայերի կարիքներին։ Հետեւյալ աղյուսակը թվարկում է երեք ջերմաէլեկտրակայանների որոնց բաժին է ընկնում 24% Հայաստանի ներքին էլեկտրաէներգիայի սերնդի.
| Գործարան | Կառուցման տարի | Գործառնական հզորությունը (ՄՎտ) | Պաշտոնական օգտագործում (ՄՎտ) | 2006 Էլեկտրաէներգիայի արտադրություն (ԳՎտժ) | 2006 միջին օգտագործում (ՄՎտ) | Սեփականություն | Կառավարում | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Վանաձորի ՋԷԿ | 1966-1976 | 96 | 0 | 0 | 0 | Զակնեֆտեգազստրոյ-Պրոմեթեյ | ||
| Հրազդանի ՋԷԿ | 1966–1974; 2012 | 1,110 + 480 | 1,138.3 | 129.9 | Հրազդանի էներգետիկ ընկերություն (RazTES) (պատկանում է Ռուսաստանի Դաշնություն) | Հրազդանի էներգետիկ ընկերություն (RazTES) (պատկանում է Ռուսաստանի Դաշնություն) | ||
| Երեւանի ՋԷԿ | 1963-1967 | 550 | 50 | 337.0 | 38.5 |
Ինչպես կարելի է տեսնել, որ սեղանին ջերմային էլեկտրակայաններ (աշխատում է ներմուծվող բնական գազի Իրանից եւ Ռուսաստանից) ունեն 1756 ՄՎտ հզորությամբ միասին: Այնպես որ, կարելի է եզրակացնել, որ Հայաստանը շարունակում է ուշադրություն ջերմային էներգիայի արտադրության, բայց մենք բոլորս գիտենք, որ ՀԷԿ-երը ավելի էկոլոգիապես անվտանգ եւ ավելի մեծ ուշադրություն է ՋԷԿ-երում հայերը շարունակում գնալով ավելի ու ավելի շատ բնապահպանական խնդիրները:
Եկեք քննարկենք ազդեցությունը ջերմային էլեկտրակայանների հայկական էկոլոգիայի: Երկուսն էլ Հրազդանի եւ Երեւանի էլեկտրակայաններ օգտագործել հիմնականում հանածո վառելիքի, հատկապես, բնական գազ եւ նավթ է արտադրել գոլորշու, որն օգտագործվում է քշել մի Գոլորշի Գազատուրբինային արտադրող էլեկտրական էներգիա: Մատակարարումը հանածո վառելիքի է վերջավոր. Սպառելու ցածր ծախսերի հանածո վառելիքի կունենա զգալի հետեւանքներ էներգիայի աղբյուրների, ինչպես նաեւ արտադրության պլաստմասսայի եւ շատ այլ բաների մասին: Չնայած այն հանգամանքին, որ նոր աղբյուրները են հայտնաբերված, փոխարժեքը բացահայտումը դանդաղում, իսկ արդյունահանման դառնում է ծանր եւ դժվար. Մտահոգությունները արտանետումների հետեւանք է հանածո վառելիքի այրման են շատ ավելի լուրջ է: Հանածո վառելիքի կազմում մի զգալի շտեմարան ածխածնի թաղված խորը ընդհատակ են սրվելու, որը նորադարձների այս ածխածնի ածխածնի երկօքսիդի եւ այնուհետեւ ազատ է արձակվել մթնոլորտ արդյունքում աճել է ածխածնի երկօքսիդի մակարդակներում մթնոլորտում եւ ստեղծելով ջերմոցային էֆեկտ, որը տանում է դեպի գլոբալ տաքացման:
Կախված կոնկրետ հանածո վառելիքի եւ մեթոդի այրման, այլ արտանետումները կարող է արտադրվել, ինչպես նաեւ. Օզոն, ծծմբի երկօքսիդ, NO2 եւ այլ գազեր հաճախ են արձակվել, ինչպես նաեւ պինդ. Ծծմբի եւ ազոտի օքսիդների նպաստել սմոգի եւ թթվային անձրեւների.
- ↑ [1], Բնապահպանական խնդիրները Հայաստանում.
- ↑ [2], Environmental Performance Index 2016
- ↑ [3], Ընդհանուր էներգիայի արտադրության քանակը ըստ պետության.
- ↑ [4], Մեկ շնչի սպառած էներգիան ըստ պետության.
- ↑ [5], Համաշխարհային Բանկի կողմից կատարված ՀՀ էներգիայի արտադրության վերլուծություն.
- ↑ [6], NGV Global statistics.
- ↑ [7], Հայաստանի անկախությունը և անտառահատումը.