Մասնակից:Vardouhie Ghazarian/Ավազարկղ1

Մայիսյան իրադաձությունները Ֆրանսիայում (1968 թվականին) կամ «Կարմիր մայիս» կամ Մայիս 68 ժամանակաշրջան, որի ընթաղքում տեղի ունեցան մի շարք միջոցառումներ (ցույցեր, գործադուլներ, զանգվածային անկարգություններ) որորնք տեղի են ունեցել Ֆրանսիայում 1968 թվականի մային-հունիս ամիսներին։ Իրադարձությունները սկսել են Փարիզի ուսանողությունը հոտագայում նրանց միացան բանվորները , որը հետագայում դարձավ խոշորագույն սոցաիալական շարժում 20-րդ դարի Ֆրանսիայի պատմության մեջ։ Այն բնութագրվում է ինքնաբուխ ապստամբության բնության, ուղղված էր կապիտալիզմի, ամերիկյան իմպերիալիզմի եւ ավելի անմիջապես, Շառլ դը Գոլի իշխանության իշխանության դեմ։Իրադարձությունները մեծ հետք թողեցին որ միայն քաղաքական այլև սոցիալական և մշակութային ոլորտներում։

Իրադարձություններ

Պատմաբանները պայմանականորեն բաժանել են մայիսի 68-ինընթացքը երեք փուլի։ Առաջինը «ուսանողական շրջան» մայիսի երեքից տասներեքը(մայիսի տասներեքին տեղի ունեցավ մեջ գործադուլ, որը մոբիլիզացրեց կյանքի բոլոր ոլորտները։ «Սոցիական շրջան» մայիսի տասներեքից քսանյոթը(մայիսի քսանյոթին կնքվել է Գրենելլի համաձայնագիրը)և «քաղաքական շրջան» մայիսի քսանյոթից երեսունը( մայիսի երեսունի տեղի ունեցան ուղղակի ընտրությունները)։

Մայիսի 3 ուրբաթ

Մայիսի երեքին Սորբոնի բակու էին հավաքվել շուրջ 400 ուսանողներ, որոնց դուրս էին եկել խաղաղ ցույցի։ Փարիզի ակադեմիայի ռեկտորը և ուսանողական խորհրդի նախագահը պահանջում էին վերականգնել կարգը հեռացնելով անհնազանդներին։ Սորբոնից բռնի ուժուվ տարհանվեցին ցուցարարներին։ Երեկոյան հարյուրավոր ուսանողներ բախվում են անվտանգության ուժերի հետ։ 574 մարդ էր ձեռբակալվել այդ թվում Ժակ Սովաժոն ով գլխավորում էր ուսանողների ազգային միությունը Ֆրանսիայում: Ինչպես նաև Դանիել Կոն-Բենդին, Անրի Վեբերն, Ժոնզե Ռոսսին և այլոք:

Մայիսի 6 երկուշաբթի

Մայիսի 6-ին Նանտի համալսարանի ութ ուսանողներ այդ թվում Դանիել Կոն-Բենդին և Ռենե Ռիսելը կանչվեցին ռոկտորատ կարգապահական հանձնաժողով, ուսուցիչներից ուղեկցեցին նրանց ի նշան աջակցության։ Ուսանողները անմիջապես արձագանքեցին ցույցը բռնի ուժով դադարեցնելու ոստիկանության որոշումը․ սկսեցին սալաքարեր նետել և բարիկադներ կառուցել։ Այս իրադարձություններով վերսկսվեց ցուցարարների կալանավորման գործընթացը որի ընթացքում սկիզբ դրվեց ազատական կարգախեսների ստեղծմանը։Արդյունքում շուրջ 300 ոստիկան վիրավորվեց և 422 ցուցարար ձերբակավեց։ Դասախեսների արհմիության նախագահ Ալեն Գասմարը որոշեց աջակցել ցուցարարներին։Կոմունիստական կուսակցության ը որոշ ձախական կազմակերպութունների անդամներ չաջակցեցիրն ցուցարարներին ըստ նրանց հեղափողությունը սկսվում է բանվորներից այլ ոչ թե ուսանոցներից իսկ մարտի 22-ի դեպքերի մասնակիցների պահանջը նրանք որակեցին «երեխայական», «մանր բուրժուական» եւ հատկապես «ձախական»։Մի փոքր տատանվելուց հետո սակայն նրանք որոշեցին հաղթել բանվորներին այս «խռովության» մեջ։Արհմությունը իր հերթին չհետևոլով իրնեց այդ ժամանակվա իրենց քարտուղարին Ժորժ Սեգուին ավելի ուշ բացատրեցին դա ԶԼՄ-ների առջև։ Մայիսի 7-ին Երիտասարդ կոմունիստների միության նախկին առաջնորդը ստեղծեց իր Ակսյոն թերթը, որին մասնակից էին Ռեսերը, Սինեն ինչպես նաև Ժան-Պոլ Դոլլեն, Անդրե Գլուսմանը և այլոք։ Մի շաբաթում նա դառնում է ամենօրյա հասնելով հարյուր հազար օրինակի, որը վաճառվում էին փողոցներում։

Մայիսի 10 ուրբաթ

Իրադարձություններց հետո, որոնք տեղի էին ուենցել մայիսի 10-ի լույս 11-ի գիշերը․, որին մասնակցոմ էր շուրջ 12000 մարդ( ըստ ոստիկանության տվյալների) ուսանողները և ավագ դպրոցի աշակերտները օկուպացրեցին Լատինական թաղամասը և բազմաթիվ բարիկադներ կառուցեցին որոնք ի վերջո քանդվեցին առավոտյան ժամը 2-ին սկսված ոստիակնության գործոցությունների շնորհիվ, որին մասնակցում էր շուրջ 6255 ոստիկան։ Լուսադեմին իրավիճակը սարսափեցնող էր 125 վնասված և 65 այրված մեքենաներ, ամայի և անբաեկարգ փողոցներ կարծես պատերազմից հետո, շուրջ 247 վիրավոր ոստիկան բացի ցուցարարաներից որոնց թիվը հաշվել հնարավոր չէր։ Ընդհանուր առմամբ շուրջ 469 մարդ ձերբակալվեց: Մայիսի 11-ին վերադառնալով Աֆղանստանից վերադառնալուց հետո վարչապետ Ժորժ Պոմպիդուն կարգադրեց վերաբացել համալսարանները։

Մայիսի 13 երկուշաբթի

Երկուշաբթի մայիսի 13-ին ցուցարանները որոնց թիվը գերազանցում էր 10 միլիոնը դուրս եկան Փարիզի փողոցներ իսկ ոստիակնների թիվը չէր գերազանցում 2000-ը։ Ժորժ Պոմպիդուի հրամանով պարալիզացվեց Սորբոնը։ Մայիսի 14ին Հարավ-Ավիացիոն գործարանում սկսվեց գոծադուլ, որը քիչ-քիչ տարածվեց ամբողջ երկրով։ Մայիսի 16-ին կազմավորվեց օկուպացիայի կոմիտե,որի նպատակը անմիջապես օկուպացնել երկրի բոլոր գործարանները։ Երկրի ղեկավար Շառլ դը Գոլը որը մայիսի 14-ից 19-ը պաշտոնական այցով մեկնել էր Ռումինիա սկզբնական շրջանում հատուկ ուշադրություն չէր դարձնում երկրում տեղի ունեցող իադարձություններին(ցույցեր, գործադուլներ, զանգվածային անկարգություններ)։Նա այդ գործը թողել էր վարչապետ Ժորժ Պոմպիդուին։ Հետագայում նրա մասին կասեն«հազվադեպ են այնպիսի քաղաքական գործիչները այնպիսին ինչպիսինԺորժ Պոմպիդուն է որոնք կարող են իրենց զսպել վիրավորանքների ժամանակ »։ Նա չեղարկում է 12 պաշտոնական այցերը դեպի Աֆղանստան որպեսզի գտնի իրավիճակի լուծումը։Նա պահանջեց,որ անվտանգության ուժերը դուրս գան Սորբոնից, որպեսզի հագստացնի իրավիճակը։ Մայիսի 17-ին սիտուացիոնիստները լքեցին Սորբոնը այն բանից հետո երբ գտան որ անհնար է ուղիղ ժողովրդավարության գոյությունը։