Մասնակից:Nairaaghab-777/Ավազարկղ8

Հնդկա-պարթևական թագավորությունը(անգլ.՝ Indo-Parthian Kingdom), հայտնի է նաև որպես Սուրենների թագավորություն: Եղել է պարթևական թագավորություն, որը հիմնադրվել է Սուրենի տան Գոնդոֆարիդ ճյուղի կողմից, որը իշխել է 19-ից մինչև 226 թվականը։ Իրենց իշխանության գագաթնակետին նրանք կառավարում էին մի տարածք, որն ընդգրկում էր Իրանի արևելյան հատվածները, Աֆղանստանի տարբեր հատվածներ և Հնդկական ենթացամաքի հյուսիսարևմտյան շրջանները (ներկայիս Պակիստանի մեծ մասը և հյուսիսարևմտյան Հնդկաստանի մի մասը): Թագավորությունը հիմնադրվել է 19 թվին, երբ Դրանգիանայի (Սակաստան) Գոնդոֆարեսի Սուրենյան նահանգապետը անկախություն հռչակեց Պարթևական կայսրությունից: Թագավորությունը հիմնադրվել է 19 թվին, երբ Սուրենյան Դրանգիանայի (Սակաստան) տիրակալ Գոնդոֆարեսը անկախացավ Պարթևական կայսրությունից։ Ավելի ուշ, նա արշավանքներ իրականացրեց դեպի արևմուտք՝ նվաճելով հնդկա-սկյութների և հնդկա-հույների տարածքները՝ դրանով իսկ իր թագավորությունը վերածելով կայսրության։ 1-ին դարի երկրորդ կեսին, քուշանների ներխուժումից հետո հնդո-պարթևների տիրապետությունը զգալիորեն կրճատվեց։ Սաքաստանի նկատմամբ վերահսկողությունը նրանց հաջողվեց պահպանել մինչև 224-5 թվականին Սասանյան կայսրության կողմից այն նվաճելը։ Հնդո-պարթեւները հայտնի են Թախթ-ի-Բահի բուդդայական վանքի կառուցմամբ (ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ): Գոնդոֆարես I- ը և նրա հաջորդները Գոնդոֆարես I-ը, ըստ երեւույթին, ի սկզբանե եղել է ներկայիս Աևրևելյան Իրանի տարածքում գտնվող Սեյրանի տիրակալըհ, որը հավանաբար եղել է վասալ կամ Ապրաքարաջաս տոհմի հետնորդ: Ք.ա. մոտ 20–10 թվականներին, նա նվաճումներ կատարեց նախկին հնդկա – սկյութական թագավորությունում, գուցե Ազես տիրակալի մահից հետո, որը կարևոր նշանակություն ուներ: Գոնդոֆարեսը դարձավ Արաչոսիայի, Սեյստանի, Սինդհի, Փենջաբի և Քաբուլի հովիտը ընդգրկող տարածքների տիրակալը, սակայն, ամենայն հավանականությամբ, նա Արեւելյան Փենջաբի սահմաններից դուրս տարածք չի ունեցել։ Գոնդոֆարեսն իրեն շնորհել էր «Արքաների արքա» պարթևական տիտղոսը, որն իր դեպքում ճիշտ արտացոլում է, որ հնդո-պարթևական կայսրությունը միայն ազատ շրջանակ էր․ մի շարք ավելի փոքր տոհմեր, անշուշտ, պահպանել են իրենց դիրքերը հնդո-պարթևական ժամանակաշրջանում, հավանաբար, Գոնդոֆարեսին և նրա հաջորդներին ճանաչելու փոխարեն: Այս փոքր տոհմերի մեջ էին մտնում հենց ապրակարաջաները և հնդկա-սկյութական սատրապները, ինչպիսիք են Զեոնիսեսը և Ռաջուվուլան, ինչպես նաև անանուն սկյութները, որոնք կրկնօրինակում էին Ազեսի մետաղադրամները։ Քշահարատաները նաև իշխում էին Գուջարաթում, թերեւս Գոնդոֆարեսի տիրապետությունից դուրս։ Գոնդոֆարես I- ի մահից հետո կայսրությունը սկսեց մասնատվել: Գոնդոֆարես անունը կամ տիտղոսը ընդունեց Սարպեդոնեսը, որը դարձավ Գոնդոֆարես II, և, ամենայն հավանականությամբ, Գոնդոֆարես I- ի որդին էր: Ամենակարևոր իրավահաջորդը Աբդագասեսն էր՝ Գոնդոֆարեսի զարմիկը, որը իշխել էր Փենջաբում և, ամենայն հավանականությամբ՝ Սեյստանի հայրենիքում: Կարճատեւ կառավարումից հետո Սարպեդոնեսին հաջորդեց Օրթագնեսը, որը ստացավ Գոնդոֆարես III Գադանա անունը: Մեր թվարկության առաջին տասնամյակների ընթացքում Օրթագնեսը կառավարում էր հիմնականում Սեյստանում և Արախոսիայում, Աբդագասեսի իշխանությունից դեպի արևելք, և կարճ ժամանակ անց նրան հաջորդեց նրա որդին ՝ Ուբուզանեսը: Մեր թվարկությունից 20 տարի անց, Սասես անունով թագավորը՝ Ապրաքարաջա տոհմի տիրակալ Ասպավարմայի եղբորորդին, գրավեց Աբդագասեսի տարածքները և ստացավ Գոնդոֆարես IV Սասե անունը: Ավագները պնդում են, որ վերջինս <<Թախտ-ի-Բախի >> արձանագրություններում նշված Գոնդոֆարեսն է։ Նրանցից հետո եղել են նաև այլ թագավորներ։ Սանաբարեսը Սեյստանում ժամանակավոր ուզուրպատ էր(բռնապետ), որն իրեն անվանում էր <<արքաների մեծ արքա>>, և կար նաև երկրորդ Աբդագասես մետաղադրամը, Սինդում Ագատա անունով տիրակալ, մեկ այլ տիրակալ, որը կոչվում էր Սատավաստրես մետաղադրամ, և անանուն իշխան, որը պնդում էր, որ Արսասեսթագավորի եղբայրն է, այսիքն Պարթևաստանի իշխող տոհմի իրական անդամ: Բայց հնդո-պարթևները երբեք չվերականգնեցին Գոնդոֆարես I- ի իշխանությունը, և մ.թ. 1-ին դարի կեսերից Քուշանները Կուջուլա Կադֆիսեսի գլխավորությամբ սկսեցին գրավել թագավորության հյուսիսային հնդկական մասը: Հնդո-պարթեւներին հաջողվեց Սակաստանն իրենց վերահսկողության տակ պահել, որը նրանք ղեկավարեցին մինչ Սասանյան կայսրության կողմից Պարթևական կայսրության անկումը։ Հնագիտություն և աղբյուրներ Ենթադրվում է, որ Տաքսիլա քաղաքը եղել է հնդո-պարթեւների մայրաքաղաքը: Խոշոր շերտերը պեղել է Ջոն Մարշալը՝ պարթևական ոճի մի շարք գտածոներով։ Մոտակա Ջանդիալ տաճարը համարվում է որպես զրադաշտական Ատրուշան ՝ հնդո-պարթեւական ժամանակաշրջանից: Որոշ հին գրություններ հնդո-պարթեւների գոյությունը այդ տարածքում նկարագրում են ինչպես օրինակ Սուրբ Թոմաս Առաքյալի պատմությունը, որին որպես ատաղձագործ վերցրել էին՝ Հնդկաստանում Գուդնաֆար (ենթադրաբար Գոնդոֆար) թագավորի պալատում ծառայելու համար։ «Թոմասի Գործերը» աշխատությունն իր 17-րդ գլխում պատմում է Հյուսիսային Հնդկաստանում Գուդնաֆար թագավորին Թոմասի այցի մասին։ 2-րդ և 3-րդ գլուխներում նկարագրում է նրա ծովային ճանապարհորդությունները դեպի Հնդկաստան՝ այդպիսով Թոմասին կապելով Հնդկաստանի արևտյան ափի հետ: Ինչպես նշում են՝ այս Գուդնաֆարին սովորաբար նույնացնում էին Գոնդոֆարես I –ի հետ, որըթվագրվել է քրիստոնեությունից հետո, բայց այս ենթադրության համար ոչ մի ապացույց չկա, և ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ Գոնդոֆարես I- ը թվագրվում է նույնիսկ մ.թ 1-ին տարում։ Ֆիլոստրատուսը «Ապոլոնիոս Տյանացու կյանքը» աշխատությունում նշում է, որ Ապոլոնիոս Տյանացին մեր թվարկության մոտավորապես 46 թվին այցելել է Հնդկաստան, մասնավորապես, Տաքսիլա քաղաք։ Նա նկարագրում է հունական տիպի շինությունները, հավանաբար նկատի ունենալով Սիրկապը, և նշում, որ Ֆրոտես անունով հնդ-պարթեւական Տաքսիլա քաղաքի թագավորը հունական կրթություն է ստացել իր հոր արքունիքում և սահուն հունարեն է խոսում։ "Ասա ինձ, ո՜վ թագավոր, Ինչպե՞ս ձեռք բերեցիր հունարեն լեզվի այս իմացությունը, և որտեղի՞ց ստացար քո ողջ փիլիսոփայական գիտելիքըները այս վայրում: [...] - «Հայրս, ստանալով հունական կրթություն, գուցե շատ վաղ տարիքում ինձ բերեց իմաստունների մոտ, քանի որ ես այդ ժամանակ ընդամենը տասներկու տարեկան էի, բայց նրանք դաստիարակեցին ինձ իրենց հարազատ որդու պես. քանզի ամեն ոք, ով ընդունում է հունարեն լեզվի իմացությունը, սիրվում է նրանց կողմից, քանի որ կարծում է, որ իր բնույթի նմանության շնորհիվ նա արդեն պատկանում է իրենց։ Էրիթրեայի ծովի պերիպլյուսը գոյատևող 1-ին դարի պահպանված ուղեցույց է երթուղիներով դեպի Արաբական ծով նավարկելու համար։ Այն նկարագրում է պարթևական թագավորների ներկայությունը, որոնք կռվում էին միմյանց հետ Սինդայի շրջանում, ի շրջան, որն այդ ժամանակ ավանդաբար հայտնի էր որպես «Սկյութիա» ՝ պայմանավորված այնտեղ հնդո-սկյութների նախկին իշխանության հետ. «Այս գետը (Ինդոսը) ունի յոթ գետաբերան՝ բավական մակերեսային և ճահճային, այնպես որ դրանք նավարկելի չեն, բացառությամբ դրանցից մեկի, որի ափին գտնվում է առևտրային քաղաք Բարբարիկումը: Դրանից առաջ ընկած է մի փոքրիկ կղզի, իսկ նրա ետևում Սկյութիայի մայրաքաղաք Մինանգարան է, որը գտնվում է պարթև իշխանների ենթակայության տակ, որոնց հարաբերությունները մշտապես լարված են»։ (Էրիթրեայի ծովի Պերիպլուս, գլուխ 38) Տախթ-ի-Բահիի արձանագրությունը կրում է երկու ամսաթիվ․ մեկըթ Մահարաջա Գուդուվարայի (կրկին հավանական է Գոնդոֆարես) կառավարման 26-րդ տարին, մյուսը՝ անհայտ դարաշրջանի 103-րդ տարին: Սուրենի տան դավանանքի վերաբերյալ տեղեկություն չկան, սակայն հայտնի է, որ նրանք կրոնական հակասության մեջ էին զրադաշտական Արսակիդ տոհմի հետ։ Ի տարբերություն հնդո-հույների կամ հնդկա-սկյութների՝ հնդո-պարթևական իշխանների բուդդիզմ դավանելու մասին չկան հստակ գրառումներ, ինչպիսիք են կրոնական մակագրությունները, արձանագրությունները կամ նույնիսկ լեգենդար պատմությունները: Բացի այդ, չնայած հնդո-պարթևական մետաղադրամները հիմնականում սերտորեն հետևում են հունական դրամագիտությանը, դրանցում երբեք պատկերված չէ բուդդայական << triratna>>խորհրդանիշը (բացառությամբ Սասեսի), ոչ էլ երբևէ օգտագործել են փղի կամ ցուլի պատկերներ, հնարավոր կրոնական խորհրդանիշներ, որոնք լայնորեն օգտագործվել են իրենց նախնիների կողմից: Ենթադրվում է, որ նրանք դավանել են զրադաշտականություն՝ ունենալով իրանական ծագում։ Այս իրանական դիցաբանական համակարգը նրանցից ժառանգել են հետագա Քուշանները, որոնք իշխել են Պակիստանի Պեշավար-Խայբեր-Պախթունխվա շրջանում։ Հայտնաբերվել են նաև հինդու աստված Շիվայի մետաղադրամներ, որոնք թողարկվել են Գոնդոֆարեսի իշխանության շրջանում։