Մասնակից:Christina Jamalyan/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից


Christina Jamalyan/Ավազարկղ
Սթիրլինգ, Շոտլանդիա
Տեսակքարե
ԵրկիրՇատլանդիա

Սթիրլինգի դղյակ, (անգլ. Stirling Castle) տեղակայված է Սթիրլինգում՝ Շոտլանդիայի ամենամեծ և ամենակարևոր ամրոցներից մեկն է `ինչպես պատմական, այնպես էլ ճարտարապետական տեսանկյունից: Ամրոցը գտնվում է Քեսըլ Հիլի գագաթին, որը Սթիրլինգ Սիլի երկրաբանական կազմավորման մի մասն է կազմում: Այն երեք կողմից շրջապատված է զառիթափ ժայռերով ՝ հաղորդելով ամուր, պաշտպանական դիրք: Նրա ռազմավարական դիրքը, որը պահպանում էր այն, ինչ մինչև 1890-ական թվականները համարվում էր Ֆորթ գետի ամենահեռավոր անցումը, այն դարձրել է տարածաշրջանի կարևոր ամրությունը ամենավաղ ժամանակներից:

Ամրոցի հիմնական կառույցների մեծ մասը թվագրվում են տասնհինգերորդ և տասնվեցերորդ դարերին: Մի քանի կառույցներ մնացել են տասնչորսերորդ դարից, մինչդեռ արտաքին պաշտպանությունները՝ քաղաք դուրս եկող, թվագրվում են տասնութերորդ դարի սկզբից:

Անգլիայի հետ միավորվելուց առաջ Սթիրլինգի դղյակը Շոտլանդիայի ամենաշատ օգտագործվող արքայական նստավայրերից մեկն էր՝ նաև որպես պալատ և ամրոց:

Շոտլանդական մի քանի թագավորներ և թագուհիներ թագադրվել են Սթիրլինգում, այդ թվում ՝ 1542 թվականին Շոտլանդիայի թագուհի՝ Մարին, իսկ մյուսները ծնվել կամ մահացել են այնտեղ:

Առնվազն ութ պաշարումներ են եղել Սթիրլինգի դղյակում, այդ թվում ՝ մի քանիսը Շոտլանդիայի անկախության պատերազմների ժամանակ, վերջին անգամ եղել է 1746 թվականին, երբ (գեղեցիկ արքայազն Չարլին) (անգլ.՝ Bonnie Prince Charlie) անհաջող փորձ կատարեց գրավելու ամրոցը: Սթիրլինգի դղյակը ցուցակագրված հին հուշարձան է, և այժմ այն զբոսաշրջային վայր է, որը ղեկավարվում է Շոտլանդիայի պատմական միջավայրի կողմից:

Վաղ պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քեսըլ Հիլը, որի վրա կառուցված է Սթիրլինգի դղյակը, համարվում է Սթիրլինգ Սիլի մի մասը, որը կազմում է շուրջ 350 միլիոն տարեկան որձաքար-դոլերիտ, որը հետագայում վերափոխվել է սառցադաշտով `կազմելով «գագաթ և վերջամաս»: Հավանական է, որ այս բնական առանձնահատկությունը գրավվել է վաղ ժամանակներից, քանի որ որպես բլրային ամրոց գտնվում է Գովան բլուրի վրա, անմիջապես դեպի արևելք: Հռոմեացիները շրջանցեցին Սթիրլինգը, փոխարենը Դոունում ամրոց կառուցեցին, բայց գուցե այդ ժամանակահատվածում ժայռը գրավված էր մեյհեյների կողմից: Այն հետագայում կարող է լինել Մենավ Գոդոդդինայի ամրոցը ինչպես նաև նույնացվել է 7-րդ և 8-րդ դարերում Իդուի գրանցված բնակավայրի հետ, որտեղ Մերքիայի թագավոր Փենդան 655 թվականին պաշարեց Բեռնիկիայի թագավոր Օսվիին: Երեսուն տարի անց Դուն Նեչթեյնի ճակատամարտում նորթումբրյանների ջախջախումից հետո տարածքը անցավ Փիքթիշի վերահսկողության տակ: Այնուամենայնիվ, մինչև ուշ միջնադարյան դարաշրջանը ամրոցի բլուրը գրավելու համար հնագիտական ապացույցներ չկան: Այլ լեգենդներ են եղել՝ կապված Սթիրլինգի կամ ինչպես ավելի պոետիկ անվանումն է «Սնոուդաուն» -ի հետ: 16-րդ դարի պատմաբան Հեկտոր Բոեսը իր «Historia Gentis Scotorum»- ում պնդում է, որ հռոմեացիները, Ագրիքոլայի ներքո, ամրացրել են Սթիրլինգը, և որ Քեննեթ Մաքալփինը, ավանդաբար Շոտլանդիայի առաջին թագավորը, պաշարել է Սթիրլինգում ամրոցը տիրելով 9-րդ դարում Փիքթիշի թագավորությունը: Այնուամենայնիվ, Բոեսը համարվում է ոչ հուսալի պատմաբան:

Ժամանակակից օգտագործում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամրոցի զբոսավայրը կամ ցույցզբոսավայրը օգտագործվել է որպես բացօթյա համերգասրահ `մի քանի հայտնի գործողությունների համար, որոնցից ոմանք օգտագործել են Սթիրլինգի ամրոցը և հարակից զբոսավայրերը`տեսահոլովակներ նկարահանելու համար: Այս գործողությունները ներառում են R.E.M., Ocean Colour Scene, Bob Dylan, Wet Wet Wet, Rod Stewart և Runrig. Զբոսավայրում տեղի են ունենում նաև քաղաքի Հոգմանայի տոնակատարությունները: Արգիլ և Սազերլենդ լեռնականների զորագնդի թանգարանն  ու գլխավոր շտաբի տունը տեղակայված են թագավորի հին կառույցում: Վերանորոգման համար թանգարանը փակվեց 2018-ի օգոստոսի 31-ին և նախատեսվում է վերաբացել 2019-ի հունիսին: Ամրոցը բաց է հանրության համար ամբողջ տարվա ընթացքում: Սթիրլինգի դղյակը սիրված վայր է զբոսաշրջիկների համար, և ըստ Առաջատար այցելուների տեսարժան վայրերի ասոցիացիայի հրապարակած տվյալների ՝ 2019-ին այցելել է 609 698 մարդ:

Քլայդսդեյլ բանկի կողմից թողարկված ընթացիկ 20 ֆունտ սթերլինգ արժողությամբ թղթադրամի հակառակ կողմում գտնվող Սթիրլինգ դղյակի նկարազարդումն է, առաջին պլանում ձիավոր Ռոբերտ Բրյուսը:

Գերմանիայի Սաքսոնիա նահանգի Քոլդից ամրոցին նման լինելու պատճառով ամրոցը օգտագործվել է 1970-ականների Քոլդից հեռուստասերիալի արտաքին կադրերը նկարահանելու համար, դրամա ՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում որպես ռազմական բանտ օգտագործելու ընթացքում դաշնակից ռազմագերիների՝ ամրոցից փախչելու բազմաթիվ փորձերի մասին:

Անկախության պատերազմներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերածննդի պալատ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քսաներորդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]