Մասնակից:Գոռ Ավագիմյան/Ավազարկղ
Առաջնեկ (նաև՝ մեծ երեխա կամ անդրանիկ), զույգի առաջին երեխան է, որը ծնվել է ծննդյան կարգով՝ ծննդաբերության եղանակով։ Պատմականորեն առաջնեկ երեխան ունի սոցիալապես էական դեր, մասնավորապես առաջնեկ որդու դերը՝ հայրիշխան հասարակության մեջ։ Օրենքով բազմաթիվ համակարգեր միավորում են առաջնեկության իրավունքի գաղափարը, որով առաջնեկ երեխան ժառանգում է իր ծնողների ունեցվածքը։ Առաջնեկը հուդայականության մեջ (bechor), զբաղեցնում է նաև հատուկ դիրք։
Թեև միակ երեխան ինքնին միշտ կլինի «առաջնեկ», մեծ ընտանիքներում առաջնեկը հաճախ զգում է, որ իրեն այլ կերպ են վերաբերվում ընտանիքի մնացած երեխաներից։ Ալֆրեդ Ադլեր (1870–1937), ավստրիացի հոգեբույժ և Զիգմունդ Ֆրոյդի ու Կարլ Յունգի ժամանակակիցը, առաջին տեսաբաններից էր, որ առաջարկեց մի տեսություն, ըստ որի ծննդյան կարգը ազդում է անհատական հոգեբանության վրա (ուշ 20-րդ դարից մինչև վաղ 21-րդ դար)։ Նա պնդում էր, որ ծննդյան կարգը կարող է հաստատուն ազդեցություն թողնել մարդու կյանքի ոճի վրա, որը անձի՝ ընկերության, սիրո և աշխատանքի հարցերում գործելու սովորական եղանակն է։ Ըստ Ադլերի, առաջնեկները «գահընկեց» են արվում, երբ ծնվում են երկրորդ երեխաները, և սա կարող է տևական ազդեցություն ունենալ նրանց վրա։ Ընտանիքի ավելի փոքր և միակ երեխաները կարող են լինել ավելի խնամված, փայփայված և երես առած, որը նաև կարող է ազդել նրանց հետագա անհատականության վրա[1]։ Կազմակերպված ուսումնասիրությունների պատասխանները քննելիս անհատականության և վերաբերմունքի գծերը կրկնվում էին, երբ համեմատում էին տարբեր երեխաների՝ ծնված միևնույն ծննդյան կարգով[2]։ Այս բացահայտումները արժանացել են մի շարք քննադատությունների։
Nurture[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նկատվել է, որ շատ հաճախ առաջնեկը մեծանում է ավելի շատ ուշադրությամբ, քան մյուս երեխան կամ երեխաները, որը պատճառ է հանդիսանում առաջին երեխայի համար՝ զարգացնել որոշակի առանձնահատկություններ: Սրա պատճառն այն է, որ զույգը, որը որոշում է ունենալ իրենց առաջին երեխային, անփորձ է և նոր՝ երեխա մեծացնելու գործում: Սա պատճառ է հանդիսանում, որ զույգը լինի հնարավորինս իրազեկ և հոգատար առաջնեկի նկատմամբ: Ծնողների վերաբերմունքը՝ առաջնեկին, առաջացնում է նախանձ կամ չարություն մյուս երեխայի կամ երեխաների նկատմամբ: Առաջներկի վերաբերմունքը իր քույր-եղբայրների նկատմամբ, և ակնկալիքները շրջապատի մարդկանց կողմից նույնպես հանդիսանում են գործոններ՝ նրանց անհատականության զարգացման համար: Չնայած առաջնեկները տարբեր սեռերի են, սակայն կան որակներ, որոնք գերազանցում են տարբերություններին շնորհիվ երեխայի միջավայրի: Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ծննդյան կարգը ազդեցություն է ունենում երեխայի և՛ անհատականության, և՛ IQ-ի վրա: Երբ իրականացվում են այս ուսումնասիրությունները, ծնողները հարցաքննվում են և տալիս են օրինակներ յուրաքանչյուր երեխայի արտահայտած անհատականության տեսակի վերաբերյալ:
Դերեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
In specified cases, the firstborn child that was studied on was observed again as an adult and continued to demonstrate the identical traits as seen when they were a child. When studying famous and historic geniuses in the artistic field, recurrence has demonstrated firstborns to be the children with a creative side as well as being the productive ones. This study also ties together with being an only child. One study indicates that people surround themselves with others associated with their own birth order. "Առաջնեկներն ավելի հակված են շփվել առաջնեկների հետ, երկրորդ երեխաները՝ երկրորդների հետ, վերջին ծնվածները՝ վերջինների հետ։"[3] Նաև սովորական է ունենալ բնավորության այնպիսի գծեր, որոնք ստեղծում են ուժեղ անհատականություն, որն էլ ունակ է լինել առաջնորդ և գործել ավելի հասուն։ Այս ուսումնասիրությունը կապվել է նաև ԱՄՆ նաագահների հետ, երբ պարզ է դարձել This study was related to the U.S presidents when it was discovered that more than half were firstborn, the rest were middle and four were lastborn. After investigating the birth order of the U.S presidents, important leaders were also looked at and showed the same outcome; a large number of every type of leader was firstborn rather than last.
Birth order, and the role of the firstborn, can become complicated in non-nuclear families, with situations such as parents of one child or set of children separating from each other and entering relationships with other people, and then having children with their new partners. In such instances, the first child born in the new relationship may be considered the firstborn for that couple, even though it may not be the first child born to either partner in the couple.[4][5][6]
Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծննդյան կարգի ազդեցությունները բազմիցս վիճարկվել են։[7] Ամենամեծ ուսումնասիրության արդյունքները պնդում են զրո կամ գրեթե զրո ազդեցություն։[8] Պնդում են, որ ծննդյան կարգի տեսությունն ունի «զոմբիների տեսության» առանձնահատկություններ։[9]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Adler, A. (1964). Problems of neurosis. New York: Harper and Row.
- ↑ «Birth Order - baby, Definition, Description, Common problems». www.healthofchildren.com.
- ↑ Joshua K. Hartshorne. «How Birth Order Affects Your Personality». Scientific American. doi:10.1038/scientificamericanmind0110-18.
- ↑ «How Birth Order Affects Your Child's Personality and Behavior». 11 June 2015.
- ↑ Neal, Rome (June 10, 2002). «Personality Traits Linked To Birth Order». CBS News.
- ↑ Schachter, Stanley (3 July 1963). «Birth Order, Eminence and Higher Education». American Sociological Review. 28 (5): 757–768. doi:10.2307/2089913. JSTOR 2089913.
- ↑ Rodgers, JL; Cleveland, HH; Van Den Oord, E; Rowe, DC (2000). «Resolving the debate over birth order, family size, and intelligence». The American Psychologist. 55 (6): 599–612. doi:10.1037/0003-066X.55.6.599. PMID 10892201.
- ↑ Damian, Rodica Ioana; Roberts, Brent W. (2015-11-17). «Settling the debate on birth order and personality». Proceedings of the National Academy of Sciences. 112 (46): 14119–14120. Bibcode:2015PNAS..11214119D. doi:10.1073/pnas.1519064112. ISSN 0027-8424. PMC 4655556. PMID 26518507.
- ↑ Ferguson, Christopher J.; Heene, Moritz (2012-11-01). «A Vast Graveyard of Undead Theories Publication Bias and Psychological Science's Aversion to the Null». Perspectives on Psychological Science. 7 (6): 555–561. doi:10.1177/1745691612459059. ISSN 1745-6916. PMID 26168112. S2CID 6100616.