Հրեշտակների հիերարխիա
Տարբեր կրոնների հրեշտակաբանության մեջ հրեշտակների հիերարխիան հրեշտակների դասակարգման համակարգ է։ Ավելի բարձր աստիճաններն ավելի մեծ ուժ կամ իշխանություն ունեն ավելի ցածր կոչումների նկատմամբ, իսկ տարբեր աստիճաններն ունեն արտաքին տեսքի տարբերություններ, օրինակ՝ տարբեր քանակի թևեր կամ դեմքեր։
Աբրահամական կրոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուդայականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հրեական հրեշտակային հիերարխիան հաստատված է Թորայում, Թալմուդում, Ռաբինական գրականությունում և ավանդական հրեական աղոթքում։ Դրանք դասակարգվում են տարբեր աստվածաբանների կողմից առաջարկված տարբեր հիերարխիաներում։ Օրինակ, Մայմոնիդեսը իր «Միշնե Թորա» կամ «Յադ հա-Չազակահ. Եսոդեյ հա-Թորահ»-ում հաշվում է հրեշտակների տասը աստիճան։
| Rank | Angelic Class | Notes |
|---|---|---|
| 1 | Չայոտ Հա Կոդեշ | Տես Ezekiel 1 {{{3}}} և Ezekiel 10 {{{3}}} |
| 2 | Օֆանիմներ | Տես Ezekiel 1 {{{3}}} և Ezekiel 10 NASB |
| 3 | Էրելիմներ | Տես Isaiah 33:7 NASB |
| 4 | Հաշմալիմներ | Տես Ezekiel 1:4 NASB |
| 5 | Սերաֆիմներ | Տես Isaiah 6 NASB |
| 6 | Մալաքիմներ | Սուրհանդակներ, հրեշտակներ |
| 7 | Էլոհիմ | «Աստվածային էակներ» |
| 8 | Բենե Էլոհիմ | «Աստծո որդիներ» |
| 9 | Քերովբեներ | Տես Hagigah 13բ |
| 10 | Իշիմներ | «մարդանման էակներ», տես Genesis 18:2 NASB, Daniel 10:5 NASB |
Քրիստոնեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամենաազդեցիկ կաթոլիկ հրեշտակային հիերարխիան այն էր, որն առաջ քաշեց կեղծ-Դիոնիսիոս Արեոպագացին 5-րդ կամ 6-րդ դարերում իր «De Coelesti Hierarchia» («Երկնային հիերարխիայի մասին») գրքում։ Դիոնիսիոսը նկարագրեց հոգևոր էակների ինը մակարդակ, որոնք նա խմբավորեց երեք կարգի[1][2][3].
- Ամենաբարձր կարգեր
- Միջին կարգեր
- Ամենացածր կարգեր
Միջնադարում առաջարկվել են տարբեր սխեմաներ, որոնցից ոմանք հիմնվել և ընդարձակվել են կեղծ Դիոնիսիոսի վրա, մյուսներն առաջարկում են բոլորովին այլ դասակարգումներ։
Կեղծ-Դիոնիսիոսը («Երկնային հիերարխիայի մասին») և սուրբ Թոմաս Աքվինացին («Summa Theologiae») հիմնված են Նոր Կտակարանի հատվածների վրա, մասնավորապես Ephesians 1:21 9 և Colossians 16 1:16՝ մշակելու երեք Հիերարխիայի, Գնդերի կամ հրեշտակների եռյակների սխեման, որտեղ յուրաքանչյուր Հիերարխիա պարունակում է երեք Կարգեր կամ Երգչախմբեր. Սուրբ Բոնավենտուրան ամփոփեց իրենց ինը խմբերը հետևյալ կերպ. հայտարարող, հռչակող և առաջնորդող; կարգավորող, պարտադրող և հրամայող; ընդունող, բացահայտող և օծող[4]։ Թովմասը համաձայնեց Սուրբ Ջերոմիոսի մեկնաբանությանը Mt 18:10 {{{3}}} մասին, որ յուրաքանչյուր կենդանի մարդ ունի պահապան հրեշտակ։ Հրեշտակային կարգերից նա պնդում էր, որ միայն առաջին հինգն են ուղարկված Աստծո կողմից մարմնավոր աշխարհում լինելու համար, մինչդեռ չորս մնում են Դրախտում Իր ներկայության ներքո[5]։
Իսլամ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսլամում չկա ստանդարտ հիերարխիկ կազմակերպություն, որը զուգահեռում է քրիստոնեական բաժանմանը տարբեր «երգչախմբերի» կամ ոլորտների, և թեմային ուղղակիորեն չի անդրադառնում Ղուրանում։ Այնուամենայնիվ, պարզ է, որ կա որոշակի կարգ կամ հիերարխիա, որը գոյություն ունի հրեշտակների միջև, որը սահմանվում է հանձնարարված գործերով և տարբեր առաջադրանքներով, որոնց հրեշտակները պատվիրված են Աստծո կողմից։ Որոշ գիտնականներ ենթադրում են, որ իսլամական հրեշտակները կարելի է խմբավորել տասնչորս կատեգորիաների, ընդ որում որոշ բարձրագույն կարգեր համարվում են հրեշտակապետներ։ Զաքարյա ալ-Քազվինին նկարագրում է հրեշտակային հիերարխիա իր «Աջաիբ ալ-մախլուքաթ»ռում, բոլոր հրեշտակների գլխին՝ չորս հրեշտակապետական քերովբեներով շրջապատված։ Նրանցից ներքեւ յոթ երկնքի յոթ հրեշտակներն են[6]։
Ֆախր ալ-Դին ալ-Ռազին հրեշտակներին բաժանեց ութ խմբի, ինչը ցույց է տալիս որոշ նմանություն քրիստոնեական հրեշտակաբանությանը[7].
- Համալաթ ալ-Արշ, ովքեր կրում են Արշը (Աստծո գահը)[8], համեմատելի քրիստոնեական Սերաֆիմի հետ։
- Մուկարաբուն (Քերովբեներ), ովքեր շրջապատում են Աստծո գահը՝ անընդհատ փառաբանելով Աստծուն
- Հրեշտակապետներ, ինչպիսիք են Ջիբրաիլը, Միխաիլը, Իսրաֆիլը և Ազրաիլը
- Երկնքի հրեշտակներ, ինչպիսին է Ռիհվանը
- Դժոխքի հրեշտակներ, Մալիկ և Զաբանիա
- Պահապան հրեշտակներ, որոնք նշանակված են անհատների՝ նրանց պաշտպանելու համար
- Հրեշտակները, ովքեր արձանագրում են մարդկանց գործողությունները
- Հրեշտակներ, որոնք վստահված են աշխարհի գործերը, ինչպես որոտի հրեշտակը։
Դերախաղեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հրեշտակները երբեմն դերախաղերում ներկայացվում են դասավորված հիերարխիաներով, որոնց շրջանակներում ավելի բարձր մակարդակի հրեշտակներն ավելի մեծ ուժ ունեն և ավելի շատ կախարդանքներ անելու կամ այլ կախարդական ունակություններ գործադրելու կարողություն։ Օրինակ, Հրեշտակները «Զնդաններ և Դրակոններ»՝ երկնային կոչվող էակների ենթախմբում, գալիս են երեք տարբեր տեսակի՝ աստիճանաբար ավելի հզոր Ասստրալ Դևա, Մոլորակ և Արեգակ[9][10]:Մեկ այլ խաղ, որն ունի հրեշտակներ, «Shin Megami Tensei»-ն է, որոնք հաճախ դասակարգվում է Աստվածների կամ Հերալդների ներքո։ Bayonetta խաղային շարքում հրեշտակները թշնամիներ են, և առկա են բոլոր 3 ոլորտները, որոնցից յուրաքանչյուրը բաժանված է նույն 3 կարգով, ինչպես որ ավանդական հիերարխիան։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Chase, Steven (2002). Angelic spirituality. էջ 264. ISBN 978-0-8091-3948-4.
- ↑ McInerny, Ralph M. (1998). Selected writings of Thomas Aquinas. էջ 841. ISBN 978-0-14-043632-7.
- ↑ Pseudo-Dionysius, the Areopagite (1987). Pseudo-Dionysius : the complete works. Colm Luibhéid, Paul Rorem. New York: Paulist Press. էջեր 161–173. ISBN 0-8091-0383-4. OCLC 15282383.
- ↑ Pseudo-Dionysius the Areopagite, De Eccles. Hierarchy., chapter 4, section 20. As quoted in Saint Bonaventure. «4». Itinerarium mentis in Deum [Journey of the mind into God]. էջ 25.
- ↑ The Encyclopedia of Angels'author=Rosemary Guiley. Facts on File, Incorporated. 2004. էջ 350. ISBN 9781438130026. OCLC 1105905798.
- ↑ Mehdi Amin Razavi Aminrazavi, Seyyed Hossein Nasr The Islamic Intellectual Tradition in Persia Routledge, 16.12.2013 9781136781124 p.17
- ↑ Serdar, Murat. "Hıristiyanlık ve İslâm’da Meleklerin Varlık ve Kısımları." Bilimname 2009.2 (2009).
- ↑ Կաղապար:Cite quran
- ↑ Jon Schindehette, Celestials, Angels, Devas: Dragon's-Eye View (January 9, 2013).
- ↑ Christopher Perkins, Warriors of Heaven (TSR, 1999).