Հոսքաջրերի մաքրումը պղնձից
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
 |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
21-րդ դարի հիմնական խնդիրներից մեկն է հանդիսանում հոսքաջրերի մաքրումը և վերաօգտագործումը։ Այդ խնդիրը հանդիսանում է համաշխարհային ամենակարևոր խնդիրներից մեկը և հսկվում է ՄԱԿ-ի կողմից։ Արդյունաբերական հոսքաջրերի մաքրման նպատակով մշակվում և փորձարկվում են մի շարք մեթոդներ, որոնք թույլ են տալիս իջեցնել հոսքաջրերում ծանր մետաղների մնացորդային պարունակությունը մինչև թույլատրելի սահմանը։
Պղնձի իոնի չափաբաժինները միջավայրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առավել տարածված և շատ թունավոր աղտոտող նյութերի թվին են պատկանում ծանր մետաղները՝ սնդիկ, արճիճ, կադմիում, ցինկ, պղինձ, մկնդեղ, և այլն։ Պղինձը հայտնաբերվում է սուլֆատային մնացորդում արճիճի, կադմումի և ցինկի հետ միասին։ Պղնձի պարունակությունը բույսերի մեջ պրակտիկորեն մշտական է և կախված չէ նրա պարունակությունից հողում, պղինձը հանդիսանում է բույսի սնուցման կարևոր տարր։
Պղնձի աղերը, ներգործելով ջրավազաններ, ցուցաբերում են բարձր ազդեցություն կենսագործունեության ընթացքի վրա։ Պղնձի կոնցետրացիան 0.08-0.8մգ/լ, իսկ շատ փափուկ ջրերում 0.01մգ/լ[1], որը ձկների համար նույնպես թունավոր է։ Թունավորության չափանիշը ջրային մյուս օրգանիզմների համար կազմում է 0.08-1.0մգ/լ։ Ջրի կոշտությունը տեսանելիորեն փոքրացնում է պղնձի թունավորության հատկությունը[2]։ Շատ փափուկ և թորած ջրերի համար, որպես ցածր սահման համարում են 0.01մգ/լ պղնձի իոնը[2]։ Իսկ բնության ջրերից շատերի համար կարելի է ընդունել թունավորության ավելի բարձր սահման՝ 0.025մգ/լ պղինձ իոն[3]։ Որոշ ձկներ փափուկ ջրերում կարող են գոյատևել նույնիսկ 0.075մգ/լ պղնձի իոնի դեպքում, իսկ որոշ փոքր տեսակների համար մահացու է համարվում 0.0127մգ/լ պղնձի իոնի կոնցետրացիան։ Պղնձի թունավոր հատկությունը բարձրանում է, եթե խառնուրդը միաժամանակ պարունակում է պղինձ և կադմիում կամ պղինձ և ցինկ[4]։
Պղնձի իոնի վնասակար ազդեցությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չնայած նրան, որ պղինձը շատ է օգտագործվում, նրա թունավորության հատկությունները առավել քիչ են հետազոտված, քան մյուս ծանր մետաղների հատկությունները։ Չնայած, որ բժիշկների մեջ շատերն են հիվանդացել թոքերի քաղցկեղով, իրական փաստեր, որ այդ մետաղը օժտված է կանցերոգեն հատկությամբ, բացակայում են։ Մեծ քանակությամբ պղնձի ներգործումը մարդու օրգանիզմ հանգեցնում է վիլսոնա հիվանդության, նաև ավելցուկային պղինձը անցնում է ուղեղի թաղանթին, մաշկին, լյարդին, ենթաստամոքսաին գեղձին։
Այսպիսով, իր թունավորությունը և անբարենպաստ ազդեցությունը միկրոֆլորայի ակտիվ տիղմի վրա կանխելու համար, ծանր մետաղների իոններ պարունակող հոսքաջրերը մինչև ջրամբարներ կամ ոռոգման ուղարկելը անպայման պետք է ենթարկվեն առանձին մաքրման, մետաղների իոնների պարունակությունը փոքրացնելու նպատակով մինչև սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիա։
Մաքրման եղանակները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանր մետաղների իոնների բարձր խտության վնասակար ազդեցությունը՝ ջրային միջավայրում, կյանքի և մարդու առողջության վրա, անհրաժեշտություն է առաջացնում մշակել խորքային մաքրման մեթոդներ, որոնք թույլ կտան նվազեցնել ջրամբարների աղտոտվածության աստիճանն ու շրջանառու ջրամատակարարման մեջ օգտագործել մաքրված, զտված ջուր։
Այս նպատակով, արդյունաբերության մեջ օգտագործվում են մի շարք քիմիական, ֆիզիկական և ֆիզիկա-քիմիական մեթոդներ, որոնցից յուրաքանչյուրն արդյունավետ է որոշակի պայմաններում։ Ներկայումս առավել տարածված է մաքրման ռեագենտային մեթոդը։ Պղնձի իոններից կեղտաջրերի մաքրման մեթոդի ընտրությունը կախված է՝
- աղտոտվածության աստիճանից
- հոսքաջրերի քանակից
- արտադրության բնույթից
- պահանջվող մաքրման աստիճանից
Ընդունված է, ծանր մետաղ պարունակող հոսքաջուրը վնասազերծել ռեագենտային եղանակով, որի էությունը կայանում է ռեագենտի (ազդանյութի) օգնությամբ լուծված միացությունների վերածումը չլուծվող և վատ լուծվող միացությունների։ Այդ նպատակով պղինձ պարունակող հոսքաջուրը մշակվում է հիմքով մինչև օպտիմալ pH, որի դեպքում Cu+2 լուծելիությունը նվազագույնն է, ապա ֆլոկուլանտի օգնությամբ, դժվարալույծ Cu(OH)2 - ի մասնիկները խոշորացվում են՝ ծանրացվում և հեշտությամբ նստեցվում, որից հետո հեռացվում միջավայրից[5]։
Գրականություն՝[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1 Петру А.А. Промышленные сточные воды. -M.։ Стройиздат, 1965. -36с.
2 Труелли М.А. Токсикология //Сообщение ИИ рыбного хозяйства и гидробиологии. – Водняны.։ 1958. -67с.
3 Weber E. Toxikologische Untersuchunget mit Wasseror ganismeh/Öster eichische Wasserwirtschaft. -1957. -V.9. - p. 164-165.
4 Bodmer G.Mon. Bull. Schweiz. // Wer. Gas – und Wesserfachm. – 1945, N 25. – p. 237-246.
5 Wing R.E., W.E. Rayford. Heavy Metal Removal Processes for Plating Rinse Wate / Poceedings of the 32nd Ind. Waste Conference. – Purdue University. – May. – 1977. – P. 838-852.