Հացագործական արդյունաբերություն
Հացագործական արդյունաբերություն, սննդի արդյունաբերության ճյուղ, արտադրում է հացի, հացաբուլկեղենի, օղաբլիթների, բուժիչ և դիետիկ հացի, ամոքահունց և սովորական չորահացի տարբեր տեսակներ։ Բնորոշվում է հիմնական հումքի՝ ալյուրի բարձր փոխադրելիությամբ, հացամթերքների մեծ մասի երկարատև պահպանման անհնարինությամբ (չորանալու պատճառով) և արտադրական ծրագրի փոփոխմամբ։ ԽՍՀՄ-ում հացագործական արդյունաբերությունն ստեղծվել է 1930-ական թվականներին։ 1976 թվականին գործում էր հացի մոտ 16 հազար ձեռնարկություն, այդ թվում՝ ավելի քան 5 հազար պետական և մոտ 11 հազար կոոպերատիվ։ Ճյուղին յուրահատուկ է արտադրության բարձր համակենտրոնացումը, համալիր մեքենայացումն ու ավտոմատացումը։
Հացաբուլկեղենի արտադրությունը Հայաստանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հայաստանում հացաթխությունը տարածված արհեստներից էր։ Գյուղական բնակչությունը հացը թխում էր հիմնականում սեփական պահանջմունքները բավարարելու համար, իսկ քաղաքներում կային հացթուխ կամ հացագործ արհեստավորներ (խապազներ), որոնք թխում էին ազգային հացի տարբեր տեսակներ և վաճառում բնակչությանը։ Սակայն, մինչև խորհրդային կարգերի հաստատումը, Հայաստանում հացագործական արդյունաբերություն չի եղել։ Հացի արտելային, կոոպերատիվ և պետական արտադրությունն սկսվել է 1922 թվականին, երբ Երևանի սպառողական ընկերության տնօրինությանն անցավ հացի «էկոնոմիա» փուռը։ Հետագայում վերականգնվեցին և կազմակերպվեցին այլ փռեր, այդ թվում՝ առաջին կիսաավտոմատ փուռը (1926 թվականին, Երևանում), և կառուցվեց հրուշակագործական արհեստանոց։ 1931 թվականին, վերջինների միավորմամբ, կազմակերպվեց «Հայհացտրեստը», որով պայմաններ ստեղծվեցին պետական համակարգում հացի արտադրության համակենտրոնացման, մեքենայացման և ընդլայնման համար։ Նոր գործարանների կառուցման և հների վերակառուցման շնորհիվ այն դարձավ ՀԽՍՀ սննդի արդյունաբերության զարգացած ճյուղերից մեկը։ 1978 թվականին այն հացամթերքներով լրիվ ապահովում էր քաղաքային, 85%-ով՝ գյուղական բնակչությանը։ Ճյուղն ընդգրկում է հացի 29 գործարան (19-ը՝ խոշոր), որոնք ներառնված են «Հայհացարդ» արտադրական միավորման մեջ։ Մեքենայացված 184 հոսքային գծերի միջոցով թողարկվում է 148 տեսակի հացաբուլկեղեն, ազգային հացատեսակների արտադրության 60%-ը։ Արտադրանքի 97, 5%-ը պատրաստվում է բարձրորակ ալյուրից, 41, 7%-ը՝ ֆերմենտներով ու սպիտակուցներով հարստացված։ Հայկական ազգային հացատեսակների արտադրության տեխնոլոգիայի կատարելագործման և մեքենայացման խնդիրներով զբաղվում են «Հայհացարդի» արտադրատեխնիկական բաժինը, հացագործական արդյունաբերության համամիութենական ԳՀԻ-ն և սննդի արդյունաբերության Մոսկվայի տեխնոլոգիական ինստիտուտը։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 324)։ 
|