Հապսա Խան

Հապսա Խան; Hapsa Xan և حاپسا خان
Ծնվել է	1881
Ծննդավայր	Սուլեյմանիա
Մահացել է	ապրիլի 12, 1953
Մասնագիտություն	քաղաքական գործիչ, դպրոցի ուսուցիչ և քաղաքական ակտիվիստ
Աշխատանք	Կանանց առաջին դպրոցի հիմնադրում Իրաքում, Քրդական կանանց ասոցիաիցիայի ստեղծում
Ամուսին	Sheikh Qadir Hafid?

Հապսա Խան կամ Հափսա Խանի Նաքիբ (քրդ.՝ Hapsa Xan կամ Hapsa Khani Naqib, արաբ․՝ حەپسە خانی‎‎, 1881, Սուլեյմանիա - ապրիլի 12, 1953(1953-04-12)^[1]), դարասկզբի քուրդ ֆեմինիստ և ազգայնական առաջնորդ^[3]^[4]։ 1920-ական թվականների սկզբում Իրաքում հիմնել է կանանց առաջին երեկոյան դպրոցը^[5]^[6]։ Իրաքյան Քուրդիստանում ստեղծել է կանանց իրավունքների պաշտպանության առաջին կազմակերպությունը, որը կոչվում էր «Քրդական կանանց ասոցիացիա»^[7] և որը անցյալ դարի դարասկզբին զբաղվել է Մերձավոր Արևելքի կանանց իրավունքների պաշտպանությամբ^[8]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հապսա Խանը ծնվել է 1891 թվականին Սուլեյմանիայում՝ նշանավոր քրդական ընտանիքում։ Նա շեյխ Մարիֆի և Սալմա Խանի դուստրն էր։ 1926 թվականին Հապսա Խանը նշանակալի դերակատարում է ունեցել Սուլեյմանիայում (Silêmanî) աղջիկների առաջին դպրոցի հիմնադրման գործում՝ «ուսուցիչների հետ տնից տուն գնալով՝ հնարավորինս շատ աղջիկներ գրանցելու և նույնիսկ ծնողներին համոզելու համար, որ իրենց դուստրերին դպրոց ուղարկեն»^[8]։ Գերմանացի լուսանկարիչ Լոտե Էրելը Հապսա Խանին նկարագրել է որպես կին, «որի ամուսինը ոտքի է կանգնում, երբ նա սենյակ է մտնում»^[8]։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1920 թվականին Հապսա Խանը ամուսնացել է քրդերի առաջնորդ Շեյխ Քադիր Հաֆիդի (Sheikh Qadir Hafid,) հետ^[7]^[9], որի եղբայրը բրիտանական օկուպացիայի դեմ քրդերի դիմադրության շարժման առաջնորդ Մահմուդ Բարզանջին էր՝ Աբդուլ Համիդ II մտերիմ ընկերը^[6]։ Հապսա Խանն ապստամբությանն աջակցել է՝ ֆինանսավորելով այն, համոզելով մյուսներին միանալ դրան և բողոքի ցույցեր կազմակերպելով Սուլեյմանիայում^[8]։

1930 թվականին Հապսա Խանը նամակով դիմել է Ազգերի լիգային՝ քրդերի իրավունքները և քրդական պետությունը պաշտպանելու խնդրանքով։ Երբ 1946 թվականին Քազի Մուհամմադը հիմնել է Մահաբադի հանրապետությունը, նա սատարել է անկախության հռչակման որոշմանը^[8]։

1953 թվականին Հապսա Խանի մահից հետո նրա տունը դարձել է դպրոց^[8]։ Խանը շարունակում է մեծապես ազդել ժամանակակից քուրդ կանանց վրա։ 2019 թվականի փետրվարին Kurdistan24 լրատվականը հայտնել է, որ Սուլեյմանիայում նորաձևության մրցույթի հաղթողն ավանդական տարազի իր ձևավորումը կատարել է Հապսա Խանի ոճի հիման վրա^[10]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 https://nlka.net/eng/on-the-unfathomable-charisma-of-hapsa-khan-naqib/
↑ http://julesjotting.blogspot.co.uk/2013/12/hapsa-khani-naqib-kurdish-hero.html
↑ «Hero Ibrahim Ahmad: The original female Peshmerga». www.aljazeera.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
↑ «Revenge of the Feminerd: More Feminerd Forerunners». Bitch Media (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 9-ին.
↑ Şuşî, Perî (2008 թ․ ապրիլի 10). «Kurdistan's Women: Hapsa Khan». Kurdistan's Women. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 19-ին.
↑ ^6,0 ^6,1 «Hapsa Khan». kurdistanwomen.blogspot.co.uk. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
↑ ^7,0 ^7,1 «Hapsa Khani Naqib: Kurdish Hero». julesjotting.blogspot.co.uk. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 Karim, Lawen (2015 թ․ փետրվարի 19). «Hepse Xanî Neqîb (1891-1953)». Medya Magazine (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 9-ին.
↑ Kurdistan24. «Part 1: From self-reign to self-immolation: Kurdish women's past and present». Kurdistan24. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
↑ Kurdistan24. «Glitter and Glamour: Sulaimani holds Kurdish fashion design contest». Kurdistan24 (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ մարտի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Հապսա Խան կատեգորիայում։

[_f5aed0448c6266fd-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 https://nlka.net/eng/on-the-unfathomable-charisma-of-hapsa-khan-naqib/

[_1ca80e7395187c3b-2] ttp://julesjotting.blogspot.co.uk/2013/12/hapsa-khani-naqib-kurdish-hero.html

[3] «Hero Ibrahim Ahmad: The original female Peshmerga». www.aljazeera.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.

[4] «Revenge of the Feminerd: More Feminerd Forerunners». Bitch Media (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 9-ին.

[5] Şuşî, Perî (2008 թ․ ապրիլի 10). «Kurdistan's Women: Hapsa Khan». Kurdistan's Women. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 19-ին.

[:0-6] 6,0 ^6,1 «Hapsa Khan». kurdistanwomen.blogspot.co.uk. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.

[Hapsa_Khani_Naqib:_Kurdish_Hero-7] 7,0 ^7,1 «Hapsa Khani Naqib: Kurdish Hero». julesjotting.blogspot.co.uk. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.

[:1-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 Karim, Lawen (2015 թ․ փետրվարի 19). «Hepse Xanî Neqîb (1891-1953)». Medya Magazine (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 9-ին.

[9] Kurdistan24. «Part 1: From self-reign to self-immolation: Kurdish women's past and present». Kurdistan24. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)

[10] Kurdistan24. «Glitter and Glamour: Sulaimani holds Kurdish fashion design contest». Kurdistan24 (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ մարտի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]