Հայրապետովի տուն (Տագանրոգ)

Հայրապետովի տուն
Տեսակ	տեսարժան վայր և շենք
Երկիր	Ռուսաստան
Տեղագրություն	Տագանրոգ
Ժառանգության կարգավիճակ	Ռուսաստանի դաշնային մշակութային ժառանգության օբյեկտ

Հայրապետովի տուն (ռուս.՝ Дом Гайрабетова), հնագույն եռահարկ շենք Ռուսաստանի Ռոստովի մարզի Տագանրոգ քաղաքի կենտրոնական մասում, նրա պատմական հատվածում^[1]։ Ունի պատմության և ճարտարապետության հուշարձաննի դաշնային նշանակության կարգավիճակ։ Ներկայումս շենքում գործում է Տագանրոգի Չեխովի անվան մանկավարժական ինստիտուտի օտար լեզուների ֆակուլտետը։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1861 թվականին նախիջևանցի վաճառական Կարապետ Մարկոսի Հայրապետովը որոշեց վերակառուցել Պետրովսկայա փողոցում գտնվող իր երկհարկանի տունը։ Աշխատանքն իրականացվում էր Տագանրոգի առաջին քաղաքային ճարտարապետ (1867-1873) Միխայիլ Պետրովի նախագծով։ Ավելացվեց մեկ հարկ, ճակատը զարդարվեց եռանկյունաձև ճակտոններով ութ սյունով։ Առաջին հարկում կատարվեց ռելիեֆային շարվածք^[1]։

Մինչև Հայրապետովի կողմից տունը գնելը, առաջին հարկում գտնվում էր քաղաքում հանրաճանաչ «Տրատորիա» սրճարանը։ 1860 թվականից շենքում գտնվում էր առևտրային ժողովի ակումբը, ապա` հանրային ժողովի ակումբը^[1]։ Շենքի մի մասը զբաղեցնում էին կոշիկի (տերը` Տ. Ի. Իլյենկո), տղամարդկանց գլխարկների (տերը` Ի. Լև), հեծանիվների, կարի մեքենաների և այլնի (տերը` Ի. Ռոզենշտեյն) խանութները։ Այստեղ էին նաև Ա. Գ. Կարելինի «Ծխախոտ» և «Թեյի» խանութները։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին տանը գործում էր զինվորական հիվանդանոց։ 1917 թվականի Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո շենքը զբաղեցրել են Արհմիութենական աշխատողների տունը, Ատամանյան գնդի ակումբն ու թանգարանը, նահանգային դասընթացները և այլն^[1]։

Հայրենական մեծ պատերազմից հետո տանն աշխատել է Սննդարդյունաբերության տեխնիկումը, 1955 թվականից շենքը զբաղեցնում է Մանկավարժական ինստիտուտը։

Հայրապետովի տունը պատմության և ճարտարապետության դաշնային նշանակության հուշարձան է։

Ճարտարապետական առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շենքը ներկայիս տեսքը ձեռք է բերել 1861 թվականի վերակառուցումից հետո։ Շենքի ճակատային մասում կառուցվել է ութ սյուն, առաջին հարկը երեսպատվել է կոպտատաշ քարով, շենքի կենտրոնական մասին ավելացվել է մեկ հարկ, և այն դարձել է եռահարկ։

Փողոցի կողմից շենքն ունեցել է մի քանի մուտք։