Հայկական էսկադրոն
Հայկական էսկադրոն, հայ մարտիկներից կազմված հեծյալ ստորաբաժանում ռուսական բանակում։ Ձևավորվել է 1722-ի ամռանը, Աստրախանում, հայերի նախաձեռնությամբ ու միջոցներով՝ կապված XVIII դ. 1-ին քառորդին հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարի նոր վերելքի և Պետրոս I-ի պարսկ. արշավանքի հետ՝ հայկական երեք ջոկատների («Հեծյալ ջոկատ», «Էսկադրոն», «Հետախուզական խումբ») միավորումով։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նյութական անապահովությունը սահմանափակում էր Հայկական էսկադրոնի թվական աճը, սակայն 1725 թվականից մտցվել են ռուսական զինվորական կոչումներ՝ համապատասխան ռոճիկներով, ինչի շնորհիվ մարտիկների թիվը հասել է 600-700 հոգու, որոնք բաժանված էին 4-6 վաշտի։ Հայկական էսկադրոնը մասնակցել է Կասպից ծովի ավազանում և Կովկասյան լեռներում ռուսական զորքերի մղած բոլոր մարտերին (1722-1735), 1735-1739 թվականների ռուս-թուրքական և 1741-1743 թվականների ռուս-շվեդական պատերազմներին։ Բազմաթիվ հայ մարտիկներ արժանացել են պետական պարգևների։
Հայկական էսկադրոնի շտաբը մինչև 1746 թվականը Աստրախանում էր, 1746-1764 թվականներին՝ Ղզլարում։ 1740-ական թվականների վերջից Հայկական էսկադրոնը քանակապես նվազել է՝ կապված հայ ազատագրական պայքարի ժամանակավոր թուլացման և ռուսական հուսարական ստորաբաժանումներում հայազգի զինվորականներ ներգրավելու հետ։ 1760-ական թվականներին Հայկական էսկադրոնը բաղկացած էր գերազանցապես սպաներից։ Կազմալուծվել է Եկատերինա II կայսրուհու 1764 թվականի մայիսի 10-ի հրամանագրով։ Հայ զինվորականների մի մասը, դուրս գալով ծառայությունից, ցմահ ստացել է իր հաստիքային ռոճիկը, մի մասն էլ ցանկությամբ տեղափոխվել է ռուսական բանակի կանոնավոր գնդերն ու հուսարական ստորաբաժանումները, նրանցից ոմանք հասել են զինվորական բարձր պաշտոնների (գնդապետ, գեներալ)։
Հայկական էսկադրոնի հրամանատարներն են եղել՝ Պետրոս դի Սարգիս Գիլանենց (1722-1724), Աղազար դի Խաչիկ Ախիջանենց (1724-1750), Պետրոս Կասպարով (1750-1760), Միրզաբեկ Մխիթար Վահանով (1760-1764)։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ժամանակագրութիւն Պետրոս դի Սարգիս Գիլանենցի (հրատարակություն և ծանոթագրություն՝ Գ. Ախվերդյանի), «Կռունկ Հայոց աշխարհին», 1863, դդ 2, 3։
- Խաչատրյան Հ., Հայ և ռուս ժողովուրդների զինակցությունը ռուսական բանակի կասպիական արշավանքում, Ե., 1972։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 175)։
|