Հակաավտորիտարիզմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Հակաավտորիտարիզմը հակադրություն է ավտորիտարիզմին, որը սահմանվում է որպես «սոցիալական կազմակերպության ձև, որը բնութագրվում է իշխանությանը ենթարկվելով»[1], և «լիակատար հնազանդություն կամ իշխանությանը ենթարկվելը ի տարբերություն անհատական ազատության»[2]։ Հակաավտորիտարները սովորաբար հավատում են լիարժեք օրենքի առջեւ հավասարության և ուժեղ քաղաքացիական ազատության։ Երբեմն տերմինը փոխադարձաբար օգտագործվում է անարխիզմի հետ՝ գաղափարախոսության, որը ենթադրում է հակադիր իշխանություն կամ հիերարխիկ կազմակերպություն մարդկային հարաբերությունների, ներառյալ պետական համակարգի վարման մեջ[3][4][5][6]։

Դիտումներ և պրակտիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ազատամտածությունը փիլիսոփայական տեսակետ է, որը պնդում է որ կարծիքը պետք է ձևավորվի տրամաբանության, պատճառի և էմպիրիզմի հիման վրա, այլ ոչ թե հեղինակության, ավանդույթի կամ այլ դոգմաների հիման վրա[7][8][9]։ Ազատ մտքի ճանաչողական կիրառումը հայտնի է որպես «ազատ մտածողություն», իսկ ազատ մտքի կիրառողները հայտնի են որպես «ազատ մտածողներ»[7][10]։

Հեղինակությունից փաստարկը (լատին․՝ argumentum ab auctoritate) փաստարկի ձև է, որը սխալ օգտագործման դեպքում հանգեցնում է տրամաբանական սխալi: Ոչ պաշտոնական հիմնավորման մեջ իշխանություններին դիմելը փաստարկի ձև է, որը փորձում է հաստատել վիճակագրական սիլլոգիզմը[11]։ Իշխանության բողոքարկումը հիմնված է ձևի փաստարկի վրա. 

Ա-ն հեղինակություն է որոշակի թեմայի վերաբերյալ
Ա-ն հայտարարություն է անում այդ թեմայով
Հետևաբար Ա-ն ճիշտ է

Բողոքն օգտագործելու սխալ օրինակները ներառում են ցանկացած բողոք իշխանություններին, որն օգտագործվում է տրամաբանական պատճառաբանության համատեքստում և բողոքարկում է իշխանության կամ իշխանությունների դիրքորոշմանը՝ ապացույցները մերժելու համար, քանի որ իշխանությունները կարող են ավելի հաճախ ճիշտ լինել իրենց փորձաքննության ոլորտին առնչվող դատողություններում, քան ոչ հասարակ անձինք, նրանք դեռ կարող են սխալ դատողությունների գալ սխալի, կողմնակալության, անազնվության կամ խմբակային զոհ դառնալու միջոցով։ Այսպիսով, իշխանություններին դիմելը փաստերի հաստատման համար ընդհանուր առմամբ վստահելի փաստարկ չէ։ Ազդեցիկ անարխիստ Միխայիլ Բակունինը մտածում էր հետևյալը. «Սրանից հետևում է, որ ես մերժում եմ բոլոր հեղինակությունները, ինձնից հեռու է նման միտքը։ Կոշիկի հարցում ես վերաբերում եմ կոշիկների հեղինակությանը, տների, ջրանցքների կամ. երկաթուղիներ, ես խորհրդակցում եմ ճարտարապետի կամ ինժեների հետ։ Այս կամ այն հատուկ գիտելիքների համար ես դիմում եմ այս կամ այն գիտակին։ Բայց ես թույլ չեմ տալիս ոչ կոշիկագործին, ոչ ճարտարապետին և ոչ էլ գիտակին իր իշխանությունը պարտադրել ինձ։ Ես ազատորեն լսում եմ նրանց։ և ամենայն հարգանքով, որն արժանի է նրանց խելքին, նրանց բնավորությանը, նրանց գիտելիքներին, միշտ վերապահելով քննադատության և քննադատության իմ անվիճելի իրավունքը։ Ես չեմ բավարարվում որևէ հատուկ ճյուղի մեկ իշխանության հետ խորհրդակցելով, ես խորհրդակցում եմ մի քանիսի հետ, ես համեմատում եմ նրանց կարծիքները, և ընտրիր այն, ինչը ինձ ամենաճիշտն է թվում։ Բայց ես անսխալական հեղինակություն չեմ ճանաչում, նույնիսկ հատուկ հարցերում, հետևաբար, ինչ հարգանք էլ կարող եմ ունենալ այս կամ այն անհատի ազնվության և անկեղծության նկատմամբ, ես բացարձակ հավատ չունեմ որևէ անձի նկատմամբ»[12]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Roget’s II: The New Thesaurus (1995). «authoritarianism». Houghton Mifflin Company. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 25-ին.
  2. ↑ «Definition of authoritarian | Dictionary.com». www.dictionary.com.
  3. ↑ «IAF principles». International of Anarchist Federations. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 5-ին. «The IAF – IFA fights for : the abolition of all forms of authority whether economical, political, social, religious, cultural or sexual.»
  4. ↑ "Authority is defined in terms of the right to exercise social control (as explored in the "sociology of power") and the correlative duty to obey (as explored in the "philosophy of practical reason"). Anarchism is distinguished, philosophically, by its scepticism towards such moral relations – by its questioning of the claims made for such normative power – and, practically, by its challenge to those "authoritative" powers which cannot justify their claims and which are therefore deemed illegitimate or without moral foundation."Anarchism and Authority: A Philosophical Introduction to Classical Anarchism by Paul McLaughlin. AshGate. 2007. p. 1
  5. ↑ "Anarchism, then, really stands for the liberation of the human mind from the dominion of religion; the liberation of the human body from the dominion of property; liberation from the shackles and restraint of government. Anarchism stands for a social order based on the free grouping of individuals for the purpose of producing real social wealth; an order that will guarantee to every human being free access to the earth and full enjoyment of the necessities of life, according to individual desires, tastes, and inclinations." Emma Goldman. "What it Really Stands for Anarchy" in Anarchism and Other Essays.
  6. ↑ Brown, L. Susan (2002). «Anarchism as a Political Philosophy of Existential Individualism: Implications for Feminism». The Politics of Individualism: Liberalism, Liberal Feminism and Anarchism. Black Rose Books Ltd. Publishing. էջ 106.
  7. ↑ 7,0 7,1 «Freethinker – Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary». Merriam-webster.com. 2012 թ․ օգոստոսի 31. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 12-ին.
  8. ↑ «Free thought | Define Free thought at Dictionary.com». Dictionary.reference.com. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 12-ին.
  9. ↑ «Glossary: freethought». International Humanist and Ethical Union. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 17-ին.
  10. ↑ «Nontracts – FFRF Publications». Archive.is. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 12-ին.
  11. ↑ Salmon, M. H. (2006). Introduction to Critical Reasoning. Mason, OH: Thomson Wadsworth. էջեր 118–119.Կաղապար:ISBN?
  12. ↑ Bakunin, Mikhail (1871). «What is Authority?» – via Marxists.org.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հակաավտորիտարիզմ&oldid=9258461» էջից