Կունհամբեբե
| Կունհամբեբե | |
|---|---|
 Կունհամբեբեն՝ պատկերելէ Անդրե Թեվեն, որն ուղեկցել է Նիկոլա Դյուրանդ դե Վիլեգենյոնի արշավախմբին: | |
| Մահացել է | 1555 |
| Քաղաքացիություն | Բրազիլիա |
 Cunhambebe Վիքիպահեստում | |
Կունհամբեբե (- 1555) Տուպինամբա ցեղի բնիկ բրազիլացի առաջնորդ, որի գերիշխանությունը տարածվել է ներկայիս Կաբո Ֆրիոյի (Ռիո դե Ժանեյրո) և Բերտիոգայի (Սան Պաուլո) միջև գտնվող տարածաշրջանում[1]։ Նա ապրել է Իպերոյգի գյուղում (ներկայիս Ուբաթուբայի մոտ)։
Զինվորական կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կունհամբեբեն Տամոյոյի համադաշնության ընտրված ղեկավարն էր։ Այս համադաշնությունը ծովափնյա ցեղերի միջև պորտուգալացի գաղութարարների դեմ ռազմական դաշինք էր։ 1567 թվականին Տամոյոյի համադաշնությունը պատերազմ է մղել պորտուգալացիների դեմ մինչև Իպերոյգի խաղաղությունը: Նրանք նաև պատմական պայքար են մղել պորտուգալական զորքերի դեմ՝ ֆրանսիացի զավթիչների հետ դաշինքով, որոնց հրամանատարն էր Նիկոլա Դյուրան դե Վիլեգենյոնը։ 1510–1571 թվականները տևած պայքարը հայտնի է դարձել որպես Ֆրանսիայի Անտարկտիկա։
Ըստ ֆրանսիացի քրմապետ Անդրե դե Թեվեի նկարագրության՝ գերմանացի վարձկան և նավաստի Հանս Ստադենը (1525–1579) եղել է Կունհամբեբեի հոր (նույն անունն էր կրում) գերին 1554-1557 թվականներին։ Տուպինամբան կատաղի մարտիկների և մարդակերների խումբ էր, ինչպես նկարագրել է Հանս Ստադենը, որին մի քանի անգամ սպանվելուց և ուտվելուց փրկել են Կունհամբեբեի հնդկացիները[2]։
Տամոյոյի համադաշնության կողմից մղված պատերազմը խիստ ազդեցություն է ունեցել Պորտուգալիայի գաղութացման ջանքերի վրա, ուստի երկու պորտուգալացի ճիզվիտ քահանաներ՝ Մանոել դա Նոբրեգան (1517–1570) և Խոսե դե Անչիետան (1534–1597), որոնք հիմնել էին Սան Պաուլո դոս Կամպոս դե Պիրատինգան (որը դարձավ Սան Պաուլոյի ներկայիս մեգապոլիսը), բարձր ռիսկի դիմելով, սկսել են խաղաղության առաքելություն և այցելել Կունհամբեբեի գյուղ։ Չնայած նրանց կասկածանքով են ընդունել, Անչիետան շատ լավ էր խոսում տուպի լեզվով, և նրանք ողջ են մնացել:
Ի վերջո, Անչիետային հաջողվել է բանակցել խաղաղության պայմանագրի շուրջ, որը հարգանքի է արժանացել Կունհամբեբեի և Տուպինամբասների կողմից: Խաղաղության պայմանագիրն ավարտվել է, երբ պորտուգալացիները, ասպետ Դ. Էստասիո դե Սայի (1520–1567) գլխավորությամբ, փորձել են վտարել ֆրանսիացի զավթիչներին։ Այս առիթով ֆրանսիացիներին օգնելու են եկել Տամոյո ցեղերը, հատկապես այն պատճառով, որ նրանք իրենց դավաճանված էին զգում պորտուգալացիների կողմից։ Մյուս պատճառներից մեկն էլ այն էր, որ Տեմիմինո ցեղերը՝ նրանց հիմնական և անգութ թշնամիները, կռվում էին պորտուգալացիների կողմից:
Մահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կունհամբեբեն մահացել է 1563 թվականից հետո բուբոնային ժանտախտից, երբ ուղեկցում էր Մանոել դա Նոբրեգային (1517–1570) և Խոսե դե Անչիետային (1534–1597) դեպի Սան Վինսենտե վերջիններիս դիվանագիտական այցի ժամանակ[3]: Նա մահացել է նախքան այն իրադարձությունները, որոնք ի վերջո հանգեցրել են Տամոյոսների գրեթե լիակատար ոչնչացմանը 16-րդ դարի վերջին։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Duffy, Eve M.; Metcalf, Alida C. (2012-01-04). The Return of Hans Staden: A Go-between in the Atlantic World (անգլերեն). JHU Press. էջեր 59–68. ISBN 978-1-4214-0346-5.
- ↑ Castro, Eduardo Viveiros de (2020-05-02). From the Enemy's Point of View: Humanity and Divinity in an Amazonian Society (անգլերեն). University of Chicago Press. էջեր 270–271. ISBN 978-0-226-76883-0.
- ↑ Hemming, John (1987). Red Gold. London: Papermac. էջեր 131–2. ISBN 0-333-44858-8.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կունհամբեբե» հոդվածին։ |
