Կորեայի երաժշտություն
Կորեայի երաժշտությունը ի սկզբանե զարգացել է Չինաստանի ազդեցության տակ, ինչի արդյունքում ավանդական նվագարանների և երաժշտական ժանրերի միջև բազմաթիվ փոխառություններ կան[1]։ 20-րդ դարի սկզբին Կորեայում հայտնվել է եվրոպական երաժշտություն ( կորեերեն՝ 양악?, յնակ), որը հակադրվում է ավանդական երաժշտությանը ( կորեերեն՝ 국악?, կուգակ)[2][3]։ Կուգակը իր հերթին բաժանվում է «Հյանակ» (ըստ կորեական էության), «տանակ» և « աակ» (պալատական)[4]։ Ժամանակակից Հարավային և Հյուսիսային Կորեայում ավանդական երաժշտությունը զարգանում է անհատականորեն[5][6][7]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հին երաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին երաժշտական գործիքներ ներխուժել են Կորեա Արևմտյան Չինաստանից և Կենտրոնական Ասիայից, երբ զուգահեռ ընթանում էր սեփական երաժշտական գործիքների գյուտը[8][9]։
Ակամմու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կորեական երաժշտության նախակարապետը՝ նախապատմական «Ակամմու» ցեղերի ( կորեերեն՝ 악가무?, բառացի «երաժշտություն, երգ ու պար») երաժշտությունը զարգացել է կախարդական փորձերի, Երկնքի և Երկրի պաշտամունքային արարողությունների հետ սերտ կապերի մեջ[10]
[11]:
Միջնադարյան երաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կորեական երաժշտության զարգացման երկրորդ շրջանը Միջնադարն է (918-1910-ական թվականներ), երբ Չինաստանից Կորեա բերեցին պալատական երաժշտության ժանր յայուեն, որը վերածվել է տեղական «աակ»-ի[12][13]։ Բացի այդ, այս շրջանում Կորեայում սկսել է զարգանալ ժողովրդական երաժշտությունը[14][15]։
Կորյո գերդաստան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կորյո զարգացրել է Միասնական Սիլլայի երաժշտական ավանդույթը և ընդունել է չինական պալատական երաժշտության յայուե ժանրը, պահպանել և զարգացել է նաև Հյանակը և Տանակը[16]։ Երաժշտություն գլխավորում էր երկու պալատական ինստիտուտներ. Տեակսո երաժշտական բաժնը ( կորեերեն՝ 태 악서,太 樂 署) և Կվանհյոնբանը (կորեերեն՝ 관현 방, 管絃 房)[17]: Պալատական երաժշտությունը բաժանել է ծիսական, ծիսական և ժամանցի, ինչպես օրինակ հանդիսավոր երաժշտությունը ընդգրկում էր հյանակ և տանակ ժանրերի ստեղծագործություններ[18][19][20]։
Չոսոնի դինաստիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1392 թվականին իշխանությունը անցնում է Չոսոն դինաստիային[21]։ Պալատական ինստիտուտներ Տեակսոն և Աակսոն շարունակում են գործունեությունը, հիմնադրվում են երեք այլ երաժշտական վարչություններ, բայց 1457 թվականի բարեփոխումները, նվազեցնում են նրանց թիվը երկուսի՝ Չանակսո ( կորեերեն՝ 장악 서,掌樂 署) և Ակհատոկգամ (կորեերեն՝ 악학도감,樂 學 都 監), իսկ որոշ ժամանակ անց, նրանք միաձուլվում են Չանագվոնի մեջ ( անգլ.՝ 장악원,掌 樂 院)[22]:
Սեջոնգ Մեծի կառավարման տարիներին Կորեայում սկսել են արտադրել շատ տարբեր գործիքներ աակը կատարելու համար, այդ երաժշտությունը ավելի վաղ են սկսել կատարել. այդուհետև ամեն առավոտ թագավորի և պաշտոնյաների հանդիպման ժամանակ և կոնֆուցիանական ծեսերի կատարման ընթացքում հնչել է աակը[23]։ Սրա հետ մեկտեղ աակը կորցրել է իր չինական արմատները և սկսել զարգանալ ինքնուրույն[24]։
Հյանակ ժանրին պատկանող չոսոնյան երկու ստեղծագործությունները` Պոտհեպհյոնը (կոր.՝ 보태평, 保太平) և Չոնդեոպը (կոր.՝ 정대업, 定大業) հասել են մինչև մեր օրեր, և ամեն տարի այդ ստեղծագործությունները հնչում են Չոնմյո-չերաեկ[ko] տոնի ժամանակ[24]։ Բացի դրանցից պահպանվել են նաև Յոնսան-հվեսան[ko], Մանդեյոպ, (կոր.՝ 만대엽, 慢大葉), Ёмиллак[en], շատ երգեր «Դրակոնների գովերգը, որոնք թռչում են երկնքում» գրքից և այլ ստեղծագործություններ[24]։
Տանակ ժանրը ներկայացվում էր «սաակների» (պալատական պարերի համար նվագակցում, անհետացել են դինաստիայի կառավարման վերին տարիներին) և կորեականացված չինական ծիասական երաժշտության միջոցով[25]։
Ժամանակակից երաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ժամանակակից շրջանը սկսում է մինչև Կորեայի նվաճումը Ճապոնիայի կողմից 1910 թվականին և բնութագրվում է Կորեա եվրոպական արվեստի ներթափանցմամբ. երաժշտություն, պար, թատրոն և այլն։ Այս ընթացքում երաժշտությունը բաժանվում է «ավանդական» ( կորեերեն՝ 구각,國 樂?) և «ժամանակակից» ( կորեերեն՝ 양악, 洋 樂?) ձևերի։
Պալատական երաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծիսական երաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աակ, ծիսական երաժշտություն, որն ունի չինական ծագում և կատարվում է չինական գործիքների կրկնօրինակներով։ Այս ժանրից պահպանվել են ընդամենը երկու ստեղծագործություն[26]։ Ներկայումս աակը հազվադեպ է կատարվում, թեև կան պետության կողմից ֆինանսավորվող կազմակերպություններ ( «Կորեայի ավանդական կատարողական արվեստի ազգային կենտրոնը») (կորեերեն՝ 국립국악원), որոնք փորձում են պահպանել կորեկան երաժշտության հին տարատեսակները։
Կոնֆուցիանական ծիսական երաժշտությունը[en] (կոր.՝ 문묘 제례악, 文廟祭禮樂, մունմյո-չերաեկ) Կորեայում հայտնվել է 1116 թվականին, ժամանակակից Հարավային Կորեայում այն կատարվում է գլխովոր կոնֆուցիանական տաճարումМунмё[en]: Կոնֆուցիանական երաժշտությունը կատարվում է հերթափոխով` երկու նվագախմբերով և ուղեկցվում է պարերով[27]։
Նախնիների սրբավայրում կատարվող երաժշտական ելույթը (կոր.՝ 종묘 제례악, 宗廟祭禮樂, չոնմյո-չերաեկ) կատարվում է մայիսին։ Այդ ելույթը շատ ընդհանրություն ունի կոնֆուցիանական ծիսական երաժշտության հետ, մասնավորապես այն կատարվում է երկու նվագախմբերով, սակայն գործիքների կազմը տարբերվում է (ավելացել են փողային տեգիմ և տանպհիր ու հարվածային պանհյան գործիքները)[27]։
Զվարճացնող և ռազմական երաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հյանակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հյանակին են պատկանում պալատական երաժշտության ստեղծագործությունների մեծ մասը, մասնավորապես շատ հին ու նհայտնի ստեղծագործություն «Սուջեչհոնը» (կոր.՝ 수제천, 壽齊天): Հիմնական թեման պատկանում է հոբոյի նմանություն ունեցող փհիրի և տեֆիմ գործիքներին, ինտերվալային համակարգը (ինչպես ամբողջ հյանակում) պենտատոնիկ է (դո, մի-բեմոլ, ֆա, սոլ, սի-բեմոլ)[28][26]։ Սովորաբար հյանակում օգտագործվում է չորս մոդալություն, իսկ տիպիկ անսամբլը պարունակում է երկու փհիրի, լայնակի ֆլեյտա, հեգիմ, աջեն և չանգու[29]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Korean - Religion and Expressive Culture»
- ↑ Don Michael Randel (2003)։ The Harvard Dictionary of Music։ Harvard University Press։ էջեր 273։ ISBN 0674011635
- ↑ Tudor Daniel։ «Korea: The Impossible Country»։ Google ebooks։ Tuttle Publishing։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015
- ↑ Royal Asiatic Society, Transactions of the Korea Branch of the Royal Asiatic Society, 48–51, pp. 7
- ↑ 《三國史記》 〈雜紙〉 1
- ↑ Pratt Keith։ «Everlasting Flower: A History of Korea»։ Reaktion Books
- ↑ Yi Pyŏng-ok։ «Korean folk dance»։ Korea Foundation։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015
- ↑ Kim Hung-gyu։ «Understanding Korean Literature»։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015
- ↑ Harich-Schneider Eta (1954)։ «The rhythmical Patterns in gagaku and bugaku. [Mit Illustr. u. Notenbeisp.]»։ Ethno-Musicologica (Netherlands) 3: 10
- ↑ Yoon seoseok։ «Festive Occasions: The Customs in Korea»։ Google E-books։ Ewha Womans University Press։ Վերցված է 2015-07-09
- ↑ Elisseeff Vadime։ «The Silk Roads: Highways of Culture and Commerce»։ Berghahn Books, 1998։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015
- ↑ Wiet Gaston (1975)։ «History of Mankind: The great medieval civilizations (2 v. in 4)»։ History of Mankind: Cultural and Scientific Development։ 2 Volumes in 4 (International Commission for a History of the Scientific and Cultural Development of Mankind): 763։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015
- ↑ Elisseeff Vadime։ «The Silk Roads: Highways of Culture and Commerce»։ Berghahn Books, 1998։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015
- ↑ Randel Michael։ «The Harvard Dictionary of Music»։ Harvard University Press, 2003։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015
- ↑ Tokita Alison, W. Hughes David։ «The Ashgate Research Companion to Japanese Music»։ Ashgate Publishing, 2008
- ↑ Yoon Seoseok (2008)։ Festive Occasions: The Customs in Korea։ Seoul: Ewha Womans University Press։ էջ 22։ ISBN 8973007815։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015
- ↑ Orrick Bob (2015)։ They Fought Valiantly for Their Country’s Survival: The Korean War 25 June 1950 - 27 July 1953 As Remembered by South Koreans Living in British Columbia։ Xlibris Corporation։ ISBN 1503536238։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015
- ↑ Shin hyong-sik, 《A Brief History of Korea》, Vol. 1, Ewha Womans University Press, 2005. 8973006193 pp.74-75
- ↑ Jungeun Oh, 〈Fusion of Korean and Western Musical Styles in Haesik Lee’s Duremaji〉, School of Music, The University of Alabama, p.22
- ↑ Laurence Picken, 《Musica Asiatica》, CUP Archive, 1984. 0521278376 p.44
- ↑ Yoon seo-seok, 《Festive Occasions: The Customs in Korea》, Ewha Womans University Press, 2008. 8973007815 pp.24-25
- ↑ Kang Jae-eun, Lee Suzanne (2006)։ The Land of Scholars: Two Thousand Years of Korean Confucianism։ Homa & Sekey Books։ էջեր 245–246։ ISBN 1931907374։ Վերցված է հուլիսի 10, 2015
- ↑ Song, 2000, Chapter 1, էջ 23—24
- ↑ 24,0 24,1 24,2 Song, 2000, Chapter 1, էջ 24
- ↑ Song, 2000, Chapter 1, էջ 25—26
- ↑ 26,0 26,1 Garland, 2013, էջ 1203
- ↑ 27,0 27,1 Song, 2000, Chapter 2, էջ 41
- ↑ Song, 2000, Chapter 2, էջ 42
- ↑ Ancient Arts, 1970, էջ 213
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Song Bang-song. Korean Music. — Jimoondang Publishing Company, 2000. — ISBN 89-88095-13-8.
- The Concise Garland Encyclopedia of World Music. — Taylor& Francis, 2013. — ISBN 9781136095948.
- The Ancient Arts of Korea. — Ministry of Culture and Information, 1970.
- Yi Hye-Gu, Provine R.C. Essays on Traditional Korean Music. — Royal Asiatic Society, Korea Branch, 1981.
- Gagok, lyric song cycles accompanied by an orchestra. UNESCO (2010)
- Kim Hŭng-gyu, Fouser R. Understanding Korean Literature. — M.E. Sharpe, 1997. — (An Eastgate book). — ISBN 9781563247736.
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Kpop Radio Pdm Archived 2012-05-03 at the Wayback Machine.(Community dedicated to Korean Culture, music and Korean music radio)
- Generacion Kpop (Community websites dedicated to Korean music and Korean music radio)
- Culture & Arts in Korea: Trends in Music Archived 2004-08-16 at the Wayback Machine.
- Overview of Traditional Korean Music
- Minyo Archived 2011-01-29 at the Wayback Machine. [Translation from Minsok Kyoyuk Jaryojip, published by Bongchon Norimadang]
- News articles about Korean Music