Կոկլե (երաժշտական գործիք)

Կոկլե
Որակավորում	Բալթյան սաղմոսագիրք
Հորնբոսթել-Զաքսի հանմակարգ	314.122-5

Կոկլե (լատիշ․՝ kokle ('kʊ͡ɔk.le); լատգ․՝ kūkle, Լիտվերեն kāndla) կամ կոկլեն (kokle, kūkle)^[1], լատվիական ժողովրդական լարային երաժշտական գործիք է, որը նմանություն ունի լիտվական կանկլեսոմ, էստոնական ջրանցք, կարելո-ֆիննական կանտելե և ռուսական թևավոր գուսլիի հետ^[2]։

Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոկլեն ունի սնամեջ փայտե տախտակամած՝ քերծվածքային մարմին։ Փայտե կտորները տեղադրվում են նեղ մետաղյա առանցքի վրա, որոնց ամրացվում են լարերը։

Այս գործիքի լարերը կարող են լինել կենդանիների հաստ աղիքներից, բուսական մանրաթելերից, ինչպես նաև մետաղներից՝ պողպատից կամ արույրից։ Ավանդաբար, գործիքը 6-9 լարից էր կազմված, հետո դրանց թիվը դարձավ ավելի քան տասը։ Ներքևի տողը սովորաբար ունի բուրդոնի դեր, այն հնչում է ամբողջ ժամանակ։ Ժամանակակից կոկլեների տողերի թիվը հասնում է 20-ի^[3]։

Կոկլեի ձայնը կախված է փայտից տեսակից, որից պատրաստված է. Ոչ պրոֆեսիոնալ գործիքի համար օգտագործվում է ծղոտե, ակադեմիական համերգի համար՝ միայն թխկի^[4]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս երաժշտական գործիքի մասին առաջին գրավոր տեղեկությունը XV դարից է գալիս, երբ այնտեղ բալթյան ցեղեր են ապրել։ Որպես Լատվիայի ազգային գործիքի կարևորագույն նշան, ազգային երաժշտական խորհրդանիշ է, և 1991 թ. թողարկվեց ԽՍՀՄ-ի փոստային նամականիշ։ 2014 թ. թողարկվել է լատվիական փոստային նամականիշը^[5], իսկ 2013 թվականին՝ 1 լարի հուշադրամ մետաղադրամ` կոկլեի պատկերներով^[6]։

Նվագելու տեխնիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երաժիշտը սովորաբար նվագում է գործիքը նստած, աջ ձեռքով՝ անհրաժեշտ լարերը, ձախով՝ ցածրացվողները։ Երբ խաղում են, կարկատները դրվում են սեղանի վրա, շարժման ժամանակ գցում են վիզը^[2]։

Ծանոթագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Муктупавелс М. Систематика латышских музикальных инструментов = Latviešu mūzikas instrumentu sistemātika. — Рига: Латвийская ассоциация высших школ, 1999. — С. 96. — 188 с.
↑ ^2,0 ^2,1 Ю. В. Келдыша. (под. ред.) Музыкальная энциклопедия. — Москва: Советская энциклопедия/Советский композитор, 1976. — Т. 3.
↑ «Кокле — латышский струнный щипковый народный музыкальный инструмент». Riga Portal. 17.02.2014. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 28-ին.
↑ «Кокле — латышский народный инструмент». Pribalt.info. 01.02.2014. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 28-ին.
↑ «Латвия. Национальные музыкальные инструменты». Peterstamps. 09.04.2014. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 28-ին.
↑ «Банк Латвии выпустит однолатовик с кокле». Baltic News Network. 07.06.2013. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 28-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոկլե (երաժշտական գործիք)» հոդվածին։

[1] Муктупавелс М. Систематика латышских музикальных инструментов = Latviešu mūzikas instrumentu sistemātika. — Рига: Латвийская ассоциация высших школ, 1999. — С. 96. — 188 с.

[Келдыша-2] 2,0 ^2,1 Ю. В. Келдыша. (под. ред.) Музыкальная энциклопедия. — Москва: Советская энциклопедия/Советский композитор, 1976. — Т. 3.

[3] «Кокле — латышский струнный щипковый народный музыкальный инструмент». Riga Portal. 17.02.2014. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 28-ին.

[4] «Кокле — латышский народный инструмент». Pribalt.info. 01.02.2014. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 28-ին.

[5] «Латвия. Национальные музыкальные инструменты». Peterstamps. 09.04.2014. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 28-ին.

[6] «Банк Латвии выпустит однолатовик с кокле». Baltic News Network. 07.06.2013. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 28-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]