Լինել, թե չլինել
| Լինել, թե չլինել | |
|---|---|
.jpg) | |
| Տեսակ | դարձվածք և quotation? |
| Հեղինակ | Ուիլյամ Շեքսպիր |
 Hamlet | |
To be, or not to be («Լինել, թե չլինել»)՝ Ուիլյամ Շեքսպիրի «Համլետ» պիեսի գործողություն 3, տեսարան 1-ի հայտնի մենախոսության անվանումն է, գրված մոտավորապես 1600 թվականին։
Հանրամատչելի արտասանությունը ուղեկցվում է Համլետի՝ դանիական արքայազնի կերպարով, ով մտախոհ բռնել է Յորիկի գանգը (Յորիկ, «Խեղճ Յորիկ, ես գիտեի նրան, Հորացիո...»), չնայած դա տեղի է ունենում պիեսի բոլորովին այլ մասում[1]։
Կարևոր է նաև նշել, որ Համլետը մենակ չէ բեմի վրա իր մենախոսության ժամանակ, բեմի վրա են նաև Օֆելյան, Պոլոնիուսը և թագավորը (տարբեր բեմադրիչներ տարբեր կերպ են տեղակայում Համլետին, նա կամ նայում է Օֆելիային, կամ թագավորին, և Պոլոնիուսին)[2]։
Բնագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
To be, or not to be, that is the question;
Whether 'tis nobler in the mind to suffer
The Slings and Arrows of outrageous Fortune
Or to take arms against a sea of troubles,
And by opposing, end them. To die, to sleep;
No more; and by a sleep to say we end
The heart-ache and the thousand natural shocks
That flesh is heir to — 'tis a consummation
Devoutly to be wish'd. To die, to sleep;
To sleep, perchance to dream. Ay, there's the rub,
For in that sleep of death what dreams may come,
When we have shuffled off this mortal coil,
Must give us pause. There's the respect
That makes calamity of so long life,
For who would bear the whips and scorns of time,
Th'oppressor's wrong, the proud man's contumely,
The pangs of dispriz'd love, the law's delay,
The insolence of office, and the spurns
That patient merit of th'unworthy takes,
When he himself might his quietus make
With a bare bodkin? who would fardels bear,
To grunt and sweat under a weary life,
But that the dread of something after death,
The undiscovered country from whose bourn
No traveller returns, puzzles the will,
And makes us rather bear those ills we have
Than fly to others that we know not of?
Thus conscience does make cowards of us all,
And thus the native hue of resolution
Is sicklied o'er with the pale cast of thought,
And enterprises of great pitch[1] and moment
With this regard their currents turn away,
And lose the name of action.
Մեկնաբանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գերմանացի փիլիսոփա Արթուր Շոպենհաուերը այսպես է խոսել այս մենախոսության մասին. «Մեր վիճակը այնքան ցավալի է որ, նա, անկասկած, պետք է նախընտրի լրիվ անէություն։ Եթե ինքնասպանությունը իսկապես այն մեզ խոստանար և մեր առջև լիարժեք իմաստով այլընտրանք կլիներ՝ «լինել, թե չլինել», ապա այն պետք էր անպայման նախընտրել, որպես ցանկալի ավարտի բարձր աստիճան»։ «Բայց մարդիկ, - գրում է Շոպենհաուերը, - սովորություն ունեն չկապել մահը բացարձակ ոչնչացման հետ. չի եղել դեռ ոչ մի մարդ, ով չցանկանար ապրել մինչև հաջորդ օրը»։
- Անկախ նրանից, շեշտում է մենախոսության մեկնաբանությունը «կյանք-մահ» հասկացությունները կամ «գործողություն անգործություն» թեմաները, որոնք բարձրացված են մենախոսության մեջ (և ընդհանրապես Շեքսպիր ամբողջ պիեսում), հաճախ օգտագործվում են դանիական արքայազնին և XX դարի էքզիստենցիալիստներին համեմատելիս[3]։
Ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հաճախ ենթադրվում է, որ Շեքսպիրի այս մենախոսությունը գրելու համար ոգեշնչել է նրա ժամանակակից (ավելի ճիշտ նախորդ) - դրամատուրգ Քրիստոֆեր Մալոն, մասամբ ձևափոխելով նրա վերջին պիեսի՝ Էդուարդ 2-րդի» որոշ գծեր։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Цитируется по: Андреева И. С., Гулыга А. В. Шопенгауэр(չաշխատող հղում). — М. : «Молодая гвардия» 2003. — 368 с. ил.
- ↑ So the 2nd Quarto; the Folio has 'pith', which is a possible reading (Edwards, p. 159, note to line 86)
- ↑ Edwards, 3.1.56—88.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Hamlet, Prince of Denmark. — Philip Edwards, ed., updated edition 2003. (New Cambridge Shakespeare).
- Hamlet. — Harold Jenkins, ed., 1982. (The Arden Shakespeare).
- Lewis C. S. Studies in Words. — Cambridge UP, 1960 (reprinted 2002).
- Arthur Schopenhauer. The World as Will and Representation, Volume I. — E. F. J. Payne, tr. Falcon Wing’s Press, 1958. — Reprinted by Dover, 1969.
- Jasper Fforde. Something Rotten. — 2004.