Լիկաոն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Լիկաոն
Տեսակautochthonos? և Հին հունական դիցաբանության կերպար
Սեռարական
ՀայրPelasgus?[1]
ՄայրCyllene?, Meliboea? և Deïaneira?
ԱմուսինNonacris?
ԶավակներHaemon?, Mantineus?, Parrhasius?, Thesprotus?, Maenalus?, Acacus?, Acontes?, Arcas?, Makedon?, Tegeates?, Cia?, Eleuther?, Stymphalus?, Pallas?, Aegaeon?, Ancyor?, Canethus?, Orestheus?, Aseatas?, Charisios?, Cromus?, Daseatas?, Heraeeus?, Hypsus?, Macareus?, Կալիստո, Alipherus?, Caucon?, Cynaethus?, Melaeneus?, Oenotrus?, Orchomenus?, Peucetius?, Phassus?, Phthius?, Trapezeas?, Tricolonus?, Nyctippus?, Theisoeus?, Archebates?, Bucolion?, Ceteus?, Carteron?, Clitor?, Corethon?, Evaemon?, Evmétes?, Evmon?, Helicus?, Phigalus?, Helisson?, Peraethus?, Sumateus?, Lyceus?, Thocnus?, Thyraeus?, Polichus?, Physius?, Genetor?, Socleus?, Plato?, Horus?, Mecisteus?, Prothous?, Titanas?, Leo?, Phineus?, Portheus?, Harpaleus? և Harpalycus?
 Lycaon Վիքիպահեստում

Լիկաոն (հին հունարեն՝ Λῠκάων), հին հունական դիցաբանության կերպար, Արկադիայի առաջին թագավորներից մեկը։ Ըստ հին տեքստերի՝ նա բազմաթիվ որդիների հայր էր։ Զևսը կայծակով հարվածեց Լիկաոնին կամ նրան գայլ դարձրեց մի ճաշի պատճառով, որի ժամանակ սեղանին մարդկային միս էր մատուցվում։

Առասպելաբանության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լիկաոնը Արկադիայի առաջին թագավոր Պելասգուսի որդին էր[2], կա՛մ Գայայի որդին, կա՛մ Զևսի և Նիոբեի որդին՝ Ֆորոնեոսի թոռը։ Լիկաոնի մայրը օվկիանոս Մելիբեան էր կամ (ըստ այլընտրանքային տարբերակի) Դեջանիրան՝ ավագ Լիկաոնի դուստրը[3][4]։ Հոր մահից հետո Լիկաոնը դարձավ Արկադիայի թագավոր (այդ ժամանակ այս երկիրը կոչվում էր նաև Պելասգիա)։ Նա հիմնադրել է Լիկոսուրա քաղաքը Լիկեոս լեռան վրա (ըստ որոշ աղբյուրների՝ Հելլադայի ամենահին քաղաքը), հիմնել է Լիկայայի Զևսի պաշտամունքը և Լիկայայի տոնը; Կիլեն լեռան գագաթին կառուցել է Հերմեսի տաճարը, որտեղ ծնվել է այս աստվածը[5]։ Ըստ Դիոնիսիոս Հալիկառնասացու՝ Լիկաոնն իր ողջ թագավորությունը բաժանել է ճակատագրերի (պարզ) քսաներկու որդիների միջև։ Սակայն, ըստ այլ աղբյուրների, նա ունեցել է հիսուն որդի[6][7]։

Լիկաոնը զայրացրել է Զևսին և նրան հարվածել է կայծակը կամ վերածվել գայլի։ Ըստ Պաուսանիասի՝ դա տեղի է ունեցել այն պատճառով, որ թագավորը երեխային զոհաբերել է աստծուն[8]։ Պսևդո-Ապոլլոդորը գրում է, որ Զևսը լսել է Լիկաոնի որդիների չարության մասին և որոշել է անձամբ պարզել, թե արդյոք այդ լուրերը համապատասխանում են իրականությանը, և դրա համար նա եկել է թագավորի մոտ՝ ձևանալով որպես հասարակ ճամփորդ։ Նա, իր հերթին, կասկածեց, որ իր հյուրը աստվածներից մեկն է, և փորձություն կազմակերպեց. նա Զևսին մատուցեց իր որդու կամ թոռան՝ Արկադի միսը (ըստ Օվիդիսի, դա պատանդ էր մոլոսական ցեղից[9]): Զևսը, զայրացած, շրջեց սեղանը։ Դրանից հետո նա կայծակով հարվածեց Լիկաոնին և նրա բոլոր որդիներին, բացառությամբ ամենափոքրի՝ Նիկթիմի[10]։ Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ կայծակից սպանվել են միայն արքայազնները, իսկ Լիկաոնը դարձել է գայլ[7]; անսուրբ ճաշի տեղում էլ Արկադը կառուցել է Տրապիզոն քաղաքը[11]։ Մեկ այլ պատիժ Լիկաոնի չարության համար, ըստ որոշ հին հեղինակների, Դևկալիոնի ջրհեղեղն էր[4][6][7]։

Հնագույն հեղինակները Նոնակրիային[12],Կիլլենին և Նեյդա նիմֆային անվանում են Լիկաոնի կանայք[13]։ Աղբյուրները պարունակում են Լիկաոնի որդիների մի քանի ցուցակներ, որոնք կազմվել են Պսևդո-Ապոլոդորոսի, Դիոնիսիոս Հալիկառնասացու, Պաուսանիասի, Պլուտարքոսի կողմից, և դրանք ամբողջությամբ չեն համընկնում. ընդհանուր առմամբ կա մոտ 70 անուն, որոնց մեծ մասը կապված է Արկադիայի հատուկ տեղանունների հետ։ Առասպելներում հայտնվում են նաև Լիկաոնի երկու դուստրերը՝ Դիան, որը ծնել է Ապոլոնից հերոս Դրիոպին, և Արկադոսի մոր՝ Զևսի սիրելին՝ Կալիստոն[4][6]։

Մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լիկաոնը դարձավ Քսենոկլ Ավագի և Աստիդամանտի ողբերգությունների տիտղոսային կերպարը[4][14]։ Այն հայտնվում է Օվիդիսի Մետամորֆոզներում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Любкер Ф. Pelasgus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 998.
  2. ↑ Гесиод, 2001, Каталог женщин, 56 (161)
  3. ↑ Дионисий Галикарнасский, I, 11, 2
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Schmidt, 1927
  5. ↑ Гигин, 2000, Мифы, 225
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Weizsäcker, 1897
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Ярхо, 1988
  8. ↑ Дионисий Галикарнасский, VIII, 2, 1—4
  9. ↑ Овидий, Метаморфозы, I, 227
  10. ↑ Аполлодор, III, 8, 1—2
  11. ↑ Гигин, 2000, Мифы, 176
  12. ↑ Дионисий Галикарнасский, VIII, 17, 6
  13. ↑ Дионисий Галикарнасский, I, 13, 1
  14. ↑ Гигин, 2000, Мифы, 176, прим

Աղբյուրներ և գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. «Аполлодор. Мифологическая библиотека». Сайт «История Древнего Рима». Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  2. Гесиод Полное собрание сочинений. — М.: Лабиринт, 2001. — 254 с. — ISBN 5-87604-087-8
  3. Гигин Мифы / Перевод, комментарий Д. Торшилова под общей редакцией А. Тахо-Годи. — СПб.: Алетейя, 2000. — 360 с. — ISBN 5-89329-198-0
  4. Дионисий Галикарнасский. «Римские древности». Сайт «Симпосий». Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  5. Публий Овидий Назон. «Сочинения». Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  6. «Павсаний. Описание Эллады». Сайт «История Древнего Рима». Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Ярхо В. Ликаон // Мифы народов мира. — 1988. — Т. 2. — С. 54.
  2. Weizsäcker P. Lykaon 3 // Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie. — 1897. — Bd. II, 2. — Kol. 2169—2173.
  3. Schmidt J. Lykaon 3 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1927. — Bd. XIII, 2. — Kol. 2248—2252.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լիկաոն&oldid=9248669» էջից