Թեմիստոկլեսյան պարիսպ
Թեմիստոկլեսյան պարիսպ (հուն․՝ Θεμιστόκλειον τείχος), պաշտպանական պարիսպներ Հին Հունաստանի Աթենական քաղաք-պետությունում։ Դարպասները կրել են աթենական պետական գործիչ և զորավար, Մարաթոնի ճակատամարտի հերոս Թեմիստոկլեսի անունը[1]։
Թեմիստոկլեսյան դարպասները կառուցվել են հույ-պարսկական պատերազմներից անմիջապես հետո՝ մ․թ․ա․ 5-րդ դարում։ Այն նպատակ ուներ հաջորդիվ պաշտպանել «հունական աշխարհի» կենտրոն համարվող Աթենքը պարսիկ զավթիչներից, ինչպես նաև արտաքին աշխարհի թշնամական բանակների հնարավոր ներխուժումներից։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հելլենների վաղեմի թշնամի պարսիկները մշտապես համակված են եղել հունական աշխարհին տիրելու անսանձ ձգտումով։ Հունաստանը նվաճել փորձում է նախ և առաջ Դարեհ I-ը, սակայն ձախողվում է։ Հոր գործը փորձում է շարունակել որդին՝ պարսից երկչոտ արքա Քսերքսեսը, ում հաջողվում է սկզբնական շրջանում հաջողության հասնել հույների նկատմամբ։ Վերջինիս մեծաթիվ բանակին նույնիսկ հաջողվում է մուտք գործել Աթենք և հրկիզել քաղաքը։ Բարբարոսների «սպիտակ եղեռնագործության» հետևանքով ոչնչացվում են բազմաթիվ շինություններ, արձաններ և ամրություններ։ Թեպետ ականավոր զորավար Թեմիստոկլեսի ջանքերով պարսից հրոսակները դուրս են շպրտվում Պելոպոնեսյան թերակղզուց, այնուամենայնիվ նոր հարձակման վտանգը իրատեսական էր[2]։ Հույները լրջորեն անհանգստացած էին այս հանգամանքով և դա է պատճառը, որ միահամուռ կերպով որոշվում է կառուցել պաշտպանական պարիսպներ։ Պաշտպանական ամրության ծրագրին դեմ էին աթենացիների գլխավոր ախոյանները՝ լակեդեմոնցիները (սպարտացիները)։
Սպարտացիների դիրքորոշումը պաշտպանում էին նաև Պելոպոնեսի մյուս պոլիսները, ովքեր մտավախություն ունեին, որ Թեմիստոկլեսյան պարիսպը կարող է դառնալ Աթենքի համար կարևոր ռազմավարական նշանակության ամրություն և որ այն զերծ կպահի քաղաք-պետությունը Կորնթոսի պարանոցի միջոցով նախատեսվող ներթափանցումներից։ Ըստ Թուկիդիդեսի աշխատության՝ նման հակասությունների պայմաններում Թեմիստոկլեսը ստանձնում է պարսպի շինարարական աշխատանքների իրականացումը և այն ավարտում միայն մ․թ․ա․ 479 թվականին[3]։ Պարսպի համար հիմք են դառնում նաև պարսիկների կողմից ապամոնտաժված և քանդված շինությունների մնացորդները։ Թեմիստոկլեսյան պարսպի ընդհանուր երկարությունը կազմել է 8500 մետր, բարձրությունը՝ 8-10 մետր, իսկ լայնությունը՝ 3 մետր։ Կազմված է եղել առնվազն տասներեք դարպասներից։ Ավերվել է մ․թ․ա․ 404 թվականին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ THE ANCIENT CIRCUIT WALL OF ATHENS: Its Changing Course and the Phases of Construction Anna Maria Theocharaki Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens Vol. 80, No. 1 (January–March 2011), pp. 71-156 https://www.jstor.org/stable/10.2972/hesp.80.1.0071
- ↑ Thucydides, The Peloponnesian War 1.90–91
- ↑ Neer, Richard T. Greek Art and Archaeology: a New History, c. 2500-c. 150 BCE. Thames & Hudson, 2012.